De Peueraar 16, december 1991

Auteur: Harry Westerink

Macht, mobilisatie en moskee

In het Midden-oosten, Noord-Afrika, West- en Centraal-Azië is de islam de religie van de overgrote meerderheid van de bevolking. De islam heeft ook zijn sporen nagelaten in ver van elkaar verwijderde gebieden en landen als Senegal, Indonesië, Zuid-Afrika en de Balkan. Al deze landen tezamen worden wel omschreven als "de" islamitische wereld. Deze omschrijving suggereert een grote mate van overeenkomst tussen die landen. Moslims waar ook ter wereld onderschrijven inderdaad de centrale principes en voorschriften die de islam stelt. Wie echter de situatie in al die verschillende landen en gebieden nader beschouwt, zal ook onmiddellijk de grote verschillen zien. De islam is namelijk ook gevormd door en verweven met plaatselijke, historische, sociale en culturele omstandigheden. Doordat de islam in het westen veelal wordt voorgesteld als een uniforme eenheid die alle facetten van het openbare leven beheerst en dwingend voorschriften oplegt aan de volgelingen, wordt zijn rol in de politiek vaak sterk overdreven. De islam wordt doorgaans op een zeer algemene, generaliserende manier beschreven en bovendien vaak geassocieerd met geweld en oorlog. De werkelijkheid blijkt veel gecompliceerder en veelvormiger.

Tot nu toe ontbrak in Nederland een beknopt, informatief boek dat de feitelijke situatie in de landen van de islam beschrijft. Met de verschijning van "Macht, mobilisatie en moskee" is in die leemte althans voor een deel voorzien. Het boek bestaat uit 26 hoofdstukken die elk in het kort de situatie in een bepaald islamitisch land weergeven. In het boek wordt de diversiteit van de islam duidelijk in kaart gebracht, zonder de pretentie te hebben om een encyclopedie van de islam te zijn.

De schrijvers van de diverse hoofdstukken maken in meerderheid deel uit van het Amsterdamse onderzoeks- en informatiecollectief MERA (Middle East Research Associates) en zijn allen deskundig in het land of gebied dat, ze beschrijven. Uit hun namen valt af te leiden dat het voor het merendeel autochtone Nederlanders zijn. Dat levert het altijd sluimerende gevaar op dat de islamitische wereld bekeken wordt door een gekleurde Westerse bril. Niettemin lijkt het erop dat het boek globaal gezien een behoorlijk goed beeld geeft van de sociale en politieke betekenis van de islam, en dat het een nuttige inleiding is in de grote verscheidenheid die "de" islamitische wereld kenmerkt.

Macht, mobilisatie en moskee, Thijs Sunier en Arend Jan Termeulen (redactie). Uitgeverij: Ambo/Novib/NCOS, ƒ 32,50.

Terug