De Peueraar 17, januari 1992
Auteur: Eric Krebbers
Octrooien op leven, een nieuwe vorm van kolonialisme?
Een octrooi verleent aan een uitvinder gedurende een bepaalde periode (meestal zo'n 20 jaar) het alleenrecht op zijn of haar uitvinding. In Amerika is het sinds1980 mogelijk een octrooi te krijgen op levend materiaal. Het gaat om planten, dieren en delen van mensen. De Europese commissie heeft nu een voorstel gedaan om het ook hier mogelijk te maken dat bedrijven en uitvinders octrooi krijgen op levende wezens die ze gemanipuleerd hebben.
In de VS werd op 13 april 1988 bijvoorbeeld octrooi verleend op de zogenaamde "kankermuis", een gemanipuleerde muis die kankergenen heeft en heel snel kanker ontwikkelt. Makkelijk in dierproeven bij kankeronderzoek. Dit beestje en al haar ongelukkige nakomelingen zijn eigendom van het bedrijf dat haar ontwikkelde. Met de verkoop ervan zijn enorme winsten gemoeid. Met zaden van landbouwgewassen gebeuren vergelijkbare dingen. Bepaalde veranderde planten kunnen slechts verbouwd worden met toestemming van het bedrijf dat ze manipuleerde. Je kan ze alleen bij dat bedrijf kopen. Zelf nakomelingen produceren kan en mag niet.
Er zijn bepaalde overeenkomsten aan te wijzen tussen deze trend en het kolonialisme van de afgelopen 500 jaar. Is het veranderen en in bezit nemen van levende organismen de historische opvolger van het in bezit nemen en veranderen van landstreken, grondstoffen en de mensen die in het zuiden leven?
De blanke mannelijke kolonist eigende zich vrouwen, zwarte mensen, dieren en de rest van de natuur toe. Al die wezens leefden toch maar in chaos en pas toen de Europese man hun wereld ordende kregen ze enig nut. Hij bouwde plantages en liet de mensen en dieren, en planten werken op zijn bevel. Hij nam de vrouwen tot zich. Hij benutte die voorheen lege wereld en vond dat terecht. Hij was immers "de Mens", het levende wezen met een ziel. De rest van het leven was maar materie. Hij onderdrukte, roofde en veroorzaakte natuurrampen, maar werd gerechtvaardigd door het geloof. De niet-Europese wereld die een enorme verscheidenheid kende aan culturen, dieren en planten werd teruggebracht tot een eenzijdig gebruiks-instrument, totaal verarmd.
Deze rooftocht bereikte na 500 jaar haar natuurlijke grenzen. En dus zocht de Europese man naar nieuwe onontdekte, onbenutte gebieden, en vond die in de "innerlijke ruimte", binnen in het leven. Hij neemt vele soorten levende wezens, verandert er iets aan en benoemt ze tot bezittingen. De natuur doet maar, ze is chaotisch. Pas nu de Europese man het leven gaat ordenen, genen gaat manipuleren op dat het leven is zoals Hij het wil, pas nu krijgt de natuur echt nut. Hij bouwt laboratoria en nog meer plantages: en laat de levende natuur werken op zijn bevel. Hij manipuleert vrouwen, dieren, planten en bacteriën. Hij benut deze voorheen braakliggende wezens en vindt dat terecht. Hij is immers "de Mens", het levende wezen met een ziel, de rest, die koeien van Genpharming bijvoorbeeld, zijn slechts materie. Die zijn op zichzelf gezien niks. De Europese man, hij onderdrukt, hij sluit op, hij roof t en veroorzaakt natuurrampen als straks steeds meer gemanipuleerde organismen in de natuur komen. Maar hij wordt gerechtvaardigd door de wetenschap, het nieuwe geloof. Hij brengt de wereld terug van een enorme verscheidenheid aan soorten naar een beperkte verzameling bruikbare eenzijdige wezens. Totaal verarmd.
Het koloniale systeem was gebouwd op het afpikken van land en arbeidskracht van de reeds aanwezige mensen. Om te voorkomen dat die de grip op hun leven en bezittingen terugnamen ontwierp de Europese man wetten en verdragen, politie en legers. Biotechnologen sleutelen aan leven afkomstig uit heel de wereld maar met name uit het zuiden, de Derde Wereld. Als de mensen daar hun eigen gewassen willen verbouwen kan dat straks niet meer zonder toestemming van de Europese man die er iets aan heeft veranderd. Hij schiep immers het octrooirecht op leven dat bepaalt dat hij over het leven mag beschikken.
Bronnen: Toespraak Vandana Shiva, eco-feministe uit India in NN 95, en een brochure van de Regenboogfractie van het Europese Parlement.