De Peueraar 5, januari 1991

Auteur: Eric Krebbers

Het onderstaande stuk is afkomstig uit de brochure van de Voedselcoöperatie "De Lachende Lazuli", die begin november 90 opgericht is. Het stuk is een politieke beginselverklaring die wijst op allerlei politieke aspecten van voedsel.

Alle aspecten van de voedselproductie worden beheerst door enkelen in de top van grote organisaties zoals het IMF, de EG en allerlei multinationals. Deze machtsblokken bepalen wie wat mag produceren, en waar en hoeveel en hoe. Het mag duidelijk zijn dat zij deze beslissingen niet nemen om er voor te zorgen dat er voor iedereen op deze wereld genoeg te eten is, en dat dat op een zodanig ecologisch verantwoorde manier gebeurt dat er genoeg te eten blijft. Nee, het gaat er deze grootmachten om winst te maken en hun macht te behouden en te versterken.

Dit heeft tot gevolg dat het voedsel dat wij op onze bord krijgen geproduceerd wordt ten koste van dieren en mensen en de rest van de natuur. Met name over de ruggen van de mensen in de Derde Wereld (vaak vrouwen) worden enorme winsten gemaakt. We mogen echter niet vergeten dat wij dit vuile spel meespelen, bewust of onbewust, vrijwillig naar ook gedwongen door een gebrek aan alternatieven. De uitbuiting van mensen, dieren en de rest van de natuur lijkt ook ons (op korte termijn) ten goede te komen. Kortom, we zitten gevangen in een web van macht???

Doelstellingen

Met onze voedselcoöperatie (Voco) doen we een poging iets aan deze situatie te veranderen. Een zeer onvolledige poging, en daarbij ook nog slechts met enkelen. Maar toch! Wij gaan uit van 2 politieke doelstellingen.

(1) We willen door middel van informatieverstrekking en discussies het bewustzijn van de machtsverdeling in de voedselwereld verhogen. "Verhoging van bewustzijn" is niet het doel op zich, maar een vereiste om de strijd überhaupt te kunnen aanbinden met de machtsstructuren die menen het recht te hebben ons leven te bepalen. Ieder van ons is dan ook naast de Voco bezig met politieke strijd op allerlei andere terreinen, maar wel tegen dezelfde machten. Onze gezamenlijke politieke strijd is gericht op autonomie, dat wil zeggen dat we strijden om de macht over ons eigen leven terug te veroveren. Het gaat ons er dan niet om op den duur (toekomst fantasie, toegegeven...) de voedselproductiemiddelen te veroveren, maar om ze te doen verdwijnen en te vervangen door andere zelfgekozen productiewijzen. De huidige productiewijzen zijn immers een uitvloeisel van het machtsdenken over de mens en de rest van de natuur, waarbij alle leven tot object gemaakt wordt, geschikt voor uitbuiting. Denk maar aan legbatterijen en zwoegende vrouwen op plantages.

(2) Het andere doel is alternatieven voor de huidige voedselproductiewijze te stimuleren, en wellicht zelfs te helpen ontwikkelen. Met onze Voco willen wij dan ook juist ons voedsel betrekken van producenten die nu al trachten minder ten koste van mens en natuur voedsel te produceren. Wij proberen (hoe beperkt ook) een voorbeeld te zijn van hoe het ook kan. De Voco is voor ons een levend experiment, waarin wij steeds blijven leren en ons voedselpatroon blijven aanpassen aan onze vernieuwde inzichten. Al doende leert men.

Gezondheid

Het is echter niet de bedoeling als klein groepje een "zuivere" levensstijl of iets dergelijks te bereiken. Zoiets als: " Wij van de Voco, wij leven pas goed en milieuvriendelijk". Het streven naar zuiverheid heeft terecht een nare "Blut und Bodem"-bijsmaak, en zuiverheid is natuurlijk onzin in een wereld overheerst door zeer weinigen. Het blijft onze bedoeling constant te discussiëren met elkaar en met onze omgeving, en niet om een geïsoleerd gezondheidsclubje te worden. Daarmee kiezen wij er ook voor onze Voco niet open te stellen voor gezondheidsfreaks. Het gaat ons om politieke gezondheid, want hoe kunnen wij gezond leven als niet iedereen gezond leeft?

Ten slotte is de Voco ook voor ons zelf een poging de klant-bediende relatie te doorbreken. Deze vervreemdende relatie (dat wil zeggen dat in deze relatie bepaalde menselijke mogelijkheden zoals emoties ontkend moeten worden) verdwijnt hopelijk in de Voco doordat wij zowel kopen als verkopen. De kapitalistische mechanismen van aanbod en vraag en van winst vallen dan weg in ons kleine experiment.

Na deze politieke intentieverklaring nu enige meer gedetailleerde beschrijvingen van onze ecologische (veganistische, biologische en andere milieuvriendelijke) en politieke (wie verdient er aan de productie?) uitgangspunten. Uit het voorgaande is hopelijk duidelijk geworden dat wat ons betreft politiek en ecologie niet los van elkaar te zien zijn. Helaas is het in de westerse samenleving niet mogelijk aan alle uitgangspunten tegelijk te voldoen.

Veganisme

De Voco is veganistisch: we verkopen geen dierlijke producten of producten met dierlijke bestanddelen. De productie hiervan brengt veel leed met zich mee. Dieren wordt hun vrijheid ontnomen. Ze worden tot louter consumptiegoed gedegradeerd. In onze kapitalistische maatschappij staat winst op de eerste plaats, het welzijn van dieren is minder of zelfs helemaal niet belangrijk. Dit leidt tot extreme toestanden zoals we die in de bio-industrie kennen, waar dieren van geboorte tot slachthuis in een hel leven. De zogenaamde scharrelalternatieven zijn beter, maar verre van goed. Het dier eindigt ook hier een voortijdige dood in het slachthuis. De Voco weigert deel te nemen aan elke vorm van dierenexploitatie en wijst het heersen van mensen over dieren af.

Tevens is de productie van dierlijke producten een vorm van voedselverspilling. Een groot deel van de landbouwgewassen wordt als veevoer aan dieren gevoed. Zelfs in de Derde Wereld worden veel gewassen voor het westen verbouwd. Dit is een absurd gegeven als je bedenkt dat een groot deel van de mensen in de wereld honger lijdt. De opbrengst van een bepaald stuk land is veel groter als we er in plaats van dierlijke plantaardige producten produceren. Bij plantaardig eten vindt er zo min mogelijk voedselverspilling plaats.

In de intensieve veehouderij heersen grote mestoverschotten die een groot aandeel hebben in de milieuvervuiling, met name de zure regen. Om vee te laten grazen of veevoer te verbouwen worden grote stukken tropisch regenwoud omgehakt. Tevens vindt er overbeweiding en bodemuitputting plaats door constante verbouwing en begrazing. Het produceren van dierlijke producten kost veel meer fossiele energie dan plantaardige producten.

Biologisch

De moderne landbouw is gericht op een zo groot mogelijke opbrengst van het gewas tegen een lage kostprijs op een zo klein mogelijk stuk land. Deze vorm van landbouw vernietigt de natuur. De biologische landbouw daarentegen probeert zo veel mogelijk in harmonie met de natuur voedsel te verbouwen. De biologische landbouw heeft 2 principes

1. Er mag geen kunstmest gebruikt worden.

2. Er mogen geen giftige bestrijdingsmiddelen gebruikt worden.

De Voco probeert zo veel mogelijk puur biologisch zijn. Uiteraard is dit niet altijd even makkelijk.

Verdere ecologische principes

Ecologie is een woord wat op het moment nogal in de mode raakt. Meestal wordt het gebruikt in de betekenis van milieuvriendelijk, wat ten dele juist is: eigenlijk is het de leer die zich bezighoudt met de wisselwerking tussen een organisme (bijvoorbeeld de mens) en zijn omgeving, en het evenwicht daarin probeert te vinden. Nou kan je op je vingers natellen dat er in het geval van de mens totaal geen sprake is van evenwicht. Kijk bijvoorbeeld naar wat een gigantische hoeveelheden energie de mens gebruikt, en naar de stoffen die hij in de natuur dumpt die niet afgebroken kunnen worden. Voor de Voco houdt ecologisch in, dat we zoveel mogelijk spullen proberen te verkopen die energiezuinig zijn en zo weinig mogelijk afval en gif in het milieu achterlaten. Veganistische, biologische producten zijn hier een onderdeel van, naar we proberen bijvoorbeeld ook producten te vermijden die van heel ver komen waar voor enorm veel energie in het transport gaat zitten. Als het even kan hebben we lokale producten. We vermijden voor zover mogelijk plastic verpakkingen en hergebruiken de papieren of glazen. Verder willen we de discussie stimuleren over al dan niet overbodige producten en over het vinden van een middenweg tussen jezelf op water en brood (brood? Gekookte granen zijn ecologisch beter) zetten en jezelf volvreten aan luxe-producten.

Politiek

Een belangrijk uitgangspunt van de Voco is het politiek bewust inkopen. Dit houdt dus bijvoorbeeld in dat wij geen producten verkopen uit landen met een dictatuur, tenzij duidelijk is dat ze van (kleinschalige) coöperaties komen die verantwoord produceren. Verantwoord in die zin dat de mensen er niet onder mensonwaardige omstandigheden werken. Daarnaast mag het geld niet ten goede komen aan de machthebbers. Zo betrekken wij geen producten uit Zuid-Afrika omdat daar een apartheidsregime aan de macht is, noch uit Turkije en Israël, omdat in die landen de staat respectievelijk de Koerden en de Palestijnen onderdrukt.

Natuurlijk is het door de vaak onduidelijke of zelfs afwezige productinformatie moeilijk om altijd verantwoord bezig te zijn. Toch doen we een poging in die richting door steeds alle informatie die we wel hebben ter beschikking te stellen en daar over te discussiëren.

De Voco is gevestigd in de De Invalshoek en geopend op woensdag tussen 14:00 en 18:00 uur, donderdag tussen 19:30 en 20:00 uur, vrijdag tussen 20:00 en 23:00 uur en tenslotte op zondag tussen 19:30 en 20:00 uur.

In samenwerking met de Voco in Leiden zijn een aantal mensen in Zoetermeer ook een Voco begonnen. Eens in de twee weken is er een zondagmiddag Voco-café. Er zijn dan extra activiteiten, meestal zal dit een informatieve video-zijn (zie aankondigingen). Voorlopig is het nog niet mogelijk dag-producten te verkopen, naar dat zal in de toekomst zeker veranderen (Leiden verkoopt ook geen dag-producten). Adres: Van Beeckstraat 64 (Mevrouw Laterstaan), Zoetermeer.

Terug