Uit de oude doos: Buma’s voorganger Balkenende was net zo’n nare nationalist

“Wat in Duitsland de “Leitkultur”, de dominante cultuur, wordt genoemd, zal de komende tijd hoog op de agenda staan”, kondigde Verhagen al aan in Nijmegen. Maar wat is dat eigenlijk, “Leitkultur”? Dat begrip werd een paar jaar terug in Duitsland door de uiterst rechtse christen-democraten van CDU en CSU ingezet tegen een debat over het mogelijk toelaten van meer arbeidsmigranten om allerlei vacatures op te vullen. We moeten het eerst eens hebben over “het gevaar van een multiculturele samenleving”, zo vonden CDU en CSU. “Allochtonen” zouden volgens die partijen niet voldoende integreren en nauwelijks Duits willen leren. Men eiste van “de allochtonen” een duidelijke keuze voor “onze cultuur, en onze normen en waarden”. Want het zou de democratie ondergraven wanneer bevolkingsgroepen naast elkaar leven “zonder algemeen erkende dominante cultuur, en normen en waarden”. Het zou niet voldoende zijn als iedereen zich netjes aan de wet hield. Nee, de samenleving zou volgens CDU en CSU alleen bijeengehouden kunnen worden als iedereen zich betrokken voelt bij “de Duitse natie en haar ontstaansgeschiedenis”. Zonder dat Duitse nationalisme zou “de gemeenschap” in feite ophouden te bestaan, was het schrikbeeld van de christen-democraten. En zo werd in de loop van dit onfrisse debat zelfs zoiets kleins als het dragen van een hoofddoekje door een migrantenvrouw neergezet als een frontale aanval op de “Duitse identiteit” en daarom dus op de “nationale veiligheid”. Wie zich niet aan de “dominante Duitse cultuur” wenst te onderwerpen, verdient geen bescherming meer van de Duitse staat, zeiden CDU en CSU, en moet eruit gegooid worden. Voor de Duitse christen-democraten staat het geloof in de multicultuur dus gelijk aan “Duitse zelfhaat” en nationale zelfmoord. Daarom begon men in de loop van het debat ook te pleiten voor meer “nationale trots”. Ook in het Nederlandse debat over normen en waarden staat zulk nationalisme centraal. Toen Balkenende op het Doornse congres het startsein gaf, noemde hij twee “problemen” waar het debat volgens hem onder meer over zou moeten gaan: jongeren die misbruik zouden maken van “de gedoogcultuur” en “medelanders uit andere culturen die zich niet of nauwelijks voor onze cultuur en onze taal openstellen”. “De regering zal daarom de integratie van allochtonen verder bevorderen, hetgeen van nieuwe Nederlanders vereist dat zij onze taal spreken, zich inleven in de Nederlandse identiteit en cultuur, en de wetten van onze rechtsstaat naleven”, liet Balkenende Beatrix daarom zeggen in de troonrede. Ook de normen en waarden-debatten die in diverse Nederlandse steden gevoerd worden, lopen vaak uit op aanpassingsmaatregelen voor “allochtonen”. Een van de recent ontwikkelde “10 gouden stadsregels” van Gouda luidt bijvoorbeeld: “Spreek Nederlands, dan begrijpen we elkaar”.

Eric Krebbers in Debat over normen en waarden is aanval op migranten (Gebladerte Archief)