Nieuwsbrief voor de Leidse regio 2, oktober 1990

Auteur:

Iedereen kent ze wel: de geel met rode 'restaurants' waar je snel kunt eten. Overal schieten ze uit de grond. Een ziekte grijpt om zich heen. Als een epidemie breidt zij zich uit. Lichaam en geest worden aangetast: een verslaving. De 'stuff' heeft de dealers rijkgemaakt. Een internationaal netwerk van handelaars, gestuurd vanuit de Verenigde Staten en gesteund door politici in talrijke landen. Zo infecteren ze land voor land met het hamburgersyndroom.

In 1955 opende de firma McDonald's het eerste 'restaurant' en daarna ging het betrekkelijk snel; In 1960 waren er al 200 'restaurants', in 1968 1.000 en in 1980 werd in München het zesduizendste 'restaurant' geopend.

Nu verkoopt de keten per seconde zo'n 175 hamburgers. Rond 1993 zal bij McDonald's de honderd miljardste hamburger over de toonbank gaan, hebben enkele personen die niets beters te doen hadden al berekend.

En zo wordt een bedrijf groot ondanks de korte zorg die aan het 'eten' wordt besteed. Maar toch...

De fastfoodconcerns passen goed bij de tijdgeest. Alles moet immers snel. Eten dus ook. Steeds meer mensen eten minder thuis. In bijvoorbeeld Duitsland steeg het aantal niet-zelfgekookte maaltijden met 50%. De oorzaken hiervoor liggen voor de hand. Steeds minder moeders zijn alleen maar thuis, de gezinsband wordt losser, de afstanden tussen woonplaats en werkplaats groeien, arbeidstijden laten geen lange pauze toe.

De fastfoodindustrie richt zich op mensen tussen 0 en 35 jaar. McDonald's investeert 6% van de winst in promotie en reclame. Dit is veel geld maar het komt terug gezien de winst- en groeicijfers.

Veel reclame-activiteiten van McDonald's zijn gericht op kinderen. Er worden slimme trucs gebruikt om kinderen, en via hen dus ook de ouders aan te trekken. Zo wordt kinderen al vroeg ongezonde eetgewoonten opgedrongen.

Verder wordt er natuurlijk ook veel geld gestoken in campagnes die dienen om het imago na negatieve publiciteit weer op te vijzelen. Zo probeert het via een Ronald McDonald's kankerhuis goodwill te kweken bij 'de massa'. Zo investeert McDonald's ook geld in de Kleine Komedie in Amsterdam, met hetzelfde doel: het imago te krijgen van een "goed" en barmhartig bedrijf.

En terwijl de kassa's van de traditionele restaurants al roestplekken vertonen, rinkelen ze volop in de snelvoer-ketens. En zo slaat de hamburgergigant om zich heen en plant ook nog eens wat filialen in Moskou en Jakarta.

Maar waar komen de ingrediënten en grondstoffen voor de McDonald's producten vandaan? Volgens de reclame-legende komen de hamburgers uit een modern luilekkerland,uit McDonald'sland, een commercieel paradijs met coca-cola watervallen, Milkshake-bergen, en Pommes frites-struikgewas.

"McDonald's zelf produceert niks", zegt een woordvoerder. Alles wordt aangekocht. "We kopen alles bij de beste specialisten en meest betrouwbare handelspartners. Daarbij houden we rekening met afstanden en de beschikbaarheid van grondstoffen." Een produkt-manager: "Wij handelen alleen met firma's die ons miljoenen en nog eens miljoenen stuks van een produkt kunnen leveren."

Zo komen veel aardappels, maar ook veel kaas uit Nederland. Het Nederlandse DMC Tilburg leverde zelfs een complete melkfabriek aan McDonald's Moskou voor de milkshakes. Verder is het zo dat de ingrediënten die McDonald's gebruikt volledig worden aangepast aan de norm die de hamburgerreus zelf stelt. Zo wordt er in laboratoria gewerkt aan industrieel bruikbare groentesoorten. En de ketchup komt uit speciaal geconstrueerde tomaten. De fastfoodketens moeten het (met hun beperkt gestandaardiseerd aanbod) hebben van industrieel geproduceerde landbouwproduktie. Het is dan ook logisch dat bedrijven uit andere takken geld roken en zich gingen bemoeien met grootbakkerijen, handel in zaaigoed (ITT), vleesverwerking, research naar sojaproduktie in noord-west Amerika (Boeing!) en ijsbergsla. Zo veroorzaakt de fastfood-industrie een nieuwe markt. Maar natuurlijk is er ook rundvlees nodig. En omdat de vraag naar rundvlees in de Verenigde Staten erg groot is, is de prijs dus ook hoog. Het is dus ook logisch dat de vleesconcerns op zoek gingen naar goedkoper rundvlees in het buitenland. Midden-Amerika kwam in aanmerking. Helaas want er was door de hoge bevolkingsdruk al veel ontbossing. En nu zorgde de veeteelt voor de vlees-industrie voor een nog hogere graad van ontbossing. En zo verdwijnt het regenwoud stukje voor stukje. McDonald's heeft altijd ontkend vlees aan te kopen dat afkomstig is uit voormalig regenwoudgebied. Het is echter onmogelijk hard te maken dat McDonald's de herkomst van het vlees kent aangezien de leveranciers van het vlees mogelijk nog minder betrouwbaar zijn als McDonald's. Het is een feit dat de fastfoodreuzen mager rundvlees nodig hebben en dat is er niet genoeg in de VS en Europa. Bij de rundvleesfarms zeggen ze zelf: "We leveren aan McDonald's, Burgerking en Wendy's".

Zo worden er vele hectares bos vernietigd voor veeteelt. En bijna al het vlees wordt geëxporteerd. Voor de bevolking van Costa Rica is er weinig tot geen vlees, terwijl het land uitpuilt van de rundvleesfarms. Zij leven vaak in armoede. En waar de grote vleesfarms komen moeten de kleine boeren wijken. Zij raken werkloos en belanden in de vicieuze cirkel; arm-geen eten-zwak-geen werk. Daarnaast is het op z'n zachtst gezegd vreemd dat de runderen te vreten krijgen en de plaatselijke bevolking niet. Rundvee eet onder andere tapioca en sojaschroot. Dit zijn gewassen die worden verbouwd op gronden die voorheen werden gebruikt voor arbeidsintensieve voedselverbouw (rijst, bonen, aardappels, uien enzovoorts).

Waar eerst 7 a 8 arbeiders produkten voor de lokale markt verbouwden werkt nu een iemand in de sojateelt. We zouden dus kunnen stellen dat wij zeer duidelijk meewerken aan de armoede in de wereld.

Een koe eet een hoeveelheid waar 10 mensen van kunnen eten. En er wordt jaarlijks 145 miljoen ton voedsel gevoerd aan 21 miljoen ton vleeskoeien. Dat is dus een netto verlies van 124 miljoen ton voedsel ter waarde van 20 miljard dollar. Dit is genoeg om de wereldbevolking een jaar te voeden.

Reactie McDonald's: "Wij halen al ons vlees uit EG-landen, de VS en niet-regenwoudgebieden."

Reactie McDonald's: "We beginnen binnenkort met het verbeteren van het afvalprobleem."

Reactie: "Door onze groei zullen er in 1995 4.000 arbeidsplaatsen zijn bij McDonald's en dat is goed voor de economie."

Reactie McDonald's: "In onze hamburgers zit minder vet als in een bal gehakt."

Terug