De Fabel van de illegaal 52/53, zomer 2002

Auteur: Ellen de Waard


(Boekrecensie)

Revolutionaire feministe in Afghanistan

De Revolutionary Association of the Women of Afghanistan (RAWA) heeft bekendheid gekregen als de vrouwenorganisatie die zich keerde tegen de vrouwvijandige Taliban. RAWA documenteerde, fotografeerde en filmde de executies, de stenigingen, het kelen doorsnijden en andere gruwelijkheden die de laatste 10 jaar in Afghanistan gepleegd werden tegen vrouwen, en soms ook tegen mannen. En de burka, de alles verhullende tent die vrouwen verplicht waren te dragen, werd wereldwijd het symbool van de onderdrukking van de Afghaanse vrouw.

In het boek "Zoya" wordt aan de hand van het leven van de jonge Afghaanse vrouw Zoya de recente geschiedenis van Afhanistan verteld. Al voor de Taliban ten tonele verscheen zuchtte de gehele bevolking onder oorlog en bezetting. Een jaar na Zoya's geboorte viel de Sovjet-Unie Afghanistan binnen. Verzet kwam er van de Mudjahedin, die de "goddeloze" Russen in naam van de islam bestreden. In die tijd werd ook RAWA opgericht, net als andere geheime verzetsgroepen. RAWA streed niet alleen tegen de Russische bezetter, maar ook tegen de moslimfundamentalisten. Ze kwamen daarbij ook op voor vrouwenrechten en verzetten zich tegen de onderdrukkende tradities die Afghanistan al eeuwen kenmerken.

Als klein kind werd Zoya door haar moeder meegenomen en ingezet voor het ondergrondse werk van RAWA. Ze brachten pamfletten rond en hielden geheime bijeenkomsten in het badhuis. Wat de clandestiene activiteiten van haar vader inhielden is Zoya nooit duidelijk geworden. Beide ouders moesten hun verzet met de dood bekopen. Na het vertrek van de Russen barstte de strijd los tussen rivaliserende Mudjahedin-groepen. In 1992 werden de eerste contouren van een fundamentalistisch-islamitische samenleving duidelijk: de korte rokken en make-up verdwenen en volledig gesluierde vrouwen gingen meer en meer het straatbeeld bepalen. Op scholen werd zeer negatief gepraat over joden en andere niet-moslims.

Zoya vluchtte met behulp van RAWA naar Pakistan. Daar zijn scholen, ziekenhuizen, weeshuizen en vluchtelingenkampen ingericht die gerund worden door RAWA-vrouwen en hun mannelijke sympathisanten. Als tiener werd Zoya zelfstandig actief binnen RAWA en streed ze tegen gedwongen huwelijken, vrouwenmishandeling, analfabetisme en etnische vooroordelen. Ze kwam op voor gelijkwaardigheid, kennis en seksuele zelfbeschikking. Met gevaar voor eigen leven keerde ze enkele malen undercover terug naar Afghanistan om daar de gruwelijkheden van het Taliban-regime vast te leggen. Beelden die later de wereld zouden shockeren. In de nasleep van 11 september 2001 werd het Taliban-regime vernietigd. Gezien de sterke patriarchale tradities in Afghanistan is het echter nog maar de vraag of RAWA's werk daarmee ook overbodig is geworden.

"Zoya. Een moedige Afghaanse vrouw vecht voor vrijheid", Zoya, John Follain en Rita Cristofari. Uitgeverij: Forum, € 13,50. ISBN: 9022531716.

Terug