De Peueraar 5, januari 1991

Auteur:

In een artikel in het Leidsch Dagblad van 30 november 1990 lazen we dat Al Mizan, het enige Marokkaanse maandblad in Nederland, zal verdwijnen doordat gemeente Leiden per l januari 1991 de subsidie heeft stopgezet. Bij ons rees de vraag over het hoe en waarom van deze beslissing, en hoe de mensen van Al Mizan daar zelf tegen aankijken. We hadden een interview met Lex Loos, een van de hoofdredacteuren, en belden met Roel Roos van directie Welzijn, Leiden. Het einde van Al Mizan bleek nog niet helemaal definitief te zijn, wel kregen we een verhaal te horen over problemen met, en afhankelijkheid van subsidies, en het 'alternatief', economisch zelfstandig, dus commercieel gaan werken met alle moeilijkheden van dien om de gewenste inhoud vast te kunnen houden. Een probleem waar, denken we, veel andere organisaties ook tegen aan lopen.

Een stukje geschiedenis

Al Mizan (de weegschaal, symbolisch voor het gewicht dat de Marokkaanse gemeenschap in Nederland inneemt) zag het levenslicht in mei 1985 als een tweetalig blad, Arabisch en Nederlands. Het blad werd opgestart als een werkgelegenheidsproject om de kansen van Marokkaanse jongeren op de arbeidsmarkt te vergroten. Ze konden via het blad ervaring opdoen in de journalistiek.

Volgens Lex Loos bleek deze doelstelling ondanks enkele kleine successen te hoog gegrepen. Al snel verschoof deze in eerste instantie naar het maken van een goed informatief blad voor de Marokkaanse gemeenschap, waarin dat nieuws werd opgepikt wat door de algemene pers niet interessant genoeg wordt bevonden, maar voor de Marokkaanse gemeenschap juist wel erg belangrijk is. Nieuws over problemen en misstanden in arbeidssituaties, discriminatie, de eigen cultuur, emancipatie et cetera.

Langzamerhand verschoof de regionale functie van het blad naar een landelijke en groeiden ze uit tot een abonnementen bestand van ruim 700 abonnees door heel Nederland.

Al die tijd bleven ze afhankelijk van subsidies. Lex Loos: "Dat is een moeizame geschiedenis, een frustrerende zwerftocht omdat iedere keer weer het voortbestaan op de tocht kwam te staan. En dat knaagt en bevordert allerminst het werkplezier. Vaak hebben we in de verkeerde pot gevist omdat die hele subsidie-wereld vreselijk onoverzichtelijk is. Steeds kregen we een veel te klein bedrag of nul op rekwest. De gemeente Leiden vulde dit dan aan tot het benodigde bedrag."

Adviesbureau Atlas

De gemeente Leiden verordende dat er 1990 een onderzoek moest komen naar de toekomst-perspectieven van het blad. Dit onderzoek werd uitgevoerd door adviesbureau Atlas dat gespecialiseerd is op het gebied van etnisch ondernemerschap. Het werd uitgevoerd vanuit de centrale gedachte dat "wanneer Al Mizan naar de toekomst toe niet voor altijd van subsidies afhankelijk wil blijven, zal er iets moeten veranderen. Anders krijgen de subsidiegevers de indruk dat de subsidie structureel nodig is, met als gevolg dat de subsidie-kraan dicht gaat".

Het onderzoek wees een aantal dingen uit. "Dat de behoefte aan een eigen krant voor de Marokkaanse gemeenschap zonneklaar is" en dat er mogelijkheden zijn voor de toekomst van Al Mizan. Ze komen met een aantal varianten waaronder samenwerking met het Arabische commerciële advertentieblad Hizmet, dat nu vooral op de Turkse gemeenschap is gericht. Ook een zelfstandige organisatie zou tot de mogelijkheden behoren. Die zou dan "meerdere producten voor meerdere doelgroepen moeten gaan maken".

In het algemeen stelt het onderzoek dat Al Mizan een "links intellectueel" stempel draagt en te weinig wordt gelezen. Ze pleitten min of meer voor "het bestrijken van alle subdoelgroepen zoals Marokkaanse vrouwen, jongeren, ouderen enzovoorts", en voor het maken van een "luchtiger blaadje" met meer sfeerverhalen, succesverhalen, korte artikelen, meer foto's enzovoorts. Verder zal de organisatiestructuur aangepast moeten worden aan een commerciële instelling, bijvoorbeeld door een directie aan te stellen.

Lex Loos: "Ja, dat onderzoek is ons min of meer opgedrongen, maar aan de andere kant was het ook wel noodzakelijk, 't mot zeg maar. Het idee om zelfstandig te worden is al een paar jaar oud, maar tot nu toe niet gerealiseerd. Je kunt ook niet van de migrantenmedia verwachten dat ze na een jarenlange worsteling eensklaps zichzelf kunnen bedruipen. Zelfs erkende tijdschriften met nota-bene grote uitgeversconcerns achter zich zien zich gedwongen tot fusies of andere noodsprongen om het hoofd boven water te houden. We zijn er wel mee bezig, samenwerking met Hizmet behoort bijvoorbeeld wel tot de reële mogelijkheden als we daar voldoende ruimte krijgen, en als zij natuurlijk zo'n slechtlopende tak erbij willen hebben. Probleem is echter wel steeds die inhoud, in hoeverre die aangepast moet worden. Dat links-intellectuele zie ik niet zo, in principe staan we open voor alles wat zich in de Marokkaanse gemeenschap afspeelt. Maar ja, als je bedenkt dat bijvoorbeeld vier op de vijf Marokkaanse jongeren werkloos is, dan heb je het nou eenmaal niet over succes-story's, dat is de realiteit. We kiezen in eerste instantie toch voor een inhoudelijk goed blad en dat kan commercieel gezien problemen opleveren. En als je bedenkt dat de Marokkaanse gemeenschap maar uit zo'n 40.000 gezinnen bestaat, waarvan een groot gedeelte noch Arabisch noch Nederlands kan lezen dan kun je je afvragen of je ooit volledig financieel onafhankelijk kam worden."

We vroegen hoe hij tegen een directie aankeek zoals die in het rapport beschreven wordt. "Directie is eigenlijk een fout woord. Zoals we het er hier over gehad hebben kun je het beter zien als een bestuur waarin een aantal mensen zitting nemen die belangrijke plekken innemen in de Marokkaanse gemeenschap, die contacten hebben met het bedrijfsleven en de overheid om bijvoorbeeld advertenties los te peuteren.

Tot nu toe bestaat er eigenlijk een heel rare situatie. We vallen onder SKIL (sociaal cultureel werk in Leiden, een soort koepel-organisatie), hebben zelf geen bestuur, moeten wel allerlei bestuurszaken opknappen, maar mogen zelf nog geen subsidie-aanvraag ondertekenen.

Stopgezet

Mede naar aanleiding van het rapport besloot de gemeente Leiden geen verdere subsidie meer te verstrekken. De in het rapport genoemde opties zouden te lang gaan duren. Roel Roos: "Het blad heeft ook geen specifiek plaatselijke functie meer en moet dus ook niet plaatselijk gesubsidieerd worden. Gemeente Leiden draagt Al Mizan een warm hart toe, maar we kunnen het niet meer financieren."

Lex Loos: "Die beslissing kwam toch nog vrij onverwacht, wij hadden begrepen dat de gemeente nog zeker drie maande zou financieren zodat wij de mogelijkheid zouden hebben naar andere oplossingen te zoeken. Er heeft verder ook geen overleg hierover of over het onderzoek plaatsgevonden."

Tweede Kamer

Al Mizan legde zich echter niet bij de pakken neer. Er werd een handtekeningenactie op touw gezet, gericht op WVC, en via een aantal grote migrantenorganisaties (SNT, NCB en SOBA) werd de zaak aan de orde gesteld in de Tweede Kamer. Die sprak zich met meerderheid uit voor het voortbestaan van Al Mizan. Dit betekende echter niet dat het benodigde geld ook over tafel kwam.

Lex Loos: "Via WVC werden we doorverwezen naar het bedrijfsfonds voor de pers. Daar moeten nu de onderhandelingen nog mee beginnen en voor dat dat rond is, is het al eind maart of april. Dan zijn wij al weer drie maanden ontslagen en is er in principe niemand die die onderhandelingen kan voeren. Misschien dat, nu de situatie wat is veranderd, de gemeente Leiden ons die periode nog financieel wil steunen."

Hiermee eindigden we het interview. Niet echt een verhaal om vrolijk van te worden, mensen die van hot naar her worden gestuurd, terwijl iedereen het o zo belangrijk vindt dat het blad blijft bestaan, zich 'vreselijk' druk maakt over de positie van migranten in Nederland, en rondstrooit met termen als "sociale vernieuwing".

We belden Roel Roos nog over die overbruggingsperiode. De gemeente Leiden is "waarschijnlijk" wel bereid daarin tegemoet te komen. We zijn benieuwd.

Het laatste nieuws

Er is vanuit het WVC een aanbevelingsbrief gestuurd naar het bedrijfsfonds voor de pers. Al Mizan gaat samen met onderzoeksbureau Atlas een ontwerp maken voor de aanvraag van subsidie.

Al Mizan zal aan een aantal politieke en economische eisen van het bedrijfsfonds voor de pers moeten voldoen (spreken we hier van ondersteuning of censuur). Dit allemaal gaat wel een aantal maanden kosten. De gemeente Leiden heeft een garantie gegeven om Al Mizan nog 1 of 2 maanden te subsidiëren, maar dit is waarschijnlijk niet voldoende. Dus moet Al Mizan voor de resterende periode nog subsidie zien te krijgen van WVC. De gemeente Leiden zegt bij het zoeken naar subsidies, door middel van ambtelijke acties een steentje bij te willen dragen. "Er is licht aan het eind van de tunnel", aldus Lex LOOS.

Terug