De Fabel van de illegaal 52/53, zomer 2002
Auteur: Gerrit de Wit
In de dagen na de moord op Pim Fortuyn werden linkse organisaties en partijen bedolven onder duizenden dreigementen. Op extreem-rechtse websites en discussiefora werd links de oorlog verklaard en circuleerden oproepen om kraakpanden te bestormen en activisten aan te vallen. Leden van de Nieuwe Nationale Partij (NNP), de Nederlandse Volks Unie (NVU) en Stormfront Nederland (SFN) organiseerden demonstraties en mengden zich in de stille tochten ter nagedachtenis aan Fortuyn.
Fortuyn had veel aanhangers bij extreem-rechts. Op internet prees men Fortuyn om zijn haatdragende opmerkingen over de islam en zijn voornemen om de grenzen voor vluchtelingen te sluiten. Slechts een kleine groep nazi's wilde niets van hem weten vanwege zijn homoseksualiteit. Zo'n 20 van de 570 handtekeningen die de Lijst Pim Fortuyn (LPF) nodig had om aan de verkiezingen mee te mogen doen, kwamen uit de traditioneel extreem-rechtse hoek. Het ging onder meer om mensen met een verleden in de Centrumpartij, CP'86, CD, NVU en NNP. De NNP, die in Rotterdam tijdens de raadsverkiezingen twee deelraadszetels haalde, gaf zijn aanhang het stemadvies om op de LPF te stemmen. De NNP is de opvolger van de verboden CP'86 en deed zelf niet mee aan de landelijke verkiezingen.
Agressieve oploop
Enkele uren na de dood van Fortuyn op 6 mei verzamelde zich een grote groep woedende Fortuyn-aanhangers bij het Binnenhof en het Plein in Den Haag. Onder hen bevonden zich enkele tientallen relbeluste ADO Den Haag-supporters en rechts-extremisten. Aanwezig was ook Ton Hoogduin, ooit lijfwacht van CD-er Hans Janmaat. Hoogduin wordt vanwege zijn postuur ook wel "het monster van het Laakkwartier" genoemd. Na enige tijd brak de pleuris uit. Er werden twee auto's in brand gestoken, racistische leuzen geroepen en dranghekken rond gesmeten. De politie joeg de menigte uiteen. Niet alle Fortuyn-aanhangers waren overigens gecharmeerd van deze agressie.
Op 9 mei wilden SFN-ers in Den Haag gaan demonstreren tegen "extreem-links". Verhalen deden de ronde dat ze kraakpanden aan zouden vallen. De politie verbood kort tevoren de demonstratie en was in grote getale aanwezig om de neo-nazi's tegen te houden. SFN besloot daarop niet de straat op te gaan. Slechts enkele SFN-ers en NVU-ers doken op, waaronder Olivier Oomen, Dave Blom en Suzie King.
Op 10 mei werd in Amsterdam ook een stille tocht gehouden. Duizenden mensen liepen mee. Onder de aanwezigen bevonden zich ongeveer 30 NNP-ers, waaronder voorzitter Florens van de Kooi, ex-voorzitter Wim Beaux en het Rotterdamse deelraadslid Jan Teyn. De groep zwaaide met Nederlandse vlaggen en droeg een spandoek met "Stop extreem-links/GroenLinks". Omstanders en de organisatie van de tocht verzochten de NNP-ers tevergeefs om niet mee te lopen. Op dezelfde dag werd ook in Eindhoven een stille tocht gehouden. Via extreem-rechtse websites was opgeroepen om mee te lopen onder de leus "Dood aan links". Zo'n 70 skinheads gaven gehoor aan die oproep. De avond ervoor waren in Eindhoven nog posters geplakt met de tekst: "Pim Fortuyn, vermoord door extreem-links".
Vernielingen
Na de moord kwamen duizenden mensen hun sympathie betuigen bij het Rotterdamse stadhuis en bij de woning van Fortuyn. In tegenstelling tot Den Haag, Amsterdam en Eindhoven trad extreem-rechts in Rotterdam ogenschijnlijk niet georganiseerd naar buiten toe. Wel werden er zo nu en dan kleine groepjes rechtse skinheads gesignaleerd die met vlaggen zwaaiden en leuzen riepen. Ook vond er een aantal kleine incidenten plaats. Daarnaast probeerden Vlaams Blok-aanhangers tevergeefs een vlag op te hangen bij het huis van Fortuyn en waren er tientallen kaartjes te lezen en leuzen te horen waarin de vloer werd aangeveegd met links Nederland en de migranten.
In Leiden was het minder rustig. Na de moord werden ruiten ingegooid van de kantoren van de SP en de actiegroep Eurodusnie. Op 10 mei sneuvelden een aantal winkelruiten van de Weggeefwinkel van Eurodusnie. Enkele uren later werd het kantoorpand van Eurodusnie opnieuw belaagd. Een groep van ongeveer 9 mensen gooiden weer ruiten in en enkele van de aanvallers baanden zich zelfs met geweld een weg naar binnen, waarbij onder meer "verraders" geroepen werd. In de kamer van een bewoner werden ernstige vernielingen aangericht. Ook ontving Eurodusnie tientallen dreigtelefoontjes en haatmail.
De NVU greep de moord aan om op 18 mei in Harderwijk te gaan demonstreren tegen "de criminalisering van nationalisten" en voor een "verbod van extreem-linkse actiegroepen". Men koos voor Harderwijk omdat de vermoedelijke moordenaar daar woonde. Na de moord ontving de gemeente Harderwijk op haar website meer dan 1.200 haatberichten. De burgemeester verbood de demonstratie. Maar de rechter gaf alsnog toestemming. Van de door de NVU verwachte 200 nazi's kwamen er slechts 40 opdagen. Die liepen een korte mars op een industrieterrein en werden uitgejoeld door een grote groep toegestroomde Harderwijkers. Naast NVU-leider Constant Kuster was ook Stefan Wijkamp aanwezig. Die heeft landelijke bekendheid gekregen door zich uit te dossen als Adolf Hitler. De Noordwijker Danny van Oosten was ook weer present.
Schaamlap
Anti-Fascistische Actie (AFA) ondernam geen actie tegen de NVU-demonstratie. Op 26 januari had AFA nog wel gedemonstreerd tegen de NVU-demonstratie in Rotterdam. Maar, zo schreef AFA in een persbericht, "de toegestane anti-fascistische demonstratie in Rotterdam diende met name als schaamlap voor het falende overheidsbeleid ten aanzien van de daar geuite neo-nazistische propaganda. NVU-sympathisanten konden tijdens deze demonstratie ongestoord de Hitlergroet brengen, verboden symbolen als het hakenkruis meedragen, massaal om "roem en eer voor de Waffen-SS" roepen en na afloop twee allochtone voorbijgangers molesteren. Daarentegen werden anti-fascistische demonstranten massaal bijeen gedreven door een overmacht aan politie, waarbij borden met leuzen in beslag werden genomen en de hele demonstratie ingesloten werd door ME. AFA bedankt voor deze rol en zal deze in Harderwijk niet meespelen." AFA besloot het persbericht met een oproep. "Laat de overheid van Harderwijk tot Den Haag zich hard maken voor een partijverbod van de NVU. De geschiedenis van deze partij laat geen twijfel over de bedoelingen en het karakter van deze partij."
Nederland maakt een gigantische ruk naar rechts. CDA, VVD en LPF zullen het "vreemdelingenbeleid" nog repressiever maken als ze gaan regeren, waardoor het alledaagse racisme ook nog verder zal toenemen. In zo'n sfeer gedijen partijen als de NVU en NNP. Het valt echter sterk te betwijfelen of dergelijke groeperingen groter zullen worden. Door hun onderlinge verdeeldheid, hun extreme standpunten en het uiterlijk vertoon zullen zij waarschijnlijk niet snel een grotere aanhang winnen. Zeker niet als mensen met een afkeer van migranten en vluchtelingen hun heil ook bij de grote partijen kunnen vinden.