22 oktober, Amsterdam: performance van theatermaakster Ioana Tudor over witte privileges
Op 22 oktober organiseert academisch-cultureel centrum Spui25 een bijeenkomst over de manier waarop het heersende islamdebat in Nederland “onze blik vernauwt”. Wetenschapster Yolande Jansen, journalist Abdelkarim el-Fassi en theatermaakster Ioana Tudor gaan daarover in discussie. Tudor opent de avond met een vertoning van haar performance “Losing my whiteness; five ways of becoming unwanted within a white supremacist society, without the obvious change of color”. Aan die performance doet ook Doorbraak-activiste Mariët van Bommel mee.
Debat met performance
Donderdag 22 oktober
Van 20:00 tot 21:30 uur
Spui25
Spui 25-27, Amsterdam
Vooraf aanmelden
Uit de oproep van Spui25: “Religie, radicalisering en secularisering: dat zijn de thema’s die we tegenwoordig vaak aansnijden als het gaat over de positie van moslims in Nederland en Europa. Maar welke onderwerpen raken buiten beeld door de fixatie op religie en seculariteit?” Dat komt tijdens het debat op 22 oktober aan de orde. “Hoe geseculariseerd zijn moslims in Nederland? Zijn ze fundamentalistisch of liberaal? Omarmen ze ‘onze seculiere waarden’ of zijn het orthodoxe theocraten in de dop? Deze vragen zijn ons zo vertrouwd dat we nauwelijks onderzoeken wat die focus zelf voor implicaties heeft. Als we de positie van moslims beschouwen los van de gebruikelijke kaders van de religieus-seculiere tegenstelling, wat voor beeld levert dit dan op? Tijdens deze avond onderzoeken een wetenschapper, een kunstenaar en een journalist wat er gebeurt als we de kaders van het debat zelf verschuiven en ons nu eens niet richten op religie in relatie tot seculariteit. Thema’s als racisme, ‘meten met twee maten’ en de sociaal-economische positie van moslims en andere minderheden, komen dan automatisch in beeld. Welke nieuwe vragen, problemen en oplossingen dienen zich aan als wij onze blik verbreden? Biedt een debat dat moslims niet alleen als religieuze groep beschouwt meer ruimte voor kritische perspectieven van minderheden?”
Over Tudor meldt Spui25: “Zij vluchtte op haar tiende met haar familie uit Roemenië. Opgroeiend met een politiek bewustzijn, is zij altijd geïnteresseerd geweest in maatschappelijke onderwerpen, als artiest en ook als activist. De afgelopen jaren werkte zij voor verschillende theatergezelschappen en initieerde zij eigen theaterprojecten. Vorig jaar haalde ze de voorpagina van de NRC Next met haar performance “In de buurt van azc’s was ontharingscrème vaak uitverkocht”, waarin ze – net als sommige vluchtelingen – tot bloedens toe probeerde haar vingerafdrukken te verwijderen met ontharingscrème.”
Harry Westerink
Wat mij altijd ontzettend heeft ge-ergerd is het gegeven dat “islamitisch” op een hoop wordt gegooid of gelijkgesteld wordt met “niet -wit” wat als legitimatie wordt gebruikt om de negatieve reputatie van de islam als religie te behandelen als zijnde racisme. Moslims kunnen, net als christenen, van verschillende “rassen” zijn maar als entiteit niet in essentie van elkaar verschillen. Zo kunnen moslims heel goed wit zijn en weet ik ook uit ervaring dat veel moslims (van Turkse en Marokkaanse origine) “zwart” als slechts een (handig) politiek label zien maar absoluut niet als zwart gezien willen worden en ook niet met fysiek zwarte mensen geassocieerd willen worden. Zij zien zichzelf als “blank” en dat zijn zij feitelijk ook. Hun fysieke witheid geeft ook hen privileges die zwarte mensen niet hebben. Zo vertelde een van oorsprong zichtbaar Indische vrouw mij dat zij merkte dat mensen met een boogje om haar zwarte Afrikaanse vriend heen liepen.
Er niet zoiets als een joodse moslim of een islamitische hindoetempel.
In die zin kan de vraag “Biedt een debat dat moslims niet alleen als religieuze groep beschouwt meer ruimte voor kritische perspectieven van minderheden?” al met nee beantwoord worden. Immers, als het geen religieuze groep is, wat is het dan? En hoe kan het niet alleen als relgieuze groep beschouwd worden als dat is wat het is?
Het lijkt mij op grond van dit alles belangrijk om het debat zuiver te houden vooral door de definities zuiver te houden.
Racisme heeft altijd twee vormen aangenomen, dat was al zo bij de Duitse nazi’s: ‘biologisch’ racisme en ‘cultureel’ racisme. De beide ideologieën hanteerden iets andere maar wel vergelijkbare argumenten, meestal gericht tegen dezelfde groeperingen. Na de Tweede Wereldoorlog is het ‘biologisch’ uit de gratie geraakt en daardoor hanteren de meeste racisten ‘culturele’ argumenten. Dat wordt vaak met nieuw-rechts omschreven, maar er is dus feitelijk niets nieuws aan.
Over kritiek op religie: daar zijn wij ook niet vies van zoals links dat historisch nooit geweest is. Maar problematisch wordt het wanneer die kritiek dan uitsluitend en volkomen op 1 religie gericht wordt, en helemaal wanneer die gericht wordt op een groep die duidelijk minder macht heeft in de samenleving. Daarnaast is het belangrijk onderscheid te maken tussen gewone gelovigen en rechtse politici en activisten die misbruik maken van religies. En helemaal belangrijk is om te blijven zien dat er joden en moslims zijn die niet gelovig zijn, maar zich wel als onderdeel van hun respectievelijke culturele en historische gemeenschappen zien: het jodendom en de islam. Aanvallen op moslims of joden in het algemeen zijn dan ook aanvallen op gemeenschappen, niet slechts op religies.
Dit zijn volgens mij vrij duidelijke “definities”.