De Peueraar 39, november 1993
Auteur: Eric Krebbers
"Een derde van alle uitkeringstrekkers fraudeert", loog eind vorig jaar een Telegraaf-kop. Later werden zelfs cijfers de wereld ingeholpen als zouden zowat alle "uitkeringstrekkers" frauderen. Kort nadat de media deze ideeën er bij iedereen ingestampt hadden, kwam de toenmalige PvdA-staatssecretaris Ter Veld met haar kortingsplannen op de bijstandsuitkeringen van jongeren. Volgens haar was een controle op jonge uitkeringsgerechtigden heel moeilijk en daarom kon er maar beter op voorhand op hun uitkering gekort worden. Ook Lubbers ontkende dat er sprake was van een bezuiniging en verdedigde haar maatregelen: "Je kunt niet de fraude aanpakken en de instrumenten daarvoor thuis laten." Iedereen korten vanwege de fraude van enkelen; wie zouden er het hardst aangepakt worden als die regel consequent gehanteerd werd? Dit artikel is een pleidooi voor een strafkorting van iedereen boven het minimum. Voordat we eens gaan kijken naar fraudegevallen in de Leidse regio, laten we eerst wat landelijke en internationale schandalen de revue passeren.
Klassesolidariteit
Fraude kwam tot voor kort alleen in de Derde Wereld voor, zo werd ons voorgespiegeld. En natuurlijk in de meer afgelegen gebiedsdelen van Nederland, zoals Limburg, waar de afgelopen jaren heel wat ondernemers, burgemeesters en wethouders en ambtenaren wegens fraude tegen de lamp liepen. Maar in de rest van Nederland hield iedereen zich netjes aan de "spelregels". En als er dan eens een geval van fraude boven water kwam betrof het meestal lagere ambtenaren en werknemers.
In werkelijkheid wordt er in Nederland enorm veel gefraudeerd en neemt het aantal fraudes en de omvang ervan toe naarmate we hoger in de pyramide van de BV Nederland rondneuzen. Dat slechts fraudes op laag niveau openbaar en aangepakt worden ligt voor de hand: het zijn de mensen op de hogere nivo's die bepalen wie er vervolgd worden. En men pakt nu eenmaal niet zichzelf of vriendjes aan, dan laat men plots veel liever "de instrumenten daarvoor thuis", zoals bijvoorbeeld een inkomenskorting voor iedereen. De klassesolidariteit is aan de top veel groter dan beneden.
Dat er heel af en toe toch een tipje van de sluier opgelicht wordt heeft er dan ook alles mee te maken dat er in hogere kringen soms belangenverschillen leven. De sluier wordt echter meestal weer snel naar beneden gehaald. Als we de fraudeurs te hard zouden aanpakken vertrekken ze naar België. En dat is slecht voor de werkgelegenheid wordt er dan gezegd. De pers doet er verder het zwijgen toe. Helaas zijn wij afhankelijk van diezelfde pers en zijn we dus slechts in staat het topje van de fraude-ijsberg te laten zien.
"Fraude-onderzoek" zelf gefraudeerd
Fraude van mensen zonder machtspositie wordt daarentegen wel breed uitgemolken in de pers. Op hen zijn alle ogen (van de beleidsmakers) gericht. Elk geval van fraude wordt aangegrepen om de verdorvenheid van de armere en minder machtige mensen aan te tonen. En als er zich niet genoeg gevallen aandienen dan worden er net zo gemakkelijk bij verzonnen.
Zo was de Telegraaf-kop waarmee dit artikel begon gebaseerd op een frauduleus onderzoek uit Groningen. Het betrof een onderzoek naar woonfraude van uitkeringsgerechtigden. De wetenschappers die dit onderzoek deden hebben alle regels van de statistiek geschonden om maar op een zo hoog mogelijk percentage fraudeurs uit te komen. Om te beginnen koos men een wijk uit, om het onderzoek in te doen, waarvan men vantevoren al wist dat daar het meeste woonfraude voorkomt. Na afloop werden er tien mensen waarvan men twijfels had over de beschikbaarheid voor de arbeidsmarkt aan de lijst van woonfraudeurs toegevoegd, evenals vier fraudegevallen uit andere wijken. Verder heeft men 26 mensen waar niets mee aan de hand leek uit de steekproef van ongeveer 125 mensen weg laten vallen. Mensen die twee keer gefraudeerd hadden telden als twee fraudeurs mee. Enzovoorts. (Meer hierover kan je lezen in het tijdschrift Promotor, nummer 53) Dit onderzoek is door de Tweede Kamer aangegrepen om een extra debat te voeren over uitkeringsfraude. Met als uiteindelijk doel om voorafgaand aan de bezuinigingen uitkeringsgerechtigden zwart te maken.
Bedrijfsfraude is legaal
Fraude van uitkeringsgerechtigden is te verdedigen, van mensen met voldoende poen niet. Deze laatste groep mensen heeft vanuit hun machtspositie veel meer de mogelijkheid om te frauderen én om het ongemerkt te laten gebeuren. Mensen in hogere posities hoeven trouwens niet te frauderen als ze meer willen dan ze al hebben. De regels in de samenleving zijn al in hun voordeel. Zo kunnen de hoogleraren in Nederland rustig drie dagen werken terwijl ze betaald worden voor vijf. Deze bevolkingsgroep kan zich eenvoudigweg op het "gewoonterecht" beroepen: "Het gebeurt zeer veel en is hard nodig", wordt dan gezegd. Deze redenering biedt frauderende uitkeringsgerechtigden grote mogelijkheden. Zij kunnen zich beroepen op datzelfde "gewoonterecht". Volgens het Groningse onderzoek is fraude immers veel voorkomend en daarmee een gewoonte. De wetten in ons land maken het voor de rijken legaal zich andermens geld toe te eigenen. Zo'n legale fraude kwam onlangs in het nieuws. Minister Andriessen van Economische Zaken heeft Philips geholpen haar patenten te verkopen aan de Rabo-bank, en ze vervolgens terug te huren. Philips poetste met de opbrengst (1.200.000.000 gulden) haar zwakke balans op. De Rabo-bank maakt door de aankoop minder winst en hoeft honderden miljoenen guldens minder aan belasting te betalen. Zo subsidiëren de belastingbetalersters ongewild het bedrijfsleven. Minister Andriessen zei in het Leidsch Dagblad dat hij "wat gedaan heeft" voor Philips. "Ze hebben natuurlijk een wat zwakke balans. Bij bepaalde dingen kun je daar als overheid wel eens wat aan doen, ja," verklaarde hij. De belastingdienst wilde niet akkoord gaan, maar Lubbers heeft het uiteindelijk goedgekeurd. Als de overheid op deze manier, met enige honderden miljoenen, ook eens "wat gedaan had" voor de uitkeringsgerechtigden, dan zou geen uitkeringstrekkerster het meer in zijn of haar hoofd halen om te frauderen. Dit soort uitkeringen wordt veelvuldig aan het bedrijfsleven gegeven. Zo heeft de overheid bijvoorbeeld via de WIR, een investeringssubsidie voor bedrijven, 40 miljard legaal cadeau gedaan aan het bedrijfsleven.
Zakkenvullers in de Kamer
Zakkenvullers vind je op elk niveau. Een bekende is het CDA-kamerlid Koffeman. Hij heeft inkomsten van zijn vorige werkgever verzwegen. Hij was voorzitter van de Algemene Christelijke Politiebond en heeft zich na zijn vertrek nog voor drie maanden op de loonlijst laten staan en kreeg op die manier een gouden handdruk van 27.000 gulden. Het betrof een boekhoudkundige truuk om de ledenraad van de bond om de tuin te leiden. Vervolgens heeft hij het geld niet aan de belasting opgegeven. De inspecteur die tegen hem zes maanden gevangenisstraf eiste wegens valsheid in geschrifte kwam plotseling op zijn besluit terug. Hoogstwaarschijnlijk heeft het CDA "wat gedaan" voor Koffeman en de inspecteur onder grote druk gezet om zijn "instrumenten tegen fraude thuis te laten". Koffeman zelf zei na afloop van de zaak een schadevergoeding van justitie te gaan eisen voor de gemaakte kosten voor zijn verdediging. Smartegeld hoefde hij niet. "Ik wil er geen slaatje uit slaan", aldus Koffeman in het NRC van 25 november 1992.
De staat als fraudeur
Maar het zijn niet alleen individuen die wel eens ergens "een slaatje uit willen slaan". De staat zelf fraudeert ook. Ze houdt voor haar burgers de werkelijke omvang van haar vermogen geheim, om bezuinigingen te kunnen blijven rechtvaardigen. Uitkeringsgerechtigden die niet eerlijk opgeven wat ze bezitten worden direct vervolgd. Zou Nederland dezelfde methode hanteren bij de berekening van de staatsschuld als bijvoorbeeld Duitsland dan zou blijken dat we slechts een staatsschuldquotum hebben van 33% in plaats van 80%. (Een staatsschuldquotum van 80% betekent dat de staatsschuld 80% van het nationaal inkomen bedraagt.) Om aan het lage percentage te komen moet de overheid de tegoeden van de pensioenfondsen gewoon als haar bezit meerekenen, zoals elk land dat doet. Aan de hand van de hoogte van dat percentage wordt per land bekeken of het mee mag doen met het verdrag van Maastricht. Zestig procent is het hoogst toegestane percentage. Wat doet de Nederlandse regering nu (in het geheim)? Naar de Nederlandse burgers toe wordt geschermd met het hoge percentage en wordt er gezegd "zien jullie wel, er is niet genoeg geld meer voor uitkeringen." Tegelijkertijd wordt op Europese bijeenkomsten goede sier gemaakt met het lage cijfer van 33% (NRC, 14 november 1991).
Megafraude in de VS
Maar dit alles valt in het niet vergeleken bij het megafraude-schandaal dat de VS al een aantal jaren teistert. De zogenaamde Savings & Loans (S&L)-affaire toont aan dat fraude zover kan gaan dat het de hele wereldeconomie op haar grondvesten kan doen schudden. Wat is er gebeurd? De S&L-banken zijn een soort nutsspaarbanken voor de kleine spaarder. Deze banken mochten geen risicovolle leningen afsluiten en de overheid stond garant. Betrouwbare banken dus. In de jaren tachtig verordende president Reagan dat de banken wel risicovolle investeringen mochten doen. Dat was het begin van de meest grootschalige plundering uit de geschiedenis.
Geld werd geleend aan duizenden speciaal daarvoor opgerichte BV'tjes, die kort daarop, na leeggeplunderd te zijn, direct weer failliet gingen. Met andere woorden, er werden nogal wat "slaatjes geslagen" uit de nieuwe wet. De complete elite van de VS heeft zich schaamteloos verrijkt ten koste van de kleine spaarders. Controleurs werden omgekocht. De CIA sponsorde zo de Contra's, en ook de zoon van Reagan werd er schatrijk van. Zo kan je als chef van de overheid "wat doen" voor je zoon als hij "een wat zwakke balans" heeft, om met Andriessen te spreken. Reagan overleefde het schandaal vanwege zijn (geveinsde) onwetendheid. In totaal is er voor 500 miljard dollar (!) naar de rijken gestroomd.
De S&L-banken gingen massaal ten gronde en de staat moet de spaarders terugbetalen, die daar niet veel wijzer van worden omdat ze diezelfde staat weer van belastingcenten moeten voorzien. De diepste crisis sinds de jaren dertig is hier rechtsstreeks het gevolg van, want om te kunnen betalen moet de VS enorme bedragen lenen en komt de internationale kapitaalmarkt steeds verder onder druk. Dat heeft ook weer gevolgen voor de crisis hier. Het probleem is zo enorm dat er in VS nauwelijks over gesproken mag worden, laat staan dat "instrumenten" tegen fraude van huis meegenomen worden zoals belastingverhoging voor de rijken. Het schandaal bestaat officieel niet en ook Clinton doet er dus niets aan.
Fraude in de regio
In een tijdsbestek van twintig maanden (15 januari 1992 tot en met oktober 1993) publiceerde het Leidsch Dagblad over maar liefst 21 fraudezaken. Niet alle fraudes vonden in deze periode plaats; soms betrof het gevallen die nu pas boven water kwamen. Zeer waarschijnlijk het topje van de ijsberg. Gevallen zoals die waarin ambtenaren en wethouders hun raadsleden vals voorlichten over bijvoorbeeld gifstortingen in de gemeente zijn daarbij niet meegeteld. Het vervolg van dit artikel beperkt zich tot die gevallen waarin bestuurders en managers en ambtenaren financieel "een slaatje" sloegen uit de mogelijkheden die hun machtspositie met zich meebracht.
Eerst het bedrijfsleven. Een manager uit Alphen heeft bij het bedrijf Unisys vijf miljoen verduisterd. Het bedrijf Regio Effect Holding uit Alphen heeft tientallen beleggers voor miljoenen bedonderd. Directeur Swaak van Erica-beheer lijkt de kunst van de S&L-plunderaars te hebben afgekeken. Hij maakt BV's leeg en laat ze failliet verklaren waardoor ze hun schulden niet hoeven terug te betalen. De directeur van Leijden Consultancy heeft de belastingdienst voor 53 duizend gulden opgelicht maar kreeg een milde straf omdat zijn bedrijf failliet was en hij al zijn geld kwijt was. Arme man. Tot slot bleek dat de organisator van de Leidse 3 oktoberkermis aan vriendjespolitiek deed en daar vast en zeker financieel wijzer van werd. Allemaal voortaan preventief een hogere belastingaanslag? Je moet toch geen "instrument tegen fraude thuis laten"?
Tot zover het "kapitaal". Vroeger sprak men "kerk, staat en kapitaal". Laten we, voordat we gaan neuzen bij de "staat", eerst nog even het fraudeschandaal bij de Petruskerk in het geheugen roepen. De penningmeester stak iets van een miljoen gulden van de kerk in eigen zak (dacht ik, ik heb het juiste bedrag niet kunnen achterhalen). Later bleek dat meneer pastoor zelf ook een schenking van 25.000 gulden buiten de boeken had gehouden.
"Met Gemeente Voorschoten, afdeling steekpenningen"
Het aannemen van steekpenningen door ambtenaren is niet ongebruikelijk. Sommige ambtenaren zien kans "een slaatje te slaan" uit bepaalde behoeften van het bedrijfsleven. Zo hebben twee Alphense ambtenaren "wat gedaan" voor vuiltransporteur Kemp. En omgekeerd. Tegen betaling mocht Kemp de Alphense Coupépolder 's nachts illegaal volstorten met tienduizenden vaten chemisch afval.
Een rijksambtenaar uit Boskoop "heeft wat gedaan" voor aannemersbedrijven. Hij bevoordeelde sommigen bij het verkrijgen van opdrachten van Rijkswaterstaat en ontving daarvoor in totaal 700.000 gulden. Van dat geld kocht hij onder andere een kasteeltje in België. Verder legden de bedrijven voor 60.000 gulden voor hem een tuin aan en bouwden later voor hem voor hetzelfde bedrag een donkere kamer. De ambtenaar was van mening dat zijn salaris "achterbleef" terwijl hij "zeventien jaar lang keihard werkte voor de overheid."
Een Voorschotense ambtenaar mocht 115.000 gulden steekpenningen op zijn rekening bijschrijven nadat hij een aannemer had geholpen villa's neer te zetten op een plek waar dat niet mocht. Hij zou geknoeid hebben met de plankaarten van de gemeente. De officier van justitie vond dat de bedrijven geen blaam trof. De Leidse bestuurskundige Dr. Hoetjes maakt in het Leidsch Dagblad van 14 oktober 1993 duidelijk dat veel gevallen van ambtelijke fraude intern worden afgehandeld. Een ambtenaar wordt geschorst of ontslagen en er komt geen rechter aan te pas. Gevolg van deze handelswijze is dat de bevolking er ook niets van te weten komt. Hoetjes wijst erop dat het van groot belang is dat de burger de overheid vertrouwt, dat niet de indruk bestaat dat ambtenaren bepaalde partijen bevoordelen.
Gouden handdrukken
Een andere manier waarop de "overheid eens wat kan doen" voor iemand, is het geven van een gouden handdruk. Vertrekkende topambtenaren worden door hun collega's soms flink in de watten gelegd. Er wordt kwistig met belastingcenten gestrooid. Zo kreeg gemeentesecretaris Wouter Bello van Jacobswoude bij zijn afscheid een slordige 1.200.000 gulden. Omgerekend per gezin in Jacobswoude was dat 400 gulden. De bevolking van Jacobswoude was laaiend en Bello's kinderen werden van feestjes geweerd. De ambtenarenrechter bepaalde dat hij recht had op het geld; het was hem immers beloofd. Er later op terugkijkend zegt hij in het Leidsch Dagblad: "Het was een vervelende tijd, maar ik ben niet rancuneus."
Hetzelfde gebeurde later in Leiderdorp. Ook Burgemeester en Wethouders van deze gemeente wilden van hun gemeentesecretaris de heer A. Willems af. Hij voldeed in hun ogen niet. Achter gesloten deuren wordt door B&W, naar later blijkt, gesproken over een afkoopsom van 1,3 miljoen gulden. Zo hoeven ze niet bang te zijn dat de ambtenaar het idee krijgt dat zijn beloning "achterblijft" en hij moet gaan frauderen. Tot op de dag van vandaag is er naar de bevolking van Leiderdorp geen duidelijkheid over deze zaak gegeven. Op zich is zo'n handdruk volgens de wet legaal, maar bij het Provinciehuis (die controleren gemeentes) "moesten ze wel even met hun ogen knipperen toen ze het bedrag hoorden". Maar ze laten de beslissing aan B&W van Leiderdorp.
Verstrikt in het web van de fraudeur
Sommige mensen op machtsposities beginnen zich in de loop der tijd als keizers te gedragen. Zo ook de Voorschotenaar die directeur was van de Stichting Haags Sociaal Cultureel Werk (SHS). SHS wordt gesubsidieerd door de gemeente Den Haag en er werken 500 mensen. "Bestuursleden, werknemers en ambtenaren waren verstrikt in het web dat de directeur had gesponnen. Zijn tactiek was hen medeplichtig te maken aan zijn fraude door hen mee te nemen op reis of hen cadeau's te laten aanvaarden," aldus de officier van jusitie. "Topfiguren als wethouders en ambtenaren waren maar al te happig om mee te gaan op die reisjes", wierp de advocaat van de directeur tegen. Die reizen, onder meer naar Amerika en het Verre Oosten, waren louter plezierreisjes. Als het nodig was werd er alsnog een verslag in elkaar geflanst over een afgelegd werkbezoek. Hij verschafte verder 'leningen' aan medewerkers voor de aankoop van auto's, en leende ook 30.000 gulden aan een restaurant in Kijkduin, dat hem terugbetaalde middels etentjes. Daarnaast stortte hij doodleuk een ton op eigen rekening. Geld dat overbleef van de gemeentesubsidie stortte hij op rekening van de illegale stichting Recreatie Achterstands Groepen (RAG). Uit dat potje kon de directeur naar hartelust putten.
Bij het horen van deze prestaties zou zelfs de voormalige adjunct-directeur van de Leidse Schouwburg, H. Kagie, "even met zijn ogen knipperen." Hij zag slechts kans om 10.000 gulden aan gemeentegeld te verduisteren. Maar het zijn niet alleen directeuren die "een slaatje slaan" uit hun positie. De teamcoördinator van Huize Solglytt, een afdeling van psychiatrisch ziekenhuis Endegeest, lijkt ook "wat gedaan" te hebben. Hij blijkt uitgaven gedaan te hebben die "moeilijk aan het budget te koppelen zijn", aldus de accountant die de boeken controleerde. Meer is er over deze zaak nog niet bekend gemaakt.
Creatieve leugens
Een interessant geval van "slaatjes slaan" is de kwestie van de tuin van gemeentesecretaris I. Lautenbach van Warmond, met name vanwege de gehanteerde smoezen. Deze man liet zijn tuin opknappen door medewerkers van de afdeling gemeentewerken. Verder bleek dat de man zich een stuk gemeentegrond had toegeëigend en afgezet met een rij bielzen. Bielzen die hij voor rekening van de gemeente liet komen, evenals de aarde voor zijn nieuwe tuin. Toen zijn buurman dit in de pers aankaartte zei Lautenbach dat "als hij zou willen, hij alle nota's kan overleggen." Die nota's lieten nogal op zich wachten. Totdat de burgemeester "wat deed voor" zijn hoogste ambtenaar en verklaarde dat "het niet meer dan logisch" was dat de gemeente voor de kosten had opgedraaid. De tuin lag immers op gemeentegrond en de materialen bleven daarmee eigendom van de gemeente. Niks aan de hand.
Een vergelijkbaar geval betreft burgemeester Houdijk van Zoeterwoude. De burgervader kocht 500 vierkante meter grond voor 5 gulden per vierkante meter terwijl zijn plaatsgenoten 60 gulden per vierkante meter moeten dokken. Ook kon hij zo voorkomen dat er "volkstuinen ofzo" naast zijn huis zouden worden aangelegd. Nu wordt het allemaal begrijpelijk: een door "volkstuinen ofzo" bedreigde topman maakt rare sprongen. Laat het gepeupel ergens anders bivakkeren. De VVD vond dit soort "voordeeltjes" schandalig nu "zelfs op het stadhuis op de koffie wordt bezuinigd." Maar de burgemeester zegt dat de mensen die zich hierover boos maken niet goed zijn voorgelicht: "als ze de feiten kenden, zouden ze anders oordelen." Hij wast zijn handen in onschuld. Hij was niet betrokken bij het bepalen van de prijs van de grond, zegt hij. Benieuwd wie van zijn collega's er "iets voor hem heeft gedaan". Jammer dat de zaak de doofpot ingegaan is.
Een andere burgemeester die in opspraak kwam was H. de Jonge van Sassenheim. Hij heeft de fiscus een bedrag van 24.000 gulden onthouden door ambtenaren zwart te betalen. Het gemeentebestuur heeft bepaald dat dit geen gevolgen heeft voor 's mans "integriteit". De advocaat stelde dat de vervolging van de burgemeester vreemd was omdat er "een richtlijn is van het openbaar ministerie dat zaken onder de 50 mille niet vervolgd worden." Goed nieuws, gaat dat ook voor uitkeringsgerechtigden gelden?
Leiderdorp: stad van fraudeurs
Na de affaire rondom de gouden handdruk van 1,3 miljoen kwam er in Leiderdorp nog meer fraude aan het licht. Mevrouw Riet Dekkers van Leefbaar Leiderdorp deed aangifte bij de politie. Ze had ontdekt dat drie ambtenaren zichzelf voor zo'n 10.000 gulden hadden bevoordeeld bij het kopen van een huis. Ze hebben omgekocht, de belasting ontdoken, te hoge bouwpremies aangevraagd en handtekenigen vervalst. Eén van hen zou bovendien nooit betaald hebben voor de 50 vierkante meter grond die bij zijn huis werd getrokken. Meerdere ambtenaren zouden hand- en spandiensten geleverd hebben. De verdachten werden naar huis gestuurd met behoud van salaris, in afwachting van het onderzoek.
Een maand later kwam wethouder H. Veldstra in opspraak. Ze betaalde 19.000 gulden minder voor de grond waarop haar huis staat dan de gemeenteraad had verordend. De hoofdverdachte van de vorige fraudezaak bleek "wat gedaan te hebben" voor de wethouder tijdens zijn onderhandelingen met de aannemer die haar huis heeft gebouwd. Later bleek dat het hele college van B&W met de transactie ingestemd had. Later moest men toegeven dat de deal al gesloten was voordat de gemeenteraad zich überhaupt over de prijzen gebogen had. B&W hebben naar de raad toe verzwegen dat alles al geregeld was. De aannemers werden ook beter van de goedkope grond. "Hebben de aannemers soms kadootjes gegeven", vroeg GroenLinks zich af toen er over de fraude in de raad gediscussieerd werd. Maar niet alleen de wethouder profiteerde van de lagere prijs, zo bleek daarna. Alle grond in de wijk was voor minder verkocht. Dat leverde de gemeente een strop op van tenminste 2,3 miljoen. PvdA-fractievoorzitter V. Molkenboer vond het in het voordeel van de wethouder pleiten dat ze haar buren ook liet mee profiteren. Hoewel, ook haar buurtgenoten blijkt ze belazerd te hebben. Mevrouw Veldstra stond toendertijd op een of andere manier plotseling bovenaan de lijst van gegadigden voor de huizen in kwestie.
Draaikonten
B&W van Leiderdorp zwijgt voornamelijk. Besloten werd dat het gemeentehuis voortaan 's middags dicht gaat. Vanwege bezuinigingen, wordt gezegd. Riet Dekkers van Leefbaar Leiderdorp denkt daar anders over: "De gemeente beperkt op deze manier de mogelijkheden voor burgers om zaken te controleren." Verder schakelden B&W na al deze onthullingen zelf het buro VB-accountants in voor een onderzoek naar haar eigen fraude. Bij het onderzoek blijkt B&W het zo geregeld te hebben dat ze de gesprekskandidaten eerst zelf even mogen spreken. De voormalige administrateur van het grondbedrijf zei dringend gevraagd te zijn om "even een half uurtje eerder aanwezig te zijn voor een babbeltje met een van de wethouders of de burgemeester." VB-accountants blijkt trouwens niet voor niets uitgekozen te zijn door het college. Het bureau keurt jaarlijks de jaarrekening van de gemeente en verdient daar ongetwijfeld een dik belegde boterham mee. Bij slecht nieuws zouden B&W wel eens kunnen besluiten een ander accountantsbureau in de arm te nemen. Daarnaast heeft VB in het jaar waarin de grondtransactie plaatsvond (1992) ook de jaarrekening van de gemeente goedgekeurd. Zou VB fraude ontdekken dan brengen zij wellicht tevens hun eigen "integriteit" en "reputatie" in gevaar. Het wekt dan ook geen verbazing dat VB uiteindelijk in haar rapport concludeert dat de wethouders niet van de onterechte prijsverlagingen geweten hebben. Net als Reagan bij het S&L-schandaal lijkt dit een effectieve smoes om de verantwoordelijkheid te ontlopen. Toch moest ze het veld ruimen en zit nu het hele college van B&W op de schopstoel.
Interessant dat ditzelfde college een tijdje voor dit alles aan het licht kwam haar gemeentesecretaris weg deed met een gouden handdruk. Hij zou incompetent zijn. Hij had in een nota een aantal jaar geleden al geschreven dat de ambtelijke top in Leiderdorp faalde en dat de rest van het ambtenarenapparaat "aanmodderde". Nu is "aanmodderen" misschien wat voorzichtig voor de goedgeorganiseerde misdaad die het ambtenarenkorps kenmerkt. Maar is het vreemd dat de 1,3 miljoen voor de gemeentesecretaris meer en meer op zwijggeld begint te lijken? Wist de gemeentesecretaris teveel en leek het B&W toendertijd nog veiliger hem maar weg te doen?
"Ook wel eens iets ten eigen bate"
Terwijl de onthullingen over de manier van onderzoeken door B&W van Leiderdorp naar buiten kwamen, was er plots sprake van nog weer een nieuwe fraudezaak. Vier ambtenaren bleken het legesgeld, dat mensen moeten betalen bij de aanvraag van een nieuw paspoort, gebruikt te hebben voor personeelsfeesten en cadeautjes voor collega's. De officier van justitie sloot niet uit dat "er ook wel eens iets ten eigen bate gebruikt is." Alsof personeelsfeesten niet "ten eigen bate zijn". Er blijkt door hen ook valsheid in geschrifte gepleegd te zijn. Ze werden voorlopig naar huis gestuurd, natuurlijk met behoud van salaris, opdat ze later niet "rancuneus" zullen zijn. Vervolgens rijst bij GroenLinks de verdenking dat de burgemeester al langer wist van de vier fraudeurs maar geen aangifte wilde doen.
Het was "wel even met de ogen knipperen" toen kortgeleden over de vier nog lopende affaires alweer de schaduw van een vijfde viel. Er blijkt nu ook een nog geheim rapport te liggen in de la van de burgemeester met daarin 'ernstige feiten' over de afdeling Groenbeheer van de gemeente. Het betreft onder andere een structurele overschrijding van het jaarlijkse budget van deze afdeling... Gaat het hier ook om fraude? En waarom houdt B&W het rapport geheim?
Conclusie
De Amsterdamse hoofdcommissaris Nordholt zegt dat "criminelen infiltreren in de politieke partijen," en dat deze lieden toegang hebben tot de politie, het openbaar ministerie en de rechterlijke macht. Anarchisten weten al eeuwenlang dat het staatsapparaat an sich georganiseerde misdaad is. De vraag is dus niet, zoals het Leidsch Nieuwsblad hem stelde, "Regeert de Maffia Leiderdorp?", maar "Waarom is het in Leiderdorp zo duidelijk dat de Maffia ons land regeert?" Hoe komt het dat juist in Leiderdorp het ene schandaal na het andere boven water komt? Een ding is duidelijk: willen we de fraude wezenlijk aanpakken dan moeten we "de instrumenten daarvoor niet thuis laten", zoals bijvoorbeeld een maximuminkomen (gelijk aan het minimumloon). Het zal dan voor de onderkant van de samenleving een stuk gemakkelijker worden om al deze criminelen te controleren. Vette beurzen en buitensporige uitgaven springen dan direct in het oog.
Bronnen: