De Fabel van de illegaal 59, zomer 2003
Auteur: Eric Krebbers
PvdA-ideoloog wil bevolkingspolitiek in migrantenwijken
"Nu de gezinshereniging afgeknepen wordt, is de volgende stap vermoedelijk een 'debat' over (afgedwongen) geboortebeperking. Overdreven? In april vorig jaar verscheen in het PvdA-blad Socialisme en Democratie een veelgeprezen artikel van Arie van der Zwan waarin voor het eerst, in voorzichtige termen, voor "openlijke bespreking" van geboortebeperking en afschaffing van de kinderbijslag wordt gepleit als middel om de problemen in de grote steden op te lossen." Dat schreef een bezorgde Radi Suudi onlangs in Vrij Nederland.(1) Tijd voor een kritische analyse van Van der Zwans sociaal-democratische ideeëngoed.
"Waar blijft de ombuiging in het immigratiebeleid", zo heet het artikel van Van der Zwan. Inmiddels is het ook opgenomen in zijn nieuwe boek "De uitdaging van het populisme". De eerste die Van der Zwan bijviel was oud-PvdA-voorzitter Felix Rottenberg. "Overtuigend formuleert hij - net als Schoo (2) - het urgente thema van de bevolkingspolitiek",(3) meende Rottenberg, die begin jaren 90 ook al voorop liep bij de toenmalige hetze tegen illegalen. Van der Zwan is buitengewoon hoogleraar management en ondernemingsbeleid aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Hij vervulde vroeger allerlei topfuncties bij het Nederlandse bedrijfsleven, en schnabbelt nu bij als zelfstandig adviseur en opiniemaker bij Trouw en het NRC.
Bij de PvdA staat Van der Zwan bekend als uitermate links. Hij heeft in zijn boek namelijk kritiek op "het ongeremde kapitalisme" en op "de speculatie in internationale valuta", en hij wil "de economische activiteiten binnen de landsgrenzen" beschermen. Wie meent dat dit eerder nationalistische thema's zijn, die krijgt van Van der Zwan gelijk. Hij pleit openlijk voor een "verlicht nationalisme", en hij vindt dat voor "de nationale elite" "de nadruk moet liggen op de nationale staat". Je moet minder "bevoegdheden overdragen aan supranationale organen", anders "maak je je de speelbal van de omstandigheden",(4) meent Van der Zwan. "Het is een meer dan gerechtvaardigde vraag of die voorhoede in de omhelzing van het kosmopolitisme de laatste jaren niet te ver is doorgeschoten en de verankering van de cultuur in het nationale en regionale kader niet veel te weinig aandacht heeft geschonken."
Demografisch profiel
In zijn boek schrijft Van der Zwan vooral op zoek te zijn naar een antwoord op het verkiezingssucces van de rechts-populistische LPF. "Is dit nu werkelijk een ruk naar rechts of staan die uitkomsten van de peilingen voor het grotere realiteitsbesef aan de zijde van de bevolking?", vraagt hij retorisch. "Het besef namelijk dat met halfzacht beleid de dreigende gevolgen van het huidige immigratiebeleid niet gekeerd kunnen worden." Een van die gevolgen zou de groeiende criminaliteit zijn. "Met een beroep op hoogstaande waarden is de sluis voor een wassende stroom immigranten en asielzoekers opengezet en zijn we het doelwit van mensensmokkelaars en andere criminelen geworden." In de oude wijken zouden de "problemen het niveau van beheersbaarheid al gepasseerd" zijn. Ook beweert hij dat Nederland zou leiden aan "overbevolking", verwijzend naar de rechtse demografen van het NIDI. (5) Daarbij schetst hij graag schrikbeelden. "In 2020 zullen we in Nederland namelijk in totaal 2,6 miljoen personen van niet-westerse oorsprong hebben, in 2050 zal hun aantal 3,9 miljoen belopen." Voor de PvdA-er kunnen "niet-westerse" migranten kennelijk nooit 'echte' Nederlanders worden, want volgens hem behoren de achter-achter-achter-kleinkinderen van migranten uit de jaren 60 van de vorige eeuw in 2050 nog steeds tot de "niet-westerse allochtonen". Hij lijkt zich de leer van de apartheid eigen gemaakt te hebben: eens een "allochtoon", altijd een "allochtoon". Tegen die tijd zullen veel van die "niet-westerse allochtonen" zich namelijk alleen nog uiterlijk onderscheiden van veel andere Nederlanders. De "niet-westerse allochtonen" zijn sowieso Van der Zwans geliefde zondebok voor alle mogelijke problemen. Door hun aanwezigheid "zal er immers op grote schaal woningbouw gepleegd moeten blijven worden, om van de aanleg en verbreding van de wegen en wat dies meer zij maar te zwijgen". Maar in werkelijkheid belasten migranten juist veel minder het milieu en de ruimte vanwege hun gemiddeld veel lagere koopkracht.
Van der Zwans schrijfsels laten zich lezen als noodkreten van een doorgedraaide personeelschef van de BV Nederland. Een bedrijf dat volgens hem opgescheept wordt met het verkeerde personeel. "Gastarbeiders ontpopten zich als onvervalste immigranten. Alleen waren ze op geen enkele manier geselecteerd op eigenschappen die voor hun integratie in een moderne samenleving bevorderlijk geacht kunnen worden", klaagt Van der Zwan. Vooral migranten uit islamitische landen zouden volgens hem een "demografisch profiel" hebben dat niet geschikt zou zijn voor "onze" samenleving. "Ze huwen namelijk op jonge leeftijd en hebben doorgaans grote gezinnen." En ze zouden zich niet aanpassen aan "onze" gewoonten. "Bij de overgrote meerderheid, met name afkomstig uit islamitische landen, is van convergentie geen sprake", meent Van der Zwan te weten. Gevolg: hun "arbeidsparticipatie" is laag omdat ze voor de BV Nederland niet goed bruikbaar zijn. En "als iets een bedreiging vormt voor onze maatschappelijke ontwikkeling, nog afgezien van de economische effecten, dan wel dit". Migratie is volgens Van der Zwan een dure grap voor "ons" Nederlanders. "De gevolgen voor de collectieve sector vormen een optelsom van alle inkomsten (belastingen en premies) en uitgaven (uitkeringen, collectief betaalde ziektekosten, kinderbijslag, kosten van scholing en huursubsidies e.d.) die aan immigranten kunnen worden toegeschreven." En hij suggereert zelfs dat werkloze allochtonen sowieso lui zijn en niet willen werken. "De recente bevindingen met de mega banenmarkt van de Amsterdamse Sociale Dienst hebben op onthutsende wijze laten zien hoe velen weigeren zelfs maar te voldoen aan de wettelijk plicht om te verschijnen."
Lapmiddelen
Personeelschef Van der Zwan heeft genoeg van alle "lapmiddelen" die het probleem van de onbruikbare bevolkingsgroepen niet oplossen. Hij wil niet meer "weglopen voor de weerstanden die een consequenter standpunt in deze materie nu eenmaal oproepen" en pleit daarom openlijk voor bevolkingspolitiek. Die zou er voor moeten zorgen dat in Nederland niet meer allochtonen wonen dan nodig, en dat de aanwezige allochtonen goed bruikbaar zijn. Het zouden er nu al teveel zijn, en dus is volgens hem "het verhogen van de toelatingsdrempel sowieso geboden". Ook wil hij een "actievere uitzetting van uitgeprocedeerde asielmigranten".
De allochtonen die van hem wel mogen blijven, moeten "dwingend en sanctionerend" worden "ingepast" in de BV Nederland. Van der Zwan: "Het is mijn persoonlijke opvatting dat wij in onze houding weerbaarder zouden moeten zijn en in het verlengde hiervan veel strikter zouden moeten optreden bij de naleving van gedragsnormen, zowel wat criminaliteit, werken als sociale uitkeringen aangaat". Hij wil de allochtonen "verheffen", net zoals de sociaal-democratie vroeger strijdbare arbeiders "verhief" en "emancipeerde" tot betrouwbare en goed bruikbare fabriekswerknemers. "Inpassing in het moderne productiesysteem met alle perspectieven die hierdoor geopend worden, maakt er in ieder geval deel van uit", schrijft Van der Zwan. Maar erg makkelijk zal dat niet gaan, want "de socialiseringscapaciteit van bedrijven met de schaal, de organisatievorm en bedrijfsopleiding van destijds bestaat heden ten dage eenvoudig niet meer". Daarom wil Van der Zwan nog hardere middelen inzetten.
Geboortebeperking
In plaats van de armen te "verheffen", kan men volgens hem ook proberen te voorkomen dat ze überhaupt geboren worden. "Waarom geboortebeperking niet openlijk aan de orde gesteld en in ieder geval afschaffing van de kinderbijslag, voorstellen die eerder in de Nederlandse geschiedenis aan de orde zijn gesteld?" Hij kijkt met weemoed terug naar de jaren 50. "De werkloosheid en het perspectief dat die nog generaties lang zou voortduren, was in brede kring reden om een door de overheid gevoerde bevolkingspolitiek voor te staan, waarin, naast emigratie, geboortebeperking en afschaffing van de kinderbijslag actuele thema's waren. Met name het hoge geboortecijfer in het katholieke zuiden van het land werd toen, door voorstanders van een actieve bevolkingspolitiek, specifiek op de korrel genomen. In socialistische kring waren dergelijke geluiden destijds zeer algemeen verbreid. Het is de welvaartsontwikkeling en het aantrekken van de arbeidsmarkt geweest die in de jaren 60 voor een omslag van emigratie- naar immigratiesamenleving hebben gezorgd. Het valt niet in te zien waarom het thema van de bevolkingspolitiek niet geactualiseerd zou kunnen worden, met inbegrip van de kinderbijslag." Van der Zwan pleit daarom voor een nieuwe bevolkingspolitiek, nu vanwege de "niet-westerse allochtonen" met "hun hoge geboortecijfers". Hij lijkt er vooralsnog vanuit te gaan dat fysieke dwang niet nodig zal zijn, en dat het "traditioneel verankerd demografisch patroon doorbroken zal kunnen worden door financiële prikkels".
Belangenbehartigers
Traditiegetrouw ziet Van der Zwan als sociaal-democraat voornamelijk vijanden ter linkerzijde. Hij zou graag zien dat het keiharde migratiebeleid nog veel verder verscherpt werd. "De complicatie hierbij is evenwel dat zich rondom immigratie en immigranten een heel netwerk van belangenbehartigers gesponnen heeft dat zich de facto heeft opgeworpen als controlerende instantie van het toelatingsbeleid, waarbij het onmogelijk is hun ideële en eigen belangen goed van elkaar te onderscheiden. Dat netwerk dat politiek-maatschappelijk uiterst effectief te werk gaat, tracht iedere verscherping van toelatingseisen te verhinderen. Zich beroepend op heel uiteenlopende argumentatie die in de loop der jaren beproefd en verrijkt is. Die argumentatie varieert van het mag niet, dit is moreel verwerpelijk; het kan niet, het stuit op internationale regelgeving en andere obstakels respectievelijk het valt niet te sturen, ze komen toch; tot het is niet wenselijk, immigratie is de enige manier om ons vergrijzingsprobleem op te lossen. Wat er ook aan reële weerlegging van die argumenten is ingebracht - bijvoorbeeld door demografen die hebben aangetoond dat de oplossing van ons vergrijzingsprobleem tot absurde consequenties leidt - verscherping van toelatingseisen blijkt wel degelijk effect te hebben. Die argumenten worden steeds opnieuw naar voren gebracht doordat ze bij de media op onthaal kunnen rekenen", aldus een verongelijkte Van der Zwan, die doet alsof het juist niet rechtse anti-migratie opiniemakers zijn die de laatste 10 jaar de media domineren. "Dat netwerk van pressiegroepen wordt grotendeels door de overheid gefinancierd evenals het vergelijkbare netwerk dat zich ter belangenbehartiging van allochtonen gevormd heeft. Recent heeft de criminoloog Yucel Yesilgöz het allochtonennetwerk van pressiegroepen "integratiemaffia" genoemd", sneert Van der Zwan. "Beide netwerken hebben een grote rol gespeeld in het taboeïseren van een open discussie over immigratie en integratie." En daarom zou van hem de financiering van die belangenbehartigers stopgezet moeten worden.
Het valt niet uit te sluiten dat er in Van der Zwans sociaal-democratische achterban nog stemmers zijn die zijn ideologie herkennen als volkomen inhumaan en racistisch. Om die mensen gerust te stellen beweert hij nadrukkelijk dat er een "grotere begaanbaarheid met het lot van de minderheden" nodig is. Maar we hoeven de migranten niet met fluwelen handschoenen aan te pakken, schrijft hij, want ze zijn "behendig in het bespelen van de publieke opinie en media, onvermijdelijk met het verwijt van discriminatie". Voor hem lijkt racisme in Nederland sowieso niet voor te komen, en daarom irriteert het hem dat "kleinigheden in staat zijn migranten te alarmeren en er een geste van discriminatie en afwijzing in te bespeuren". Speciaal de moslimgemeenschap zou daar goed in zijn. "Meer in het algemeen is er een trend waarneembaar van eenzijdig opeisen van rechten, van zich altijd weer beklagen en tekortgedaan voelen, terwijl verplichtingen aan het adres van anderen gericht worden." Maar dat is een omschrijving die feitelijk meer van toepassing is op opiniemakers zoals Van der Zwan zelf, dan op moslims of migranten. Projectie noemen we dat.
Noten