De Peueraar 47/48, juli/augustus 1994
Auteur: Ellen de Waard
McDonald's staat bij actievoerders al jaren in een slecht daglicht. Er is een hele waslijst met redenen waarom er destijds werd opgeroepen tot een boycot van het multinationale bedrijf. Om er een paar te noemen: de verheerlijking van vleeseten, hetgeen dodelijk voor dieren en op z'n minst ongezond voor mensen is; het kappen van tropisch regenwoud om plaats te maken voor grasland voor het vee; het personeelsbeleid dat er op gericht is alleen jonge (goedkope en onmondige) mensen voor de 'restaurants' aan te nemen; de enorme hoeveelheid wegwerpverpakkingen; enzovoorts.
Voor een heleboel andere bedrijven gelden natuurlijk dezelfde bezwaren. Maar McDonald's is een echte trendsetter. De Amerikaanse socioloog Ritzer heeft in dit verband de term 'McDonaldisering' geïntroduceerd. Volgens hem kenmerken steeds meer maatschappelijke sektoren zich door de principes van de fast food keten: efficiëntie, berekenbaarheid, voorspelbaarheid en beheersing. Het aanbod in alle 'restaurants' over de hele wereld is gestandaardiseerd. Variatie en lokale verschillen zijn uit den boze. Onze eetcultuur heeft onder invloed van de komst van McDonald's een enorme vervlakking ondergaan.
Een aantal jaren geleden werden er regelmatig acties in heel de wereld gehouden om het publiek er toe te zetten McDonald's te boycotten. Onder druk hiervan voelde McDonald's zich genoodzaakt om een tegencampagne te starten om het gedeukte imago van het imperium op te poetsen. Er verschenen berichten in de pers die de beschuldigingen over bijvoorbeeld het kappen van het regenwoud tegen moesten spreken. De kritiek over de afvalbergen die de filialen produceren kwam ook hard aan en McDonald's heeft zich nu een milieuvriendelijk jasje aangemeten. Om vegetariërs aan zich te binden werd de groenteburger geïntroduceerd.
Om definitief een einde aan de negatieve publiciteit te maken moesten echter grovere middelen ingezet worden. De bittere nasmaak over het bedrijf, veroorzaakt door de grote hoeveelheden geur-, kleur- en smaakstoffen voor de gewenste standaardisering, lijkt alleen verdreven te kunnen worden door met geld te gaan smijten. Geld immers, opent alle deuren. McDonald's heeft zich daarom ongegeneerd op de liefdadigheidsmarkt gestort. Eerst kwam daar de bemoeienis van het concern met kankerpatiëntjes. De clown Ronald McDonald bezoekt deze kinderen in het ziekenhuis. En vorig jaar werd in Leiden een Ronald McDonaldhuis geopend voor ouders van kankerpatiëntjes die in het ziekenhuis verblijven. Ouders uit het hele land kunnen op deze manier tijdelijk dicht bij hun kinderen wonen. Het trieste hiervan is dat ongezond voedsel, zoals bijvoorbeeld vlees, milkshakes en vette sauzen, juist mede de oorzaak zijn van het krijgen van kanker en hart- en vaatziekten.
Ook deze zomer komt McDonald's in Leiden weer met een publiciteitsstunt. McDonald's sponsort dan een gratis speeldag voor kinderen op het Stadhuisplein. Ronald McDonald zal ongetwijfeld een hoop ziekteverwekkende voedselbonnen uitreiken aan de gelukkige winnaartjes en winnaresjes. Arme kindertjes...
In Engeland en Amerika duurt de boycot van McDonald's in tegenstelling tot Nederland onverminderd voort. En dat werkt blijkbaar want McDonald's is bezig keihard terug te slaan. In Engeland is op dit moment een proces gaande tegen twee anti-McDonald's-activisten. Ze worden aangeklaagd wegens smaad. De twee worden overigens niet eens beschuldigd van het schrijven of drukken van pamfletten. De aanklacht betreft hun aanwezigheid bij vergaderingen waarin acties tegen McDonald's werden voorbereid en het uitdelen van folders. Op allerlei manieren wordt getracht om de rechten van de activisten te omzeilen. Daarom worden ze nu bijgestaan door een advocaat van de nationale raad voor burgerrechten in Engeland. Op 27 juni is het proces begonnen dat naar schatting 3 maanden zal duren. McDonald's voert daarbij maar liefst 87 getuigen aan, waaronder de Britse McDonald's president-directeur, vele vice-presidenten uit alle delen van de wereld en zogenaamde deskundigen. Met name het gelegde verband tussen het eten van junkfood en kanker en hart- en vaatziekten wordt als laster beschouwd.
Het mag duidelijk zijn dat McDonald's heel wat te winnen heeft bij het keren van de boycot en geen middel onbenut zal laten om het geschonden imago op te krikken. Daarmee is maar weer eens goed duidelijk hoe effectief een goede consumentenboycot kan werken!