De Peueraar 29, januari 1993

Auteur: Ellen de Waard e.a.


Er beweegt iets: Vluchtelingenwerk

De Peueraar hield deze maand een interview met Fred van Vluchtelingenwerk Leiden. We vroegen naar het werk van Vluchtelingenwerk en hoe hij staat tegenover het zich verscherpende vluchtelingenbeleid en wat hij merkt van het opkomende racisme. Ten tijde van het interview lag niet alleen de hetze tegen illegaal verklaarde vluchtelingen nog vers op tafel maar ook het tienjarige bestaan van Vluchtelingenwerk Leiden. Dit laatste werd donderdag 17 december gevierd in het Antonius Clubhuis met een interne avond voor de medewerkers van Vluchtelingenwerk en de in Leiden wonende vluchtelingen. Wethouder Hans de la Mar zei op deze avond: "In het begin bestond Vluchtelingenwerk vooral uit politiek gemotiveerde vrijwilligers. Met de invoering van de ROA kwamen er betaalde krachten en werd Vluchtelingenwerk geprofessionaliseerd."

Vluchtelingenwerk is een organisatie die opkomt voor het belang van vluchtelingen vanaf het moment dat ze een verzoek tot asiel indienen. Vluchtelingenwerk is een door de staat gefinancierde instelling en vervult voor een gedeelte ook overheidstaken zoals het regelen van huisvesting, opvang en begeleiding nadat een vluchteling als vluchteling is erkend. Op aandringen van Vluchtelingenwerk is in 1987 de ROA in werking gegaan. ROA staat voor Regeling Opvang Asielzoekers en voorziet in een spreiding van vluchtelingen over heel Nederland. De regeling is gebaseerd op twee mogelijkheden namelijk gemeentelijke opvang en centrale opvang in een asielzoekerscentrum. Met de invoering van de ROA en het verscherpte vluchtelingenbeleid lijkt het dat Vluchtelingenwerk meer aan de zijlijn is komen te staan. Ze hebben voornamelijk nog te maken met vluchtelingen die als vluchteling zullen worden erkend.

Wat is Vluchtelingenwerk precies?

Fred: "VlUchtelIngenwerk Leiden is precies tien jaar geleden ontstaan als een vrijwilligersclub die zich in wilde zetten voor vluchtelingen die hier asiel aanvroegen. We zijn ontstaan vanuit het landelijke Vluchtelingenwerk dat toen al ruim twee jaar bestond en nu nog als koepelorganisatie werkt. We zijn nog steeds lid van het landelijke Vluchtelingenwerk wat betekent dat we het landelijke beleid moeten volgen. In de praktijk betekent dat niet zoveel. Er is in de loop van de tijd wel het nodige veranderd. In het begin begeleidden we vluchtelingen vanaf het eerste moment dat ze in Nederland kwamen. We ondersteunden ze dus in de hele juridische procedure tot aan dat ze een vluchtelingenstatus kregen. We hielpen bij het zoeken naar huisvesting, werk etcetera. Sinds de invoering van de ROA in 1987 is er echter een hoop veranderd, zowel in ons werk als in onze organisatie. Er kwamen betaalde krachten die staffuncties zijn gaan bekleden. We werken nu met 9 betaalde krachten en ongeveer 17 vrijwilligers. Ons werk is verschoven naar meer opvang en ondersteuning. Als mensen nu bij ons komen hebben ze het grootste gedeelte van de juridische procedure al achter de rug. Vluchtelingen komen nu eerst in een opvangcentrum of een asielzoekerscentrum. Als ze bij ons komen kun je er bijna 'zeker van zijn dat ze als vluchteling worden geaccepteerd. Ons werk bestaat dus nu met name uit het mensen wegwijs maken in de maatschappij, huisvesting regelen en voor nazorg zorgen."

Wat vind je daarvan?

"Voor vluchtelingen zelf is er wel een gat gevallen denk ik. In de opvangcentra zijn wel werkgroepen aanwezig voor juridische ondersteuning, maar die kunnen niet bij elk gesprek aanwezig zijn. Zeker als zo'n opvangcentrum ergens bij een klein dorpje staat, dan kan de plaatselijke werkgroep dat natuurlijk niet aan. Verder blijven afgewezen mensen nu veel meer buiten ons bereik. Vroeger hadden we daar wel veel meer mee te maken omdat we mensen bij de hele juridische procedure begeleidden."

Leiden presenteert zich als "Vluchtelingenstad" en heeft daar laatst zelfs de vredesprijs van de Carnegie-stichting voor gekregen. Zijn het alleen maar mooie woorden of betekent het ook daadwerkelijk iets?

"Ik geloof dat je Leiden nou niet echt een vluchtelingenstad kunt noemen. We zijn niet zoveel anders als andere steden. Ik denk echter wel dat we iets vooruitstrevender zijn dan een aantal andere steden. Dat merk je mischien niet zo op straat maar bijvoorbeeld wel in de grootte van onze organisatie en op beleidsniveau. En bijvoorbeeld aan het aantal vluchtelingen. We zitten nu op 2 promil en gaan naar 3 promil. (Van 2 vluchtelingen op de 1.000 inwoners naar 3 vluchtelingen.)

Den Haag bijvoorbeeld zit nu op 1 promil en gaat naar 2 promil. Dat was het in de ROA vastgestelde aantal voor elke stad. Als het aan Hans de la Mar ligt gaan we door naar 10 promil, maar die verkeert af en toe in hogere sferen."

Hoezo?

"Er komt steeds meer weerstand, met name in de sociale vernieuwingsgebieden als Pancras en Noord Rijn en Vest. Daar moeten zeker geen nieuwe huizen bij komen. Huizen moeten goed verspreid worden over de stad. Van mij mogen we op termijn ook wel naar de 10 promil, want wat is dat nou eigenlijk, 1.000 vluchtelingen op een bevolking van meer dan 100.000. Er zijn op de wereld miljoenen vluchtelingen waarvan maar een klein gedeelte naar Europa komt. Het grootste gedeelte van die vluchtelingen wordt weer teruggestuurd. Het onderscheid dat daarbij gemaakt wordt tussen politieke en economische vluchtelingen is onzin. Het is logisch dat mensen hier naar toe komen, naar het kleine stukje welvaart dat er is. Daarbij hebben we de armoede daar zelf veroorzaakt door de koloniale uitbuiting. En we kunnen er best wat vluchtelingen bij hebben. Als het in heel Nederland net als in Leiden zou zijn (streven naar 3 promil) zou het al een hele verbetering zijn."

Wat zijn jullie ervaringen met de Leidse vreemdelingenpolitie?

"Over het algemeen wel goed. Ze voeren geen actief uitzettingsbeleid. We hebben bijvoorbeeld uit het verleden nog wel mensen rondlopen die uitgeprocedeerd zijn maar niet worden uitgezet. Het is natuurlijk niet allemaal geweldig. Zo was er laatst het geval van die jongen die met zijn nieuwe fiets een auto had geschampt. Hij had een afspraak bij de vreemdelingenpolitie om na het weekend te komen stempelen. Tijdens het weekend wordt hij dus in verband met die fiets opgepakt omdat hij geen stempel had. Hij is toen behoorlijk discriminerend behandeld en haast het land uit gezet. Toen we daar een klacht over hadden ingediend en daar navraag over deden bleek opeens onze brief kwijt te zijn."

Hoe gaat het op dit moment met de opvang van vluchtelingen in Leiden?

"Wat wij merken is dat steeds meer mensen die bij ons komen een status krijgen. Zeker de laatste maanden heeft het statussen geregend. Het Ministerie van Justitie heeft in een rap tempo haar achterstand weggewerkt door vrij willekeurig A- of C-statussen uit te delen of mensen af te wijzen. Dat is echt met een willekeur gebeurd waar geen logica in aan te brengen is. We hebben in Leiden nu tweehonderd ROA-plaatsen die voor 60 procent worden bezet met mensen met een status. Die mensen moeten dus het ROA-huis uit maar er is geen plek waar ze heen kunnen. De boel raakt dus verstopt en er kunnen geen nieuwe vluchtelingen meer bij. Feitelijk zijn er dan ook helemaal geen 200 ROA-plaatsen. De gemeente moet dus met huisvesting voor die vluchtelingen komen door ze een voorkeursbehandeling te geven. Maar dat soort dingen wordt wel steeds moeilijker om aan de bevolking te verkopen. Degene die bij ons de huisvesting regelt krijgt steeds meer telefoontjes van boze buren die kwaad zijn."

De afgelopen maand heeft voor een groot deel in het teken gestaan van de hetze tegen illegalen. Deze hetze werd met name door de PvdA opgevoerd. Wat zie je als oorzaken en gevolgen van de hetze?

"Wat je ziet is dat het maatschappelijk slechter gaat en dan moet er een groep zijn waar je tegenaan kunt schoppen. Daar zijn de illegalen nu het slachtoffer van. Dat soort dingen wordt ook door de media gevoed. Zoals er bijvoorbeeld na de vliegramp in de Bijlmer over illegalen werd bericht, dat heeft de zaak ook geen goed gedaan. De gevolgen van zo'n hetze zullen zeker niet positief zijn. Het zal allemaal harder worden. Iedereen met een donkere huidskleur zal voor illegaal uitgemaakt worden, mensen zien geen verschil."

Kun je je in Nederland toestanden voorstellen zoals de progoms bij Rostock in Duitsland?

"Het zou kunnen, maar we hebben in Nederland geen eenwording gehad. Ik geloof niet dat het zo extreem zal worden als in Duitsland. Maar we hebben wel een economische recessie, dus ik denk dat zo iemand als Le Pen in Nederland hetzelfde zou kunnen bereiken als in Frankrijk."

Hoe kijk je aan tegen de maatregelen die worden genomen in het kader van de Europese Eenwording en die een verscherping van het vluchtelingenbeleid inhouden?

"Ik zou willen dat Vluchtelingenwerk veel vaker haar stem zou laten horen. Niet alleen zoals bij Joegoslavië, maar ook met zoiets als de Europese Eenwording. Ik zou willen dat we meer als Amnesty zouden werken. Amnesty komt regelmatig met rapporten en dergelijke naar buiten. Dat zou Vluchtelingenwerk ook moeten doen. Meer stelling nemen en misstanden aankaarten. Als ik bijvoorbeeld in het hoofdbestuur zou zitten, zou ik veel meer naar buiten treden, juist met zoiets als de Europese Eenwording. Er is nog zoveel vaag en warrig. Elk land heeft een ander beleid en 1993 staat al voor de deur. Ik zou ook meer zicht willen hebben op de opvangcentra en in de grensgevangenis bij Schiphol. Ik denk dat mensen in de toekomst veel moeilijker het land zullen kunnen binnen komen. De lange wachttijden voor asielzoekers zijn dan wel verdwenen, maar ja, iedereen moet natuurlijk wel op een behoorlijke manier asiel kunnen aanvragen. Ik geloof niet dat dat gewaarborgd is. Wat dat betreft is Kosto echt de verpersoonlijking van zijn beleid. Vorige staatssecretarissen bleven meer op de achtergrond. Het is jammer dat Vluchtelingenwerk zich niet sterker maakt voor een beter asielbeleid."

Terug