Lokaal Kabaal 11, november 1995

Auteur: Gerrit de Wit

Sinds acht jaar kent Leiden de kleine Molukse studentenvereniging PMM Kakade. Strijd voor de vrije Republiek der Zuid-Molukken (RMS) is er één van de belangrijkste thema's. De vereniging wil contacten tussen Molukse studenten bevorderen en werkt als informatiepunt. Zo organiseerde de vereniging dit jaar een voorlichtingsdag in Moordrecht met 400 bezoekers.

Bestuurslid Martha Louhenapessy is zeer betrokken bij de Molukse strijd die ook nu nog doorgaat. De Molukse geschiedenis wordt gekenmerkt door onderwerping en uitbuiting. "Het begon toen de Molukken gekoloniseerd werden door de Portugezen en vanaf 1600 door de Nederlanders. Zij wisten het verzet snel te breken. Het protestantisme werd met de welbekende Nederlands zendingsdrang ingevoerd. De lokale religie en cultuurbeleving werd bijna uitgeroeid. De kolonisten roofden kruidnagel en verhandelde die met forse winsten. Ze bouwden hun machtspositie uit door de lokale bevolking afhankelijk te maken. Zo bood het Koninklijk Nederlandsch Indisch Leger (KNIL) aan veel Molukkers een inkomstenbron. De Nederlanders gingen ook scholing aanbieden."

Republiek Indonesië

In de Tweede Wereldoorlog werd Nederlands-Indië bezet door de Japanners. Het Indonesisch nationalisme bloeide op. Kort na de Japanse capitulatie riepen nationalisten de eenheidsstaat Indonesië uit. De Nederlanders wilden hun wingewest behouden en probeerden de Indonesische vrijheidsstrijd de kop in te drukken. Volgens Louhenapessy hadden de Molukkers ook bezwaren tegen de republiek. Zij wilden een federaal Indonesië, waarin zij recht hadden op zelfbestuur. Uit strategische overwegingen vochten Molukse KNIL- lers daarom mee tegen de Indonesische vrijheidsstrijders. Zo werden ze medeverantwoordelijk voor de dood van duizenden.

Door de standvastigheid van de Indonesiërs en de internationale druk moest Nederland de kolonie opgeven. Zo ontstond eind 1949 de republiek Indonesië. Met de moed der wanhoop riepen de Molukkers in 1950 nog de Vrije Republiek der Zuid-Molukken uit. De republiek kreeg nooit vaste voet aan de grond. De Molukse verzetsleider Soumokil werd in 1967 geëxecuteerd.

Na de onafhankelijkheid vertrok het KNIL naar Nederland. "Veel Molukkers kwamen terecht in oude kazernes en voormalige concentratiekampen. Ze leefden geïsoleerd van de Nederlandse samenleving en mochten niet werken. Ze voelden zich verraden. Jarenlang hadden ze met de Nederlanders meegevochten en uiteindelijk moesten ze het zonder eigen land doen."

Indonesische repressie

De situatie op de Molukken is nog steeds niet rooskleurig. De archipel wordt economisch leeggezogen. Grote Indonesische conglomeraten krijgen concessies en kappen op grote schaal hout. Meer dan 90% is al 'vergeven'. Complete natuurgebieden verdwijnen en de erosie slaat toe. De bewoners worden niet geraadpleegd. Demonstraties tegen de houtkapbedrijven worden hardhandig uit elkaar geslagen. Velen worden gearresteerd. Het bewind heeft ook de viswateren rondom de Molukken verpacht. Japanse vis verwerkende industrieën halen met grote, modern uitgeruste schepen de zeeën leeg, zodat de lokale bevolking letterlijk achter het net vist.

Molukkers mogen zich niet openlijk politiek verenigen. "Met name in het verleden werden RMS-Molukkers gearresteerd en gemarteld. Sommigen moesten zich wekelijks bij de politie melden. De overheid probeert de oppositie te breken door grote groepen Javanen naar de Molukken te transmigreren waardoor de Molukkers een minderheid in eigen land kunnen worden. Verzet proberen ze zo bij voorbaat te bezweren. Met name Javanen bekleden de hoge posities op de Molukken."

Louhenapessy wil niet teveel kwijt over de nog steeds levende RMS- strijd. "Die informatie kan schadelijk zijn voor de mensen daar. Via via hoorde ik dat in bepaalde dorpen de RMS-vlag werd gehesen. Hierbij zijn mensen door de Indonesische politie gearresteerd."

Strijd in Nederland

In Nederland wonen 45.000 Molukkers. Een deel daarvan zet zich actief in voor een vrije republiek. De groep jonge Molukkers die in de jaren zeventig met geweld de aandacht opeiste, was nog opgevoed met harde, militaire hand. De jongeren van nu maken deel uit van de disco- en patatgeneratie. Maar ook zij hebben nog het ideaal van een eigen republiek. Gijzelnemers van toen klampen ze aan met vragen om informatie. Ze zien hen als voorbeeld. Molukse jongeren hebben het gevoel dat het nu hun beurt is om de RMS nieuw leven in te blazen. Deze hernieuwde belangstelling kwam openlijk tot uiting toen op 25 april tijdens een RMS-demonstratie met duizenden Molukkers rellen uitbraken. Met name jongeren waren daarbij betrokken. Volgens Louhenapessy deed dat het imago van de vrijheidsstrijd geen goed. "Maar je weet natuurlijk niet waarom die jongeren dat doen. De aansluiting met de Nederlandse gemeenschap vindt niet zo makkelijk plaats als je in zo'n Molukse wijkgemeenschap opgroeit. Velen leven in de marge van de samenleving. Men kan moeilijk werk vinden en heeft te maken met discriminatie. Het komt voor dat men het dan niet meer ziet zitten. Dan is het begrijpelijk als jongeren dingen doen die niet door de beugel kunnen."

Kritieken als dat de RMS-strijd een eng nationalistische strijd zou zijn, wuift ze van de hand. "Molukkers proberen alleen onder het Indonesische juk uit te komen. Mocht ons ideaal ooit verwezenlijkt worden, dan komt er wat mij betreft een multiculturele samenleving, net zoals in Nederland. Ook de andere bevolkingsgroepen krijgen dan de ruimte."

Terug