Openbaar Ministerie weigert Zwarte Piet-racisme te vervolgen, ondanks 800 aangiften

Weg met de blackface-traditie.
Weg met de blackface-traditie.
Bedrijven en instellingen die de Zwarte Piet-figuur in ere houden, worden niet strafrechtelijk vervolgd. Dat heeft het OM Jerry Afriyie van de organisatie Nederland Wordt Beter laten weten, als reactie op de aangifte wegens racisme en groepsbelediging die meer dan 800 mensen op 1 juli 2015 hebben gedaan. Afriyie en zijn stichting vragen nu aan het Amsterdamse gerechtshof om de beslissing van het OM terug te draaien en een bevel tot vervolging af te geven.

De aangiften van vorig jaar richtten zich onder meer tegen de organisatie van de nationale Sinterklaasintocht 2014 in Gouda, tegen het Sinterklaasjournaal van de NPO en tegen winkelbedrijven als Bijenkorf, Hema, Albert Heijn en Blokker, die de Zwarte Piet-figuur als winkelversiering gebruiken. Ook als alle leden van een groep Zwarte Piet beledigend vinden, dan nog zou er volgens het OM geen sprake zijn van een groepsbelediging in de zin van de wet. De bedrijven en instellingen zouden zich niet schuldig maken aan groepsbelediging, omdat er geen “negatieve beeldvorming ten aanzien van de groep plaatsvindt”. En ze zouden niet “opzettelijk” handelen, omdat niet gezegd zou kunnen worden dat “de gemiddelde redelijk ontwikkelde persoon moet weten dat met Zwarte Piet onmiskenbaar negatieve conclusies worden getrokken over mensen met een donkere huidskleur”. Met deze stellingname steekt het OM de kop in het zand en laat men het Zwarte Piet-racisme onbekommerd voortwoekeren.

Racistische karikatuur

Nederland Wordt Beter is het volstrekt oneens met de beslissing van het OM. Volgens woordvoerder Afriyie, ook wel bekend als Kno’ledge Cesare, kan na inmiddels jarenlange maatschappelijke discussie over de Zwarte Piet-figuur “niet meer worden volgehouden dat het uiten van Zwarte Piet nog onbewust gebeurt. Inmiddels is ook algemeen bekend dat veel mensen in Nederland Zwarte Piet als een karikatuur zien die kwetsend is voor een bepaalde groep. In het bijzonder natuurlijk de mensen van kleur, die deze groep vormen.” Overigens behoren de voorwaarden van zich beledigd voelen en van opzettelijk handelen sowieso niet gesteld te worden, als het gaat om racisme. Racisme is immers geen kwestie van gevoel of wil, maar valt objectief vast te stellen. De Zwarte Piet-figuur is en blijft een racistische karikatuur, onafhankelijk van de vraag of iemand er zich door beledigd voelt en of iemand een ander er opzettelijk mee beledigt.

Op 1 juli 2015 deden 800 mensen aangifte.
Op 1 juli 2015 deden 800 mensen aangifte.

Advocaat Willem Jebbink heeft namens Nederland Wordt Beter een zogeheten artikel 12-klacht bij het Amsterdamse gerechtshof ingediend. Daarin betoogt Jebbink dat Nederland als ondertekenaar van het internationale verdrag tegen racisme het Zwarte Piet-racisme moet vervolgen. Het VN-comité tegen racisme oordeelde in augustus 2015 over Zwarte Piet dat diepgewortelde tradities “discriminatory practices and stereotypes” niet rechtvaardigen. Ook wijst Jebbink in de klacht op allerlei actuele internationale ontwikkelingen over de uitbanning van blackface. Zo maakte de Metropolitan Opera in New York in augustus 2015 bekend voor Otello geen zwartgeschminkte zangers meer te gebruiken. “Er liggen meer dan 800 aangiften”, aldus Afriyie. “We verwachten dat het gerechtshof zal inzien dat het besluit van het OM geen recht doet aan de strijd die al jaren door velen wordt geleverd. Die strijd is pas voltooid als het Sinterklaasfeest een feest voor alle Nederlanders is geworden.”

Harry Westerink