Nieuwsbrief voor de Leidse regio 4, december 1990

Auteur: Frits Glotze

Onderstaand stuk is een reactie op het discussiestuk "Internationale solidariteit" in Nieuwsbrief 3. Het is geschreven door Frits Glotze, onder andere actief in de WereldWinkel Voorschoten en de India Werkgroep Leiden.

Sommigen, behorende tot de veteranen in de "actiewereld" van de Derde Wereld-beweging, horen achter de eerste twee woorden van het opschrift de muziek klinken, de leuze "internaatsjon-a-le solidariteit". Het werd van de daken geschreeuwd bij demonstraties van welke aard dan ook. Wie luisterden toen? Wie zouden er nu luisteren?

Of je zou de vraag moeten omdraaien: hoe moeten Derde Wereld-bewegers nu luisteren naar de mensen die aan de kant staan? De ontwikkelingen zijn gegaan in een richting waar het niet meer zo voor de hand ligt om te "schematiseren". Vraagt het "hoge politieke bewustzijn" niet om een toelichting? Het groene boekje van de "internationale solidariteit" dient te

worden uitgeschreven tot wat meer samenhangende teksten waarin de "solidariteit" niet meer alleen z'n eigen ingebouwde logica heeft, maar waarin er allerlei "sub-logica's" worden opgenomen.

De doelgroepen hebben eerder inspiraties nodig die de solidariteit verbindt met datgene wat men in de eigen lokale werkelijkheid ervaart. "Het socialisme" bestaat ondertussen niet meer nu de Oost-Europese variant een grote mislukking is gebleken: de Russen zijn al die jaren aan de kant blijven staan en voelden zich niet aangesproken door "het systeem". Het was hun systeem niet. Het anarchisme kan zich per definitie niet ontwikkelen tot een maatschappelijk systeem. (??, redactie)

De opgave van de Derde Wereld-beweging zou kunnen zijn om die inhouden aan te dragen, waarmee de mensen aangesproken worden. Publiciteitsgericht werken. Voorbeelden zijn consumenten-acties zoals "kritisch bankieren", het Max Havelaar-keurmerk, en kritisch consumeren met de Schone Kleren Campagne. Overigens zonder een consumenten-actie als doel te willen zien.

Mijns inziens dient de internationale solidariteit niet zozeer van z'n ideologie te worden ontdaan, te worden ontpolitiseerd, als wel te worden verklaard en kritische momenten te worden ingebouwd. Klopt de ideologie wel als je gericht wilt zijn op het realiseren van mensenrechten: voedsel, huisvesting, gezondheidszorg, onderwijs, gelijkberechtiging van vrouwen, eerlijke verdeling van beschikbare grond, democratische grondregels (teneinde de rechten te realiseren en te behouden), en het effect van de huidige relaties van Nederland met deze landen voor zover ze van invloed zijn op het realiseren van deze rechten.

Er is geen gebrek aan belangstelling voor datgene waar de Derde Wereld-beweging óók voor staat. Het gebeurt alleen in een andere wijze dan wat in de jaren zestig kon. De individualisering heeft toegeslagen. Het gaat allemaal wat kleinschaliger en dichter bij je eigen leefwereld. 80 procent van 500 jongeren van 11 tot 16 jaar vinden dat "we" meer producten uit de armere landen moeten kopen om "de mensen" te helpen bij hun ontwikkeling, blijkens een enquête: Onze Wereld, december 1990. Mijns inziens getuigt dat niet van "laag politiek bewustzijn". Alleen: naar 1 procent van hen denkt daaraan zelf te kunnen bijdragen door boodschappen te doen in de WereldWinkel. Dat verschijnsel kennen we allemaal: problemen bij je handelingen op basis van de motieven.

De Derde Wereld-beweging is er, maar wel in verschillende vormen en op kleinere schaal. Een nogal chaotische beweging. Het "conciliair proces" voegt daaraan nog eens het een en ander toe. Het speelt al enkele jaren in de kerken (op mondiaal niveau overigens), en is gericht op mensenrechten, milieubehoud en de vredesproblematiek.

Daar worden ook aanzetten gegeven tot activiteiten en bewustwording, zonder daarbij verbindingen te willen leggen met de klassieke internationale solidariteits-beweging.

A-politiek? Als er gewerkt wordt om in de Derde Wereld een schoolorganisatie gerealiseerd te krijgen, waarmee het recht op onderwijs gestalte wordt gegeven, en waarmee dus een maatschappelijk zinvolle zaak van de grond komt: ik noem dat dan een politiek project. Nadere vragen zijn dan uiteraard te stellen: welke normen en waarden worden met dat onderwijs overgedragen? (en hoe zit dat hier in de regio Leiden?)

Hoe krijgt de (Derde) Wereld-beweging beter gezicht in de regio? Aangezien de mondiale activiteiten zo divers en veelvormig zijn is er behoefte om juist weer "gezicht" te geven door die activiteiten op de één of andere wijze weer bij elkaar te brengen. Daarmee wordt ook helder welke gemeenschappelijke stappen gezet kunnen worden om aanzetten te geven voor verbreding en verdieping van het mondiale solidariteitswerk in de regio. Die beweging krijgt ook gezicht als er een plek is, en een telefoon (met iemand erachter!), een informatie-, documentatie- en vergadercentrum. We hebben het dan over de realisatie van een Centrum voor Ontwikkelingssamenwerking (COS). En daaraan wordt sinds het voorjaar 1989 langzaam maar gestaag gewerkt door de mensen van de WereldWinkels in Oegstgeest, Leiden en Voorschoten. De donoren, met name de Nationale Commissie voorlichting en bewustwording Ontwikkelingssamenwerking (NCO), verlangen wel eerst een gedegen onderzoek naar de haalbaarheid van zo'n COS voordat er jaarlijk zo'n ton aan exploitatiekosten op tafel wordt gelegd. Een onderzoeksvoorstel heeft het LIDESCO van de Leidse universiteit al op schrift gezet. De Wetenschapswinkel draagt de helft bij van de benodigde 60,000 gulden, maar waar blijft de NCO?

Het succes van de nu bestaande 21 COS-sen is hen boven het hoofd gegroeid. Het NCO besteed 1/5 van hun budget van 17 miljoen gulden (inclusief apparaatskosten) aan de COS-sen en wil dat deel verkleinen. De discussie over het COS-sen-beleid loopt nog en een de vraag is hoe lang 'Leiden' daarop moet wachten. De 27 gemeentebesturen in de regio waar COS-Leiden zou moeten gaan werken (de Bollenstreek, de Rijnstreek, en het samenwerkingsverband Leiden) zijn ook uitgenodigd bij te dragen aan dat onderzoek. Op deze wijze wordt er gewerkt aan een draagvlak, in dit geval van het COS-Leiden.

Als het onderzoek van de grond kan komen dan zullen de Derde Wereld-groepen in de regio Leiden uitgenodigd worden om hierbij betrokken te raken hetzij door deelname aan een begeleidingsgroep, aan een klankbordgroep, en in ieder geval al snel in het begin om toelichting te geven op het onderzoek zelf.

Een goede opsteker is de landelijke discussie, waartoe het symposium van Onze Wereld op 21 september in de Jaarbeurs, Utrecht, een bijdrage is geweest. (Waar blijft de Derde Wereld-beweging?) Als dit artikel nog niet genoeg discussie oproept, dan misschien de volgende vragen:

1. Kies je voor je eigen project, hoe abstract-politiek van een hoog niveau dan ook, of wil je beter begrepen worden door 'het publiek' en daarom meer educatieve facetten in je project inbouwen?

2. Denk je jouw project te moeten koesteren, of ben je bereid om daarmee in te haken op thematische actievormen waarmee de Derde Wereld-beweging meer gezicht kan krijgen in de regio?

Terug