De Peueraar 26, oktober 1992
Auteur: Bert van Schie
(ingezonden)
Cultuur: een impressie
Laat ik beginnen met duidelijk te maken dat ik er niks op tegen heb. Ik heb niks tegen volksdansen, muziekgroepen, gedichten, zangeressen en zangers, theaters, musicals, hapjes van buitenlandse makelij, klederdrachten, mime-spelers, tentoonstellingen et cetera.
Sommige dingen vind ik mooi, leuk of lekker. Andere dingen niet. Zo simpel is dat. Ik heb wel wat tegen de manier waarop 'cultuur' ingezet wordt door linkse groepen. En niet alleen tegen de manier waarop het ingezet wordt, maar ook tegen de afbakening van wat wel en wat geen cultuur is. Die afbakening ligt namelijk precies daar waar het ophoudt 'vermaak' te zijn. En dat geeft dus precies aan op welke manier cultuur door links ingezet wordt, en dat zegt weer erg veel over de 'Nederlandse linkse cultuur'. Cultuur is namelijk het lokkertje, onmisbaar voor een geslaagde (= drukbezochte) politiek activiteit in Nederland. Je kunt je met recht afvragen of je nog wel een avond over de politieke situatie in Afrika kunt organiseren zonder op z'n minst twee Afrikaanse muziekgroepen en tien verschillende Afrikaanse hapjes te regelen. In Nederland, zo lijkt het, willen mensen alleen nog maar aanhoren dat het ergens slecht gaat, of juist goed met het verzet, als het omringt, diep verpakt zit in vermaak. En dan wel liefst vermaak uit het desbetreffende land of regio.
Kennismaking van culturen wordt het vaak zo mooi genoemd. Boerenkool met worst en twee klompendansen op een avond over de Nederlandse situatie? Nee, zo zit het niet in elkaar. Door de loop der jaren is het er steeds verder ingeslopen; zonder vermaak kun je geen activiteit organiseren. Dan komen mensen namelijk niet! Mensen willen niet meer van die zware politieke verhalen, dat is te moeilijk, dat duurt te lang, mensen kunnen hun gedachten er niet bijhouden, raken afgeleid EN DAT WILLEN WE TOCH NIET!
De zware politieke verhalen moeten korter en korter en korter, het vermaak moet langer en langer, en toch komen er elke keer weer minder mensen. Behalve dan als het echt een hele bekende muziekgroep is deze keer. De situatie in de wereld, dat we daar het nodige aan zouden moeten veranderen, he ja, laten we er nog wat vermaak tegen aan gooien.
En vervolgens zitten we met ons allen indiaantje te kijken. Indiaantje die op een bourgeois ingericht podium een eeuwen oude dans staat uit te voeren. Dat draagt inderdaad wel bij zeg, aan ons bewustzijn over onderdrukkende structuren en onze rol daarin. Beschamend, dat is hoe ik dat ervaar. Beschamend voor de Nederlandse links-politieke cultuur.
En ik verdenk links Nederland er dan ook van zich schuldig te maken aan cultuurkolonialisme. Links zet zich niet meer in om de oorzaken van misstanden te doorgronden om daar verandering in aan te kunnen brengen, maar verlekkerd zich aan "vreemde' culturen. En dan niet de cultuur van bijvoorbeeld een guerrillagroep in Latijns Amerika. Dat we gaan luisteren naar iemand die daarover verteld. Hoe ze bijvoorbeeld hun leven inrichten, wat voor gevolgen het heeft voor een linkse identiteit om in een militaire organisatie te moeten werken. Of hoe samenwerkingsverbanden in het volksverzet worden vormgegeven. Nee, we gaan indiaantje kijken, hoe die danst. Ook de actieweek, "Leiden wereldwijd" vertoont een aantal trekjes van deze trend, hoewel ik moet toegeven dat er ook een aantal activiteiten zijn georganiseerd zonder 'vermaak'. Daar waar er echter wel van 'cultuur' gebruik wordt gemaakt, lijkt het van het door mij beschreven patroon te zijn.
Nergens is er in ieder geval sprake van dat 'onze' cultuur kritisch bekeken wordt. Dat we ons afvragen hoe vanuit de westerse cultuur zo'n massamoord kon plaatsvinden en nog steeds plaatsvindt. Hoe we bijvoorbeeld een linkse cultuur daar tegenover kunnen zetten. En dat, terwijl de campagne die vanuit Latijns Amerika is opgezet, zich daar wel prima toe leent. Waarom wordt "Emancipatie en Identiteit van Latijns Amerika: 1492-1992" letterlijk overgenomen, zodat wij gaan kijken hoe zij die identiteit gaan ontwikkelen? Indiaantje kijken dus?
Waarom is daar niet synchroon aan de campagne in Latijns Amerika, de campagne "Emancipatie en Identiteit van Europa: 1492-1992" ontwikkeld? Wordt er door iemand ooit wel eens de vraag gesteld wat 500 jaar koloniseren voor onze identiteit betekent? Worden er binnen Europa geen identiteiten gekolonialiseerd? Zo'n Europese campagne zou volgens mij de enige basis kunnen zijn waarop solidariteit kan worden ontwikkeld. Solidariteit op basis van gelijkwaardigheid en wederzijdse ondersteuning. Aan de organisatrices en organisatoren van het soort avonden die ik beschreven heb wil ik nog het volgende kwijt: het is inderdaad een serieus probleem als er nauwelijks mensen op je activiteiten komen. Een serieus probleem wat je dus wel serieus moet nemen. Antwoorden voor dit probleem moeten volgens mij eerder gezocht worden in de vraag wat voor perspectief linkse politiek op dit moment nog biedt, dan in het er tegen aan gooien van nog maar wat vermaak. Dan neem je niks meer serieus; linkse politiek niet, jezelf niet en de mensen die je aan wilt spreken al helemaal niet.