De Peueraar 27, november 1992
Auteur: Eric Krebbers
De America Latina-avond op 10 oktober 1992 in het Volkshuis. Het is kwart over tien. Voor de pauze hebben we kunnen genieten van het theaterstuk "Kalina Aulan" over 500 jaar kolonialisme, gebaseerd op teksten van Eduardo Galeano. Twee Innu's en hun Nederlandse begeleider nemen het woord. Ze vertellen over de vernietiging van het leven van de Innu door de laagvliegoefeningen van onder andere de Nederlandse luchtmacht. En over hun verzet hiertegen.
Daniël Ashini, chief van Sheshatshit, vertelt wat er in hun land Nitassinan allemaal gaande is. Al 8.000 jaar leven de Innu in het gebied dat nu noordelijk Quebec en Labrador genoemd wordt. Tot voor kort was er weinig belangstelling voor hun land en zijn hulpbronnen, zodat ze in staat waren hun bestaan te handhaven.
De Innu zijn een nomadische groep mensenm die een groot deel van het jaar rondtrekken tussen hun vis- en jachtkampen. Na de Tweede Wereldoorlog begon Canada Nitassinan te koloniseren. Ten behoeve van waterkrachtcentrales werden de rivieren afgedamd. In veel gebieden werd met mijnbouw begonnen. Men begon de bossen te kappen. Op hun grond werden wegen en communicatienetwerken aangelegd. En de Canadese regering drong er bij de Innu op aan dat zij hun leefwijze zouden moeten opgeven en dat zij loonarbeiders en consumenten moesten worden, "net als iedereen". In 1941 bouwde Canada een militaire basis nabij Goose Bay. Maar pas in 1980 werden NAVO-landen uitgenodigd om deel te nemen aan laagvliegoefeningen vanaf dat vliegveld. De Bondsrepubliek Duitsland en Groot-Brittannië deden meteen mee. In 1986 sloot ook Nederland zich aan. Daarnaast vliegt Canada er zelf laag. Op dit moment worden er zo'n 8.000 maal per jaar (soms 's nachts) boven Innu-grond vluchten uitgevoerd met de nieuwste modellen supersonische straaljagers, die laag over de boomkruinen scheren. Tegen 1996 zal het aantal vluchten waarschijnlijk toenemen tot 19.000. Er wordt niet alleen geoefend in het laagvliegen, maar ook in het achtervolgen met hoge snelheid, het beschieten van doelen en het uitvoeren van nachtelijke missies.
Door de Koninklijke Luchtmacht werden er laagvliegoefeningen gehouden boven Duitsland. Daarnaast gebruikt de luchtmacht 2 routes boven noordelijk Nederland. Maar de publieke verontwaardiging had tot gevolg dat een groot deel van de oefeningen werd geëxporteerd naar het grondgebied van de Innu, "daar woont immers toch niemand".
De F-16 straaljagers die de Nederlandse luchtmacht gebruikt produceren een lawaai van zo'n 145 decibel. Canada beweert dat men de regels in acht neemt die bepalen dat vliegtuigen niet te dicht bij Innu-jachtkampen mogen vliegen, maar de Innu zeggen dat dit een leugen is. Hoe het ook zit, de plaats van de Innu-kampen ligt niet vast: de mensen bewegen zich in een straal van zo'n 60 kilometer. Ze volgen de dieren langs rivier- en meeroevers en door valleien. De Innu doen dat op die manier al duizenden jaren. De straaljagerpiloten volgen exact dezelfde routes. Hun laagvliegen heeft vernietigende effecten. Grote karibou-kudden zijn opgeschrikt door het lawaai en hebben hun trekroutes verlaten. De uitlaatgassen van de straaljagers tasten de vegetatie aan en vergiftigen het water. Innu-jagers hebben gemeld dat watervogels hun natuurlijke omgeving hebben verlaten en kariboes miskramen hebben gekregen. De rust en vrede van het nomadisch leven hebben plaats gemaakt voor spanning, angst en woede. Families zijn in grote twijfel of zij hun nomadisch leven voort kunnen zetten. Er is druk op hen uitgeoefend om naar de steden te verhuizen en hun wapens en werktuigen zijn ten prooi gevallen aan geweld van Canadese bewoners van het gebied. Degenen die naar de stad gaan worden wanhopig en krijgen vaak problemen met alcohol. De traditionele manier van leven van de Innu wordt als nooit tevoren bedreigd.
Na het verhaal van Ashini kwam Ben (Penote) Michel aan het woord. Hij stak een bijzonder aangrijpend betoog af over verantwoordelijkheid en verzet. De Innu houden vol dat zij een soevereine natie zijn: mensen die nimmer een verdrag hebben getekend waarin zij afstand doen van hun grondgebied of die Canada toestemming verlenen om op hun grondgebied activiteiten te ontplooien. De Innu-leiders hebben bij de Canadese regering en de militairen ter plaatse geprotesteerd. Er zijn ook vele bezettingen geweest van de landingsbanen, waarbij honderden Innu werden gearresteerd en gevangen gezet. Ook Ben Michel en Daniël Ashini hebben vele malen gevangen gezeten wegens dit soort acties. Aan deze acties wordt nooit enige aandacht geschonken door de Nederlandse media, die nogal gedienstig is naar machthebbers toe. De actie 2 dagen na deze avond kreeg wel een beetje aandacht in de media. Vanwege onder andere de "ontdekking van Amerika" (12 oktober) bezetten Ashini, Michel en 2 andere Innu samen met 50 sympathisanten de landingsbaan van het F-16 vliegveld Volkel, terwijl op hetzelfde moment in Goose Bay ook bezettingen uitgevoerd werden. In Nederland werd iedereen gearresteerd.
Terug naar die tiende oktober. Ben Michel zegt dat ze actievoeren voor de volgende generaties. "We willen niet dat ze opgroeien temidden van militaire oefeningen die bedoeld zijn voor het aanrichten van massamoorden." Hij maakte duidelijk dat zijn land nu gebruikt wordt door buitenlandse mogendheden als de VS en Groot-Brittannië om bemanningen van bommenwerpers op te leiden, die hun kennis vervolgens kunnen gebruiken om honderdduizenden mensen te vermoorden in Irak. Datzelfde militarisme moordt ook de Innu uit, aldus Michel.
"Wij zijn gekoloniseerd door Canada en jullie overheid werkt daar aan mee, uit jullie naam. Jullie zijn daarvoor verantwoordelijk. Zolang ik van jullie geen verzet ervaar tegen de huidige gang van zaken houd ik jullie verantwoordelijk voor de dood van de Innu. Ik begrijp dat jullie voor een groot deel al 'bekeerd' zijn en actievoeren, maar toch ben ik erg boos en emotioneel", herhaalde Michel keer op keer tegen het aanwezige publiek. Wij werden op het matje geroepen, en terecht. Hij stelde dat we onze eigen overheid en media dienden te bestrijden, zolang die niet geïnteresseerd zijn in het lot van de Innu. Die desinteresse bleek volgens hem temeer toen onlangs een parlementaire delegatie uit Nederland een bezoek bracht aan zijn land en slechts 3 uur met de Innu sprak tegen bijna 50 uur met de militairen.
Tijdens een eerder bezoek aan Nederland van een Innu-delegatie reageerden Nederlandse parlementariërs met desinteresse en cynisme. CDA-er Van Vlijmen zei: "Ik begrijp dat de Innu een droeve periode doormaken. We moeten allemaal verandere,n, dat is evolutie." En VVD-er Ploeg: "Wij verontschuldigen ons voor het lawaai, maar wij vliegen ook voor jullie vrijheid." Arrogantie. Ben Michel riep ons op te .protesteren bij de Nederlandse overheid om op zijn minst te voorkomen dat het contract tussen Nederland en Canada in 1996 uitgebreid wordt tot nog veel meer vluchten.
Je kunt boze brieven schrijven naar de minister van Defensie, postbus 20701, 2500 ES Den Haag. Wil je meer doen, schrijf dan naar de stichting Innu Steungroep, Postbus 13670, 2501 ER Den Haag. Bellen kan ook: 070-388 8553. Maar je kan ook meer doen. Bezet zelf eens een startbaan, want we zijn medeverantwoordelijk.
Bronnen