De Peueraar 25, september 1992

Auteur:

De oorlog tegen vrouwen

Dit is wat ik noem "echt een boek om te hebben". Zo'n boek om later nog eens terug te slaan, als je gedetailleerde informatie wil over een bepaalde vorm van vrouwenonderdrukking. Marilyn French heeft het allemaal keurig onderverdeeld. De inleiding gaat onder andere in op de vraag hoe het zo ver heeft kunnen komen met mannen en vrouwen. Ze zegt dat er aanwijzingen zijn dat, in de tijd dat mensen nog samenleefden in kleine coöperatieve gemeenschappen, vrouwen meer respect genoten dan mannen. Maar toen de mannen gingen jagen, en dat op een gegeven moment minder goed ging omdat er teveel mensen kwamen, toen ging het mis. Om hun status terug te winnen gingen mannen mannelijke goden vereren. En om meer mannelijke solidariteit te krijgen gingen mannen jongens inwijden in de mannelijkheid. Dit ging gepaard met ontmenselijking omdat mannelijke solidariteit is gebaseerd op de tegenstelling tot vrouwen, en vrouwen werden geassocieerd met zachtheid en liefde. Waarom vrouwen met al die lieve dingen, worden geassocieerd is me onduidelijk gebleven. Biologisch bepaald?

Marilyn French schrijft ook dat vrouwen in toenemende mate van hun macht zijn beroofd, naar mate vooral Westerse mannen hun macht over de natuur en wie daarmee werd geassocieerd wilden verstevigen. Maar waarom werden geassocieerd, als een soort vanzelfsprekendheid. Alsof er niemand is die dat in gang heeft gezet.

Ik kan helaas ook geen sluitende verklaring geven van hoe het zo ver heeft kunnen komen, maar dit is voor mij in ieder geval onbevredigend.

Na de inleiding komt deel 1, dat gaat over de systematische discriminatie van vrouwen door overkoepelende internationale en godsdienstige systemen, die niet door individuen veranderd kunnen worden. Wist je dat:

• Sekstoerisme door internationale hulporganisaties als IMF en de Wereldbank was voorgesteld als ontwikkelingsstrategie.
• In de Verenigde Staten, waar de prijzen van auto's blijkbaar door onderhandelen worden bepaald, proefpersonen merkten dat witte vrouwen 280 gulden meer betalen voor een auto dan een witte man. Zwarte vrouwen betalen 1670 gulden meer.
• In april 1990 stemden de mannen in een Zwitsers kanton voor verdere uitsluiting van vrouwen van iedere vorm van kiesrecht.
• Het hoofdwapen in de strijd om de gescheiden sferen te handhaven, en daarmee de mannelijke heerschappij, is voor conservatieve evangelische protestanten de onfeilbare bijbel.
• De gelegenheden tot legale abortus in de VS tussen 1977 en 1988 met 51 procent is afgenomen. Steeds meer artsen zijn zo geïntimideerd door fundamentalisten dat zij geen abortus meer willen uitvoeren.
• Het klimaat nog steeds vijandiger wordt voor Israëlische feministes. Plaatselijke religieuze raden - seculiere instellingen die vergunningen uitgeven voor alle persoonlijke diensten, van huwelijk tot begrafenis - zijn gemonopoliseerd door religieuze partijen die vrouwen uitsluiten van lidmaatschap.

Het boek is net zo'n opsomming als ik hier geef. Het behandelt het fundamentalisme per godsdienst, en hoe in verschillende landen een godsdienst werkt. Heel handig als je iets meer wilt weten over het Algerijnse FIS, dat het laatst bij de verkiezingen zo goed deed.

Niet alleen de godsdienstige oorlogen worden genoemd, ook die van socialistische staten. En die van gemeenschappen, onder deze noemer wordt de geschiedenis en werking van de genitale verminkingen behandeld.

Deel 2 gaat, over institutionele oorlogen tegen vrouwen. Weer een indrukwekkende opsomming van veelzeggende feiten. En enkele opmerkingen die me aan de biologie doen denken. Zo beweert ze dat de maatschappij niet verantwoordelijk is voor het feit dat gedetineerde vrouwen zwaarder lijden onder de scheiding van hun kinderen dan mannen. Ik dacht dat vrouwen juist door de maatschappij zo hutje mutje zijn met kinderen, zij worden er verantwoordelijk voor gemaakt.

Ik zie ook niet zoveel in haar opmerking dat de band tussen een vrouw en de door haar gebaarde baby de meest intense band ter wereld is. Dit lijkt me een enorme generalisatie. Ik kan me goed voorstellen dat dat niet voor alle moeders zo is. Ik zou graag de vrijheid houden, om zelf uit te maken met wie ik een erge intense band heb, zo lijkt het alsof haar band met haar kinderen sowieso intenser zou zijn dan de band die ik heb met mensen.

Maar dit waren slechts reacties van mij op dingen die in dit hoofdstuk terloops gezegd worden. Het hoofdstuk gaat over sociobiologische "bewijzen" voor vrouwelijke minderwaardigheid, oorlog tegen vrouwen in het onderwijs, tegen vrouwen als individu (bijvoorbeeld in het medisch systeem) en tegen vrouwen als moeder.

Indrukwekkend vond ik dat docenten twee derde van hun aandacht aan jongens besteden en dat zowel zijzelf als de leerlingen de indruk hebben dat jongens en meisjes gelijk worden behandeld. jongens klagen gewoonlijk al als meisjes 40 procent van de aandacht krijgen. Een ander feit is dat doodslag de belangrijkste doodsoorzaak is van arbeidsters in de Verenigde Staten. Als een vrouw sterft aan op haar werk opgelopen verwondingen wordt zij waarschijnlijk vermoord. In het totaal worden tweemaal zoveel zwarte vrouwen als blanke op hun werk gedood.

Deel 3 gaat over de culturele oorlog tegen vrouwen. Zoals die blijkt uit de militaire taal, in de kunst en in de pornografie. Eerst weer even een citaat waarvan ik met mijn oren stond te klapperen van ergernis: "En omdat vrouwen moeders zijn en mannen niet, voelen mannen een gemis, missen ze een kern. Het schijnt bij de meeste mannen niet op te komen dat zij net als vrouwen hun kern kunnen vinden bij kinderen, bij de toekomstige generaties, in een oriëntatie op de instandhouding van de mensheid. Mannen kunnen zich kennelijk niet gelijk voelen aan vrouwen: zij moeten superieur zijn anders zijn ze inferieur. Zij zoeken hun kern bij andere mannen, priesterschappen, universiteiten, ploegen."

Ten eerste niet alle vrouwen zoeken hun kern bij kinderen, dus de opmerking dat mannen, net als vrouwen hun kern bij kinderen zouden kunnen zoeken is absurd. Het is een enorme generalisatie om te zeggen dat mannen dus daarom en kern missen. Hoe zit het dan met de kinderloze vrouwen, missen zeker ook nog de kern in hun leven? Ik ben er trouwens niet zo voor dat mensen zich massaal op hun kinderen gaan richten. Er moet nog zoveel gebeuren om deze wereld, onder andere voor vrouwen, wat beter te maken. Daar hou ik me liever mee bezig, en nee, ik mis geen kern.

Interessante feiten in dit hoofdstuk waren bijvoorbeeld dat het vrouwenblad MS, dat zorgvuldig nooit op mannen af heeft gegeven, een van haar weinige adverteerders kwijtraakte door een voorpagina waarop Sovjet-vrouwen te zien waren die geen make up droegen. Dat laatste kon Revlon niet hebben. De enorme macht die adverteerders hebben legt Marilyn French heel helder uit. Zoals het hele boek op zich makkelijk leesbaar is, als de opsomming van de feiten die ze geeft het niet moeilijk leesbaar maakt.

Het laatste deel gaat over de economische en fysieke oorlogen van individuele mannen tegen vrouwen. Met een interessante bespreking van waarom vrouwen conservatief stemmen (in Engeland). Dit brengt Marilyn French in verband met de angst van vrouwen in een klimaat van geweld tegen hen. En nog een laatste feit: "In de Verenigde Staten wordt er iedere twaalf seconden een vrouw geslagen door een man en iedere dag lopen vier van deze mishandelingen uit op de dood van de vrouw."

Oorlog tegen vrouwen, Marilyn French. Uitgeverij: Meulenhoff, ƒ 39,50.

Terug