De Fabel van de illegaal 80/81, winter 2007

Auteur: Jelle van Buuren

Gekleurde mensen straks extra verdacht?

Gaan politie en geheime diensten straks openlijk mensen met een kleurtje extra controleren? "Racial profiling" heet dat. Nee, daar zal Nederland echt niet aan meedoen, zo verzekerde minister Donner van Justitie in de zomer van 2006.

Het D66-Kamerlid Dittrich had vragen gesteld nadat in de pers berichten waren opgedoken dat Nederland voorstander was van "racial profiling". Daarbij worden mensen met een kleurtje of moslims extra gecontroleerd door de autoriteiten. Dat kan gebeuren bij een verkeers- of grenscontrole, maar ook geautomatiseerd. In dat laatste geval worden de gigantische hoeveelheden gegevens waarover de autoriteiten inmiddels beschikken doorzocht aan de hand van profielen, in de hoop potentiële terroristen te ontdekken.

RAF

Erg succesvol is die methode overigens niet. De Duitse regering experimenteerde er in de jaren 70 al mee, in de jacht op RAF-leden. Het resultaat was vrijwel nihil. Na de aanslagen van 11 september 2001 onderzochten de Duitse inlichtingendiensten maar liefst ruim 8 miljoen mensen aan de hand van "verdachte criteria". De buit: niets. Dat is ook niet echt verwonderlijk. Uit het geheime lijstje "Verdachtskriterieen islamistischer Terrorismus" van de inlichtingendienst blijkt dat de potentiële groep verdachten nogal groot is. Het zou gaan om mannen in de leeftijd van 18 tot 45 jaar, vooral uit het Midden-Oosten, Rusland, Noord-Afrika en Zuid-Oost-Azië. Maar het kan ook om vrouwen gaan. En het kan ook om bekeerde westerlingen gaan. Qua uiterlijk kan het zowel gaan om traditioneel geklede personen als om westers geklede mensen. Dat schiet lekker op.

De eerste flaters zijn dan ook al binnen. De Amerikaanse senator Kennedy bleek tot zijn stomme verbazing op een "no-fly list" te staan en had 6 maanden nodig om er vanaf te komen. Een Brits vliegtuig moest halsoverkop terugkeren van een vlucht naar de VS omdat er een verdachte terrorist aan boord zou zijn. Het bleek te gaan om een zesjarig meisje. En een Nederlandse scheikundeleraar kreeg bezoek van de AIVD omdat hij voor proefwerkopgaven op internet gezocht had naar informatie over een waterstofbom.

Cricket

Er zijn ook andere vraagtekens te zetten bij de methode. In Europa radicaliseren vooral migrantenkinderen die hier geboren en getogen zijn. Neem de daders van de aanslagen in Londen, die zo zijn weggelopen van het cricketveld. Ze waren wel in het vizier van de inlichtingendiensten, maar werden verkeerd ingeschat. Hetzelfde gebeurde met Mohammed B. De AIVD kende hem wel, maar meende dat het een randfiguur was.

De EU laat zich door zulke futiliteiten niet uit het veld slaan. En dus wordt er volop ingezet op profiling en de koppeling van databestanden. Men wil in navolging van de VS vantevoren informatie ontvangen over passagiers die naar de EU vliegen. Wie een visum aanvraagt, moet vingerafdrukken en pasfoto's inleveren. Al die informatie verdwijnt in databanken die openstaan voor de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. De discussie over de vraag of Europa nu wel of niet aan "racial profiling" doet, is dan ook vooral een woordenspel. Ongetwijfeld slaan de autoriteiten meer informatie op dan alleen "ras" of religie, en ongetwijfeld zitten in de zoekprofielen meer criteria dan alleen "ras" en religie. Maar "ras" en religie spelen zeker een grote rol in de speurtocht binnen de hooiberg aan gegevens. Het is dan ook slechts voor de vorm dat zo nu en dan ook een roomblanke zakenman uit de rij wordt gepikt en zijn aktentasje moet openen.

Terug