Lokaal Kabaal 7, september 1995
Auteur: Margreet Zwart
Rateb Faqiri (38) ontvluchtte 5 jaar geleden met zijn gezin zijn geboorteland Afghanistan. Daarvoor had hij ruim 6 jaar in de gevangenis doorgebracht omdat hij het niet eens was met het toen heersende communistische regime. Dat regime is inmiddels verjaagd en nu zijn er fundamentalistische islamieten aan de macht. "De situatie in Afghanistan is er niet beter op geworden", vindt Faqiri.
Faqiri is één van de contactpersonen in Leiden van de in mei 1994 opgerichte Vereniging van Afghanen in Nederland (VAN). VAN organiseert culturele evenementen, zoals de viering van Afghaanse feestdagen en geeft kinderen les in de Afghaanse taal en cultuur.
De groep Afghaanse vluchtelingen in Nederland is nu nog relatief klein, maar groeit snel. Tot 1992 waren er zo'n 700 Afghaanse vluchtelingen. Sinds de val van het oude regime komen er jaarlijks zo'n 200 bij. Dit lijkt de Nederlandse regering enigszins te verontrusten. "Tot 1994 was Nederland heel gastvrij", vertelt Faqiri, "maar het laatste jaar is dat veranderd. Er worden minder asielaanvragen toegewezen en er wordt een soort ontmoedigingsbeleid gevoerd." VAN behartigt de belangen van Afghanen die nog wachten op de uitslag van hun asielaanvraag. Er zijn vertalers die meegaan naar bijvoorbeeld een dokter en die helpen met problemen bij de asielprocedure.
Laissez-passez
Vluchtelingen komen vaak in aanmerking voor een zogenaamde C-status, een verblijfsvergunning op humanitaire gronden. Faqiri: "Om te kunnen reizen moeten Afghaanse vluchtelingen dan een paspoort aanvragen bij de Afghaanse ambassade. Politieke vluchtelingen hebben vaak geen paspoort, omdat ze het land uit moesten vluchten. De dichtstbijzijnde ambassades zitten in Bonn en Londen, dat is al een probleem. En dan moet je je ook nog eens bekend gaan maken als politiek vluchteling bij vertegenwoordigers van het regime waarvoor je gevlucht bent. Je moet vertellen waar je vandaan komt en wie je familie is. De gevolgen voor de achtergebleven familieleden zijn niet te overzien!"
Veel Afghanen blijven daarom noodgedwongen hier. Ze zijn bang dat ze anders Nederland niet meer in komen. Slechts in zeer speciale omstandigheden, zoals ziekte van een familielid, krijgt men een "laissez-passez", een tijdelijk paspoort. VAN heeft hiertegen bij de Nederlandse overheid geprotesteerd. Er zijn brieven geschreven en er is een handtekeningenactie georganiseerd. Veel Afghanen zouden graag willen demonstreren, maar Faqiri ziet dit als het uiterste middel.
Vijftien partijen
"We zouden graag willen dat Afghaanse vluchtelingen een C-status krijgen. De mensenrechten worden in Afghanistan door alle partijen grof geschonden. Politieke vluchtelingen die kunnen bewijzen dat ze tegenstanders van het huidige regime zijn, zouden politiek asiel moeten krijgen. In Afghanistan zijn er vijftien fundamentalistische moslimpartijen. Je kunt dus erg gemakkelijk vijanden maken. En de meeste partijen schrikken er niet voor terug tegenstanders om te brengen."
Vrouwen
Sinds het fundamentalisme in Afghanistan aan de macht is gekomen, zijn vrouwen uitgesloten van bijna alle beroepen. Sterker nog, veel vrouwen durven amper de straat op, uit angst lastig gevallen en verkracht te worden door de milities, de veiligheidstroepen. De voorzitter van VAN is een vrouw. "Bewust", zegt Faqiri. "We geloven in democratie. We willen vrouwen juist overal bij betrekken."
VAN wil een krant gaan uitbrengen. In de redactie moeten dan ook vrouwen komen. De cursussen voor kinderen worden ook allemaal door vrouwen gegeven. In Afghanistan is lesgeven een van de weinige beroepen die vrouwen is toegestaan. De vrouwen die hier komen hebben daardoor vaak al kennis en ervaring met lesgeven.
Hulp
Faqiri zou graag in contact komen met verenigingen en individuen die VAN zouden willen helpen. "We hebben bij de gemeente Leiden bijvoorbeeld een subsidie-aanvraag ingediend en die is afgewezen. Misschien was dat niet gebeurt als we de aanvraag beter hadden opgesteld", aldus Faqiri.