Diep beseffen dat je het nu ook niet goed weet (migratiebeheersing-discussie deel 4)
| Meer bijdragen aan dit debat vind je bij het thema “Discussie”. |
Om maar een paar in het oog springende ontwikkelingen te noemen. De grote economische herstructureringen beïnvloeden de hele Nederlandse samenleving. Met de dag groeit de druk om kritiekloos mee te doen en te presteren. Iedereen wordt geacht en gedwongen om voortdurend bij te leren, en zich met honderd procent inzet van lichaam en geest in de economische ratrace te storten. Bazen, docenten, hulpverleners, inburgerleraren en casemanagers bij uitkeringsinstanties, allemaal jagen ze ons op. De spelregels, sociale verbanden en solidariteit die de meeste mensen enkele tientallen jaren geleden nog enigszins beschermden tegen de kapitalistische razernij, zijn goeddeels verdwenen. Het wordt nu meer en meer een maatschappij van iedereen tegen iedereen. Als het mogelijk was dat iemand vanuit de jaren 60 of 70 eens in het heden zou kunnen komen kijken, dan zou hij onze samenleving nauwelijks nog herkennen. En ook wijzelf zijn allemaal mee veranderd. De mens is immers een sociaal wezen dat sterk beïnvloed wordt door zijn sociale en materiële omgeving. Onze manieren van leven, onze ideeën en idealen, zijn voor een deel meegegaan met de ontwikkelingen: we zijn bijvoorbeeld allemaal commerciëler en individueler geworden. Zulke enorme fundamentele sociale en economische veranderingen hebben zich eigenlijk niet meer voorgedaan sinds het begin van de twintigste eeuw, toen het fordisme opkwam met zijn systeem van lopende banden en bijbehorende ‘massamensen’.
BV Nederland besturen
Links heeft op deze gigantische ontwikkelingen nauwelijks een antwoord, en al helemaal niet in Nederland. Parlementair links mag eigenlijk geen links meer heten, omdat de partijen in die hoek massaal en kritiekloos het kapitalisme met zijn neo-liberale ontwikkelingen omarmd hebben. Allemaal willen ze graag de kapitalistische BV Nederland meebesturen. Buitenparlementair links bestaat nauwelijks nog, en de kleine clubjes die de revolutionaire vleugel daarvan vormen zijn tegenwoordig vrijwel op een hand te tellen. We lijken soms een beetje stil te zijn blijven staan in de tijd. Radicaal-links lijkt vaak uit te gaan van oude mensbeelden, en spreekt waarschijnlijk daarom nog maar weinig mensen aan. Kortom, we bevinden ons in een kolossale linkse crisis. We zijn volstrekt marginaal en hebben nauwelijks ideeën over hoe daar verandering in te brengen. Het is uiterst belangrijk om dat heel, heel diep tot ons door te laten dringen. Niet om er depressief van te worden, maar juist om eindelijk eens serieus aan de slag te kunnen gaan met het ontwikkelen van nieuwe strategieën om het rechtse tij te keren. En om niet langer steeds automatisch terug te vallen op onze oude ingesleten activiteiten, die aantoonbaar niet meer leiden tot groeiende invloed.
We hebben nieuwe analyses nodig en nieuwe methoden om mensen bijeen te brengen en de maatschappelijke ontwikkelingen in gunstige richting te beïnvloeden. We moeten samen nagaan waar we het beste kunnen beginnen, welke politieke thema’s het meest voor de hand liggend zijn. Of misschien moeten we ons niet langer specialiseren op bepaalde thema’s? We kunnen bij zulke vraagstukken natuurlijk teruggrijpen op alle linkse ideeën die de afgelopen anderhalve eeuw bedacht en gebruikt zijn, zonder ze nog klakkeloos over te nemen. Nieuwe situaties vragen immers om nieuwe plannen. Waarbij onze aloude principes van vrijheid, gelijkheid, gezamenlijkheid en solidariteit natuurlijk het uitgangspunt moeten blijven. Tegen uitbuiting en onderdrukking in welke vorm dan ook. Met het besef dat alleen fundamentele veranderingen echte oplossingen kunnen bieden.
Pad niet verlaten
Waarom zo’n lange introductie? We kregen bij het lezen van jullie reactie eerlijk gezegd niet het idee dat AAGU werkelijk de noodzakelijke vraagtekens zet bij de huidige ideeën en praktijken. Ondanks het feit dat onze linkse strijdmethoden de afgelopen decennia niet bijster effectief zijn gebleken. We kunnen immers nog steeds geen deuk in een pakje boter schoppen als het gaat om het migratiebeleid. Daar ligt nog een wereld te winnen. Maar dan moeten we onze praktijken wel aan een scherp onderzoek onderwerpen. Maar blijkens jullie artikel willen sommige mensen binnen AAGU er wel harder aan werken om “nieuwe denkbeelden te ontwikkelen en na te denken over daarbij aansluitende actiemethodes”, maar dan zonder “het pad van directe actie te verlaten”. Ongeacht de conclusies van onze discussies, en van nieuw te ontwikkelen analyses, ligt de praktijk voor jullie dus kennelijk al behoorlijk vast. Ook al bemoeilijkt die praktijk bijvoorbeeld de samenwerking met illegalen. “In theorie zouden wij graag daadwerkelijk samen met geïllegaliseerde mensen ten strijde trekken, maar zowel de actievormen die wij vaak kiezen als de positie van deze mensen staan dit ideaal helaas vaak in de weg”, zo schrijven jullie. Ook verbreden richting andere groepen zit er nauwelijks nog in, zo lezen we. Want AAGU-leden die betrokken waren bij een verbredingsproject “kregen ondertussen steeds meer het gevoel hun ideologische verhaal en hun voorkeur voor directere vormen van actie niet kwijt te kunnen”.
In jullie reactie beargumenteren jullie de politieke keuzen die AAGU tot nu toe gemaakt heeft. Daarbij lijken jullie opvallend veel non-politieke overwegingen mee te hebben laten spelen. We lezen bijvoorbeeld dat jullie kiezen voor directe actie tegen Kamp Zeist, onder meer vanwege “de nabijheid, aanhaken bij de actualiteit (de komende nieuwbouw van dit detentiecentrum), het passen binnen ons ideologische kader, en het feit dat het een goed punt is om een groter verhaal aan op te hangen”. Directe actie zou daarbij voor jullie voorop staan omdat het actievormen omvat “waar wij goed in zijn”. Wat ons direct opviel was dat jullie niet aangeven waarom jullie eigenlijk op zich gekozen hebben voor migratiebeheersing en illegalenbajessen. Heeft de strijd rond die thema’s volgens jullie de meeste potentie om uiteindelijk te komen tot “een samenleving waarin alle politieke en economische macht van bovenaf is vervangen door een structuur van vrije samenwerkingsverbanden”, zoals jullie het zo mooi omschrijven?
Verbreding
Jullie lijken weinig heil meer te zien in verbreding richting andere, minder linkse groepen en individuen die zich zorgen maken om het migratiebeleid. De vraag blijft dan wel hangen hoe jullie denken voldoende macht op te kunnen bouwen om dat beleid daadwerkelijk te beïnvloeden. Daar hebben we toch heel veel mensen voor nodig, vrezen we. Jullie zijn weliswaar in staat gebleken om flink wat mensen op de been te brengen met jullie directe acties (soms wel tegen de honderd, wat erg veel is vergeleken met andere linkse projecten), maar voor werkelijke macht en invloed moeten we toch wel denken aan veel en veel grotere aantallen. De vraag is natuurlijk of zulke aantallen mensen ooit voor directe actie te vinden zullen zijn. En zo ja, hoe willen jullie die dan bij elkaar gaan brengen? Dat is natuurlijk de kern van het probleem: we kunnen het niet alleen, we moeten samenwerken en verbreden, en anderen organiseren. Dat kunnen we eenvoudigweg niet uit de weg gaan. Je kunt je er niet vanaf maken door te zeggen dat er “een breed scala aan activiteiten” bestaat naast directe actie, “die allemaal gezamenlijk nodig zijn om tot veranderingen te komen”, en dan maar hopen dat anderen de rest oppakken. Het is belangrijk om al die andere benodigde activiteiten die bestaan naast directe actie, daadwerkelijk te benoemen. Om vervolgens minimaal te bezien of directe actie nog wel zinvol is als die andere activiteiten niet vanzelf door anderen opgepakt worden.
Een ander probleem van het “op eigen voet verder gaan”, zoals jullie dat beschrijven, is ook dat je geen gezamenlijke strijdervaringen meer opdoet met anderen buiten je eigen milieu. En dat geldt helemaal voor het niet ‘kunnen’ samen strijden met illegalen, omdat directe actie nu eenmaal voor jullie op de eerste plaats komt. Wie vecht tegen illegalenbajessen, maar dat niet samen doet met illegalen zelf, die kan niet echt te weten komen hoe het repressieve systeem werkelijk in elkaar zit. Hoe het mensen kapot maakt en probeert te verdrijven. Samen strijden betekent van elkaar leren, samen kritieken ontwikkelen, samen politieke processen doorlopen, samen werken aan een betere samenleving, en samen geconfronteerd worden met het realiteitsgehalte van onze politieke overtuigingen. Ontwikkel je strijd zonder de mensen waar je voor op zegt te komen, dan loop je het levensgrote risico om te vervallen tot paternalisme, juist vanwege het gemis aan zulke gezamenlijke politieke processen. Waarbij aangetekend dat het in onze ogen sowieso belangrijk is dat legale mensen blijven protesteren bij illegalenbajessen, ook wanneer er geen illegalen bij aanwezig kunnen zijn. Iemand moet zijn bek blijven opentrekken tegen dat grote onrecht, simpelweg om morele redenen. Maar een politiek perspectief voor de lange termijn biedt dat natuurlijk niet direct.
Verhalen en actie
Informeren en directe actie zijn de twee sporen van AAGU, zo schrijven jullie. Je verhaal kwijt kunnen, en verhalen bij elkaar brengen, dat zijn voor jullie erg belangrijke punten. Maar wat als steeds meer mensen het helemaal niet erg vinden dat migranten en vluchtelingen geïllegaliseerd en opgesloten worden? Waar sta je dan met je verhaal? En wat als de overheid steeds beter inspeelt, en repressiever reageert op je directe actiemethoden, en die zodoende weinig resultaat meer boeken? Wat als je directe acties steeds minder daadwerkelijk zand in de machine werpen, en meer en meer tot actieplaatjes voor in de krant worden? En wat als de media je verhaal erbij dan ook nog eens zelden goed doorgeven? Het probleem is natuurlijk dat directe acties niet meer voor zichzelf spreken als er geen grote linkse beweging omheen bestaat die onze politieke verhalen voortdurend aan de openbaarheid doorgeeft.
Natuurlijk vinden we het belangrijk dat er directe acties worden georganiseerd tegen het beleid van migratiebeheersing. Je kunt zo ruimte bevechten voor scherpere acties, en laten zien dat de macht niet onaantastbaar is. Het is goed dat actievoerders er steeds beter in worden, maar het middel van de directe actie zou geen doel op zich moeten worden. Het komt helaas maar al te vaak voor – niet bij AAGU voorzover we weten – dat actievoerders menen dat radicaliteit moet blijken uit je verhaal of je actievorm, terwijl het in werkelijkheid natuurlijk in eerste instantie in onze uiteindelijke doelen zit: de opheffing van alle scheve machtsverhoudingen. Onze verhalen en middelen moeten we steeds opnieuw kiezen aan de hand van inschattingen van de maatschappelijke situatie en politieke ontwikkelingen. En die keuzen kunnen in bepaalde perioden heftiger uitpakken dan in andere.
Solidariteit
Doorbraak is erg blij met deze discussie. Vooral ook omdat hij vanuit een sterke onderlinge solidariteit blijkt te kunnen verlopen. Met dit stuk willen we natuurlijk niet aangeven dat we jullie keuzen afwijzen, integendeel. Maar wel willen we ermee benadrukken dat we het ons inziens geen zin heeft om steeds hetzelfde te blijven doen, zonder je voldoende rekenschap te geven van de veranderende tijden en het gebrek aan tastbare resultaten van jarenlang actievoeren. Het lijkt erop dat er meer en meer mensen in de actiewereld behoefte krijgen aan zo’n discussie over analyse en strategie. Dat was bijvoorbeeld ook te zien aan het flinke aantal kritische reacties op internet op de gebeurtenissen van 1 mei in Nijmegen, waarbij de politie flink insloeg op de demonstranten. Zulke discussies zijn het levensbloed van een strijdbare linkse beweging. Zonder het botsen der meningen sterft het politieke immers af.
Doorbraak