Elders gepubliceerde artikelen
Auteur: Eric Krebbers
Links kan de new age missen als kiespijn
Dit voorjaar is het twee jaar geleden dat de Stichting Informatie over Maatschappelijke Problemen rond Occulte Stromingen (SIMPOS) werd opgericht. De leden van SIMPOS hebben sindsdien heel wat artikelen geschreven. We hebben ook meegedaan aan discussiebijeenkomsten en incidenteel actie gevoerd. De activiteiten van SIMPOS riepen nogal wat op. Veel mensen reageerden enthousiast, anderen leverden kritiek. Helaas hebben niet veel critici hun visie aan het papier toevertrouwd en daarom moest SIMPOS het vaak doen met flarden van opmerkingen. Ik vind het daarom positief dat Ton Hendrix wel in de pen is geklommen. In zijn stuk in het vorige Kleintje staan wat kritiekpunten die SIMPOS-leden al eerder hebben gehoord. Tons stuk biedt mooi de gelegenheid om ook daarop te reageren.
Beste Ton,
In het eerste deel van je brief schilder je op treffende wijze de huidige toenadering tussen de new age en de linkse actiewereld. De meeste mensen die wel eens meedoen aan acties of bijeenkomsten zullen je voorbeelden wel herkennen. Het wordt wel eens ontkend dat de new age enige invloed heeft op de beweging. Maar wie dat zegt let niet goed op, denk ik. Jij vindt de vermenging van new age en links een vooruitgang en vindt de kritiek van SIMPOS daarop onterecht.
In de sterren
De leden van de organisatie Skepsis beoordelen de new age op wetenschappelijke gronden. Kunnen new agers hun beweringen hard maken? Dat is de vraag die bij hen voorop staat. SIMPOS bekritiseert de new age daarentegen op radicaal-linkse politieke gronden. In de eerste plaats vanuit het idee dat op alle maatschappelijke terreinen gelijkwaardigheid voorop hoort te staan. De new age niet uitgezonderd. Racistische uitspraken blijven racistische uitspraken, ook al komen ze uit de mond van zieners die in contact menen te staan met "het hogere". Schertsend zeggen we wel eens dat we straks in het hiernamaals, als het al bestaat, strijd zullen moeten leveren tegen nogal wat "meesters" die daar racistische onzin schijnen uit te kramen.
Maar daar blijft het niet bij. SIMPOS probeert ook actief new age-gedachten buiten de deur te houden van de radicaal-linkse beweging. Links heeft volgens ons niets te winnen bij een verbinding met de conservatieve en reactionaire ideologieën van de new age. In diverse andere artikelen zijn we daar uitgebreid op ingegaan. Het new age-denken is volgens ons onder meer niet verenigbaar met links omdat het de bron van veel problemen weigert te zoeken in de politieke verhoudingen in de samenleving. New agers kijken liever naar de individuele mens, de natuur, de sterren of "het bovennatuurlijke". Maar de mens is een sociaal en politiek wezen, en verbeteringen zullen dus in eerste instantie op dat vlak bevochten moeten worden. De new age kijkt eenvoudigweg de verkeerde kant op. New agers zijn in het gunstigste geval onschadelijk en in het ergste geval functioneel voor de krachten die progressieve maatschappijveranderingen willen tegenhouden. Denk bijvoorbeeld aan de managers die new age-cursussen inzetten om de arbeidsproductiviteit te doen stijgen.
Radicaal-linkse karikaturen
Je maakt in je artikel radicaal-links tot een verzameling eenzijdige karikaturen. En de new age zou ons redding en harmonie kunnen brengen. Radicaal-links bestaat volgens jou uit een stel "nicotine walmende" actievoerders die "hun gevoelens onderdrukken" en hun "gedachten kanaliseren". Je meent te weten dat wij veranderingen nastreven zonder onszelf "daarbij ook ter discussie te stellen". En wij lijden volgens jou bovendien aan een soort Calimero-complex. Want "iets waar links niet genoeg van krijgt, is zich slachtoffer te voelen van de machthebbers, die samen complotten smeden tegen de weerloze massa." Wij zouden daarbij het beste gedijen in een grote-bekkencultuur, terwijl we bijvoorbeeld "medicijnmannen" weer "griezelig" vinden. Ik denk eerlijk gezegd niet dat veel actievoerders zich hierin herkennen. Maar mocht dat wel het geval zijn... geef jij ook therapie? Of nee, wij actievoerders vinden "therapie" volgens jou allemaal "een vies woord". Misschien komt het een beetje pissig over, maar ik vind het niet leuk als ik en andere linkse mensen voorgesteld worden als karikaturen. Dat gebeurt me teveel, mensen als Bolkestein hebben het zelfs tot een politiek project gemaakt.
"Links is per definitie geneigd aan persoonlijke factoren voorbij te gaan", schrijf je. Onzin. Dat radicaal-links het sociale voorop stelt, wil niet zeggen dat individuele problemen rond zingeving en geluk "per definitie" veronachtzaamd worden. Integendeel, radicaal-links kent een rijke traditie van theorieën en praktische projecten op dat gebied. Ik denk aan de anti- en democratische psychiatrie, aan de vrouwen- en mannenbeweging, aan de vrijdenkers, aan de radicale pedagogen, en ga zo maar door. In de politieke groepen waarin ik actief ben, is ook altijd ruimte om het persoonlijke te bespreken, zij het misschien niet midden in een actie. Het zijn naar mijn ervaring juist de groepen van politiek actieve en bewuste mensen die de beleving van een zinvol bestaan mogelijk maken. Het is ook juist daar dat verbondenheid en persoonlijke kracht ontwikkeld kunnen worden. Zelfs in de verhalen van mensen die actief waren in het gewapende verzet in West-Europa komt vaak naar voren dat ze hun leven ontzettend intens beleefden en veel bezig waren met hun persoonlijke levensdoelen. Ton, face it, we hebben je new age gewoon niet nodig voor onze geestelijke gezondheid of "persoonlijke groei". Er zijn voldoende atheïstische levensbeschouwingen.
De intuïtie voorop
Met vele andere new agers ben je tegen de "almacht van de logica". Argumenten zeggen je niet veel. Een zinvol gesprek is daarmee eigenlijk al bij voorbaat onmogelijk. Bij discussies valt op dat sommige new agers hun stroming voortdurend wisselend definiëren. Al naar gelang de behoefte van het moment wordt de new age volledig opgerekt, dan wel heel smal opgevat. Om de new age geaccepteerd te krijgen wordt er vaak van alles bijgesleept. New age wordt plotseling "spiritualiteit" genoemd. En spiritualiteit zou bijvoorbeeld het gevoel zijn als je buiten in de natuur loopt. Ja, eigenlijk ben je al met new age bezig als je überhaupt iets voelt. Of als je "de confrontatie met jezelf aan gaat". Als we jou mogen geloven.
Wanneer SIMPOS kritiek levert op concrete new age-praktijken, dan wordt daar (gelukkig) meestal afstand van genomen door de mensen die new age en links willen samenbrengen. De bekritiseerde stroming valt dan volgens hen plotseling niet meer onder de definitie van new age. Waardoor we bij de absurde situatie uitkomen dat erkende new age-stromingen geen new age zijn en het gewone huis-tuin-en-keuken gevoelsleven plotseling heel verheven spiritueel en new age heet.
"Op zichzelf vallen over alle onderwerpen die onder de noemer new age geschaard worden, wel kritische opmerkingen te maken", geef je eerlijk toe. Maar "als je ergens tegen wilt waarschuwen is het handig om je er van op de hoogte te stellen", zo waarschuw je SIMPOS. Want wij doen volgens jou aan "kritiek op basis van vooroordelen", waarbij een "Telegraaftoon niet wordt geschuwd".
Het is niet voor het eerst dat een aanhanger van de new age ons op deze wijze bekritiseerd en tegelijkertijd verzuimt om in onze artikelen aan te wijzen waar en wat er precies niet klopt. Of je geeft zelf "kritiek op basis van vooroordelen" of je weet dat je kritiek in het geval van bewijsvoering geen stand zal houden. In ieder geval sla je zelf nu en dan een "Telegraaftoon" aan en creëer je een sfeer van verdachtmakingen zonder bewijzen te leveren. Zo schrijf je dat SIMPOS "Jomanda en de Dalai Lama op één hoop" gooit. Waar staat dat, Ton? Ook zou de "telepaat Creme" volgens SIMPOS verdacht zijn "omdat hij een pleidooi houdt voor de sociaal-democratie". Heb je dat met opzet verkeerd gelezen, Ton? Harry Westerink schreef dat de utopie van Creme niet anders is dan de sociaal-democratie die we nu al hebben. En daar is Harry als links-radicaal niet tevreden mee. Ik weet dat je tegenstander bent van de "algemeen geldende norm" van "consequent-zijn" binnen links. Hoef je dan ook je beweringen niet meer hard te maken?
New age activerend?
Hetzelfde geldt eigenlijk voor je beweringen over de new age. Geloof het of niet, maar bij alle new age-stromingen die ik en andere SIMPOS-leden bestudeerd hebben, zijn we zelden teksten tegengekomen die opriepen tot linkse politieke actie. Hooguit tot een vorm van liefdadigheid, zoals in de Celestijnse Belofte. Waar haal jij het vandaan dat "de new age de filosofie benadrukt om in actie te komen"? Wat voor actie dan? En gaat het om acties vanuit een radicaal-linkse filosofie? Ook schrijf je: "'Het persoonlijke is politiek' lijkt vaker door new agers dan door linkse activisten ter harte genomen te worden". Ja? Om welke politiek gaat het dan? Ton, ik stel voor dat je met meer bewijzen komt, of anders de new age gewoon rechts laat liggen, waar die hoort.