Nieuwsbrief voor de Leidse regio 4, december 1990

Auteur: Eric Krebbers

De WereldWinkels uit de regio Leiden hebben samen een krantje geschreven over de schuldencrisis. Het is een zeer leesbaar werkje geworden met artikelen, gedichten, en meningen over deze kwestie van de verschillende politieke partijen. Helaas worden de essentiële vragen met betrekking tot de machtsverschillen die aan deze problematiek ten grondslag liggen niet gesteld.

De krant begint met een gesprek met de heer Timmers, directeur van de RABO-bank in Katwijk. De RABO-bank had in 1988 nog meer dan 1 miljard gulden leningen uit staan in de Derde Wereld. Geld dat waarschijnlijk niet terugbetaald had kunnen worden. Timmers meent dat er in de tijd dat dit geld uitgeleend werd "te lichtvaardig gedacht is" over de mogelijkheden tot terugbetaling. Een foutje dus. Daarmee probeert hij de schuldenproblematiek terug te brengen tot een economisch en bedrijfstechnisch probleem. (Een probleem dat de RABO oplost door de verkoop van de schulden aan anderen, of door het afschrijven ervan.)

Natuurlijk is het óók een economisch probleem, maar in eerste instantie is het een kwestie van macht: het toch al rijke Noorden heeft de macht om het toch al arme Zuiden nog verder uit te buiten, een project dat overigens al 500 jaar aan de gang is. Een project dat steeds georganiseerd wordt door staten, multinationals en.... banken. Het is daarom dat ik de oplossing van de bankdirecteur Timmers, zijn deelname aan het Comité Ontwikkelingssamenwerking in Katwijk, niet anders kan zien dan als een public relations-praatje, waarmee hij wellicht zichzelf overtuigd, maar mij niet. De belangen van de banken zijn immers eenvoudigweg tegengesteld aan die van de armere mensen in de Derde Wereld die het slachtoffer zijn van de schuldencrisis.

Vervolgens een bijdrage uit Christelijke hoek. De in dit artikel genoemde feiten, zoals de grootte van de schuld van Latijns Amerika - 420 miljard dollar - zijn indrukwekkend. De schrijver ziet het terugeisen van het uitgeleende geld als een zonde. Nou, mij best, als je het zo wilt noemen. Ik denk echter niet dat de bankwereld hiervan erg onder de indruk zal zijn. De macht van de banken, aangevoerd door het IMF en de Wereldbank, zal nooit gebroken kunnen worden door een moreel appèl. Het getuigt van een gênante politieke naïviteit om te verwachten dat op deze wijze een systeem dat kapitaal boven mensenlevens stelt zal veranderen.

Verder staan er in deze krant de visies van 8 politieke partijen. Allemaal delen ze min of meer de visie van onze RABO-directeur: de schulden een beetje verminderen zodat de rest tenminste terug betaald kan worden. Over een fundamentele verandering in de machtsverhoudingen hoor je hen niet. En dat is niet verbazingwekkend; het is namelijk hun belang niet. Je hoeft niet te verwachten dat de machthebbers in het Westen hun machtspositie opgeven of zelfs maar ter discussie stellen.

Het is daarom juist jammer dat een niet-partijgebonden organisatie als de WereldWinkel niet buiten dit partijpolitieke kader kan of wil treden. Het valt overigens op dat vrijwel alle genoemde politieke partijen het milieu in de Derde Wereld noemen. Om in aanmerking te komen voor 'hulp' moeten Derde Wereld-landen steeds vaker voldoen aan allerlei milieu-eisen (waar we overigens zelf niet eens aan voldoen). Het beschermen van het milieu in deze landen is een nieuwe trend die de elite van het machtige Noorden aangrijpt om invloed te kunnen blijven uitoefenen op de Derde Wereld. Waarmee weer direct duidelijk is dat de schuldenproblematiek slechts een onderdeel is van een fundamentelere kwestie: het machtsverschil tussen Noord en Zuid, of beter tussen de elite hier en de straatarme bevolking van de landen in het Zuiden.

Ik wil eindigen met de opmerking dat de gedichten en citaten in deze krant erg verhelderend zijn, en wél tot de essentie van het machtsprobleem doordringen. Dit ligt redelijk voor de hand als je weet dat ze door mensen uit de Derde Wereld zelf geschreven en gesproken zijn.

Terug