De Peueraar 10, juni 1991

Auteur: Eric Krebbers


(filmrecensie)

Op de kermis bevrijdde hij al eens honden uit hun kooi. Hij had het altijd al moeilijk met de hardheid van de wereld. De ongevoeligheid van de mensen. En dan vooral ten opzichte van dieren. Met zijn vriend deelt hij een verder 'normale' jeugd. Hij gaat uit en heeft een leuke vriendenkring. Wel valt het op dat hij steeds meer aandacht voor vogels heeft. Hij bestudeert ze soms dagen aaneen. Op den duur gaat hij dromen dat hij zelf ook kan vliegen. Hij wil ook een vogel zijn. Vogels zijn vrij. Niet zolang voordat hij voor militaire dienst opgeroepen wordt, slaapt hij 's nachts naakt in zijn vogelkooi. Met zijn gevederde vrienden en vriendinnen. Langzamerhand raakt hij geïsoleerd van de mensenwereld, hoewel hij naar buiten toe nog best 'normaal' kan doen. In Vietnam raakt hij gewond en belandt vervolgens in de psychiatrie. Hij keert zich volledig af van de gewelddadige mensenwereld en wordt een vogel. De psychiater haalt zijn eveneens gewonde jeugdvriend erbij, om te proberen hem over te halen terug te keren naar de mensenwereld. Maar Birdy wil geen contact meer. Pas nadat zijn jeugdvriend ook inziet dat de wereld gestoord is (hij werd niet meer geaccepteerd wegens de wonden aan zijn gezicht), slagen ze erin contact met elkaar te krijgen. Gezamenlijk ontvluchten ze de inrichting.

Het verzet van Birdy bestaat er in het grootste deel van de film uit dat hij zich alleen terugtrekt in zijn vogelwereld. Hij sluit de boze buitenwereld buiten, maar die probeert op haar beurt hem er juist weer bij te betrekken middels de psychiater.

Eigenlijk is deze verzetsstrategie niets bijzonders. Wie trekt zich niet terug in zijn of haar eigen privé gedachtenwereldje om te ontkomen aan de massieve macht van de allesvernietigende buitenwereld? De kracht van de film ligt voor mij daarnaast in het hoopvolle einde. Birdy ruilt zijn individualistisch verzet in voor gezamenlijk verzet. Ze ontvluchten de inrichting en ik fantaseer er zelf bij dat ze vervolgens een actiegroep oprichten, mensen bewust maken en zich met zijn allen gaan verzetten.

Twee andere films waarin individueel verzet voorkomt zijn One flew over the cuckoo's nest en Alice. In de eerste verzet Jack Nicholson zich als psychiatrisch patiënt tegen het systeem dat verpersoonlijkt wordt door de norse zuster. Hij biedt zijn medepatiënten acceptatie en plezier, maar verzet zich uiteindelijk toch alleen, en verliest de strijd dan ook. Er is over deze beroemde film al zoveel geschreven en gefilosofeerd dat ik er weinig meer aan toe te voegen heb.

Alice verzet zich in de nieuwe film van Woody Allen ook in haar eentje. Ze probeert haar man en zijn walgelijk rijke wereld te ontvluchten door een relatie met een andere man. Op het einde blijkt echter een wereld zonder rijkdom en mannen meer haar idee van een leuk leven te zijn. Een mooie film met magische elementen, die desondanks toch niet onrealistisch is.

De Last Emperor van China verzet zich ook door zich terug te trekken. Hij ziet de harde feodale wereld niet zitten en gaat regelmatig terug aan de borst van een min. Hij laat zich, kinderlijk als hij is, vreselijk manipuleren. Na de Chinese revolutie, als hij omgevormd is tot tuinman, krijgt hij eindelijk rust, en lijkt hij best tevreden. Sober en niet omringd door een manipulerende hofhouding.

Tot slot Halfaoeine. Deze film geeft een beeld van de wereld van de vrouw in Tunesië. Hoewel de vrouwen de beperktheid van hun wereldje niet ter discussie stellen, voel je wel de gemeenschappelijke kracht die ze uitstralen. Ze maken samen mannen belachelijk en voelen zich veilig in hun badhuis. Jammer dat we het kijkje in deze wereld via de ogen van een jongetje moeten krijgen. Jammer ook dat de seksistische vrouwenjacht van zijn vrienden zo'n grote rol in de film speelt. Wel heel mooi is het krachtige verzet van de vrouwen als het jongetje een mannetje is geworden en toch nog hun domein wil blijven binnendringen. En mooi ook hoe veel mensen de officiële seksuele moraal aan laars lappen en bijvoorbeeld toch contacten hebben die verboden zijn.

Terug