De Peueraar 8, april 1991

Auteur: Eric Krebbers


Het klimaatverbond

In 1991 voert vereniging MilieuDefensie een grote campagne voor het vergroten van het maatschappelijk draagvlak voor een krachtdadiger aanpak van de oorzaken van het broeikaseffect. Onderdeel van deze campagne is het klimaatverbond. Wat dat is kun je lezen in onderstaand stuk.

Het zogenaamde broeikaseffect is een van de grootste milieuproblemen die de aarde bedreigen. Door het broeikaseffect stijgt het (zee)water ons tot de lippen en slaat het klimaat wereldwijd op hol. De Derde Wereld krijgt zoals gewoonlijk de grootste rekening gepresenteerd. Een land als Bangladesh dreigt in de golven te verdwijnen.

Er is ook een duidelijk verband tussen het broeikaseffect en de vernietiging van het regenwoud: de vernietiging van regenwouden is een ecologische ramp, namelijk: de helft van alle plant- en diersoorten komt alleen voor in het regenwoud. Ook wonen er miljoenen mensen in de bossen. Inheemse volken die volledig afhankelijk zijn van het woud voor hun eten, bouwmaterialen en medicijnen. Bomen gebruiken kooldioxide als bouwsteen bij het groeien. Maar door de kap van het regenwoud verdwijnen er zoveel bomen dat 20 procent meer kooldioxide in de atmosfeer terecht komt. Deze kooldioxide is de hoofdoorzaak van het broeikaseffect. De overige 80 procent van het broeikaseffect wordt veroorzaakt door uitstoot van broeikasgassen in het rijke Westen. Door de enorme verspilling van energie en brandstoffen komt er teveel kooldioxide in de atmosfeer. Maar ook door stoffen als het drijfgas CFK.

Vandaar ook de lancering van het "Klimaatverbond", een wereldwijd initiatief dat zijn oorsprong heeft in het Amazone-gebied. Het is een verdrag tussen gemeenten in de rijke landen en de inheemse volken uit het Amazone-gebied.

In dit verdrag verplichten de indianenorganisaties zich het broeikaseffect aan te pakken door zich in te zetten voor het behoud van de Amazone, een gebied dat bedreigd wordt door grootschalige ontbossing. De indianen worden nu onder de voet gelopen, van hun land verdreven of nog erger. De relatie met het broeikaseffect is duidelijk. Door de massale ontbossing in de tropische gebieden verdwijnt een enorm reservoir voor broeikasgassen, met name van kooldioxide.

Aan de andere kant doen de gemeenten de belofte aan de indianen om hen te steunen, en daarnaast proberen zij alles te doen wat binnen hun mogelijkheden ligt om de uitstoot van kooldioxide tot het jaar 2010 te halveren. Om gemeenten te stimuleren om toe te treden tot het Klimaatverbond, zijn lokale groepen uit de milieu-, kerkelijke, en Derde Wereld- beweging benaderd. Zo wordt het maatschappelijk draagvlak binnen een gemeente voor het Klimaatverbond-idee vergroot en wordt de onderhandelingspositie naar de gemeente toe sterker.

Als een gemeente eenmaal is toegetreden tot het Klimaatverbond kunnen de plaatselijke (milieu)groepen het kooldioxide-reductie-beleid van hun gemeente doorlichten aan de hand van een checklist. Zo kunnen ze zien wat er van de geplande doelstellingen terecht komt.

Daarnaast is er nog het informatie- en discussie-project CO2000. Dit project is bedoeld voor de plaatselijke (actie)groepen. Doel is aandacht te vestigen op het broeikaseffect, oplossingen voor het probleem gezamenlijk te besprekenen te bediscussiëren, en andere groepen te motiveren om zich actief in te zetten voor meer maatregelen. Zo moet het aantal echt milieubewuste mensen groeien zodat het broeikaseffect spoedig (?) verleden tijd is.

Een mooi streven en een uitgewerkte campagne, maar toch gaan de teksten die in de Klimaatverbond-brochures staan aan een aantal dingen voorbij: Waarom is er bijvoorbeeld gekozen voor een voorzichtige formulering wat betreft de belangrijkste factoren in het vervuilings- en ontbossingsproces: namelijk de (grote) bedrijven. In de brochures van MilieuDefensie wordt gesproken over de "rijke landen" en de "geïndustrialiseerde wereld", maar dit vind ik vrij vaag. De geïnteresseerde lezer die wat tegen de destructie van onze aardkloot wil doen kun je toch niet afschepen met een verhaal over "rijke landen" waarvan "arme landen" en "onze aarde" het slachtoffer zijn ? Waarschijnlijk gaat men ervan uit dat een kritisch verhaal over bijvoorbeeld Shell mensen afschrikt, maar is een grote milieubeweging waarvan een deel nog met oogkleppen oploopt doeltreffender als als een kleinere kritische beweging? Zoals de problemen nu geschetst worden blijft de burger verschoond van de kern van de zaak. Want wat zegt het hem dat hij inwoner is van een "rijk land" en dus medeverantwoordelijk aan "het probleem". Zolang het milieuvernietigend handelen tekenend is voor ons (kapitalistisch) systeem blijft de milieuproblematiek bestaan zo niet groeien. Vandaar ook dat de inhoudelijke stukken in de brochures nogal losstaand op mij over komen. De milieuproblematiek (broeikaseffect, zure regen, gat in de ozonlaag) wordt geschetst als een losstaand verschijnsel wat (onbewust?) is veroorzaakt door voornamelijk rijke landen. Dit komt wat onlogisch over. Je kan je dan ook afvragen wat het doel is van de campagne. Het oplossen van het broeikaseffectprobleem? Of gaat het toch nog wat verder en streeft men uiteindelijk naar een situatie waarin mensen op meerdere zo niet alle niveau's in evenwicht kunnen leven met de natuur ?

De gemeente

Binnen de actie neemt de gemeente een belangrijke plaats in. De gemeente kan toetreden tot het Klimaatverbond en doet zo een belofte namelijk het steunen van de indianen die zich inzetten voor het behoud van de Amazone, en het terugdringen van de uitstoot van bepaalde stoffen.

Positief hieraan is dat je de gemeente, als je ze ergens achter krijgt, kan gebruiken als eerste stap naar de oplossing van het probleem. Als de gemeente toetreedt tot het Klimaatverbond kun je ze constant confronteren met hun belofte, je hebt waarschijnlijk meer publiciteit voor het probleem en misschien zit er in verband met hun belofte nog een subsidie meer in voor bepaalde (actie)groepen.

Maar bij de macht van de gemeente om bedrijven de les te lezen, zet ik toch wat vraagtekens. Verder heb ik de vrees dat indien de gemeente het Klimaatverbond ondertekent, het weer net zo nietszeggend zal zijn als destijds in het geval van de anti-apartheidsgemeente. De gemeente ondertekende toen het LOTA-manifest maar moest Shell blijven tanken. Zo was het ondersteunen van de anti-apartheidsstrijd door de gemeente niet meer dan het oppoetsen van het eigen imago.

Een ander punt is dat de gemeente weer geplaatst wordt tussen de burgers en de bedrijven. Zo wordt enerzijds het sprookje in stand gehouden dat de gemeente het probleem wel oplost waardoor jij als burger kan volstaan met een storting of handtekening, en anderzijds wordt er het beeld geschapen van de gemeente als zou zij een onafhankelijke scheidsrechter of politieagent zijn, wat natuurlijk niet zo is.

Daar en hier

"Een verstandshuwelijk tussen indianen uit het Amazone-gebied en Europese gemeenten", zo wordt het Klimaatverbond beschreven. "De inheemse volken beloven de regenwouden te verdedigen". Is het wel redelijk dat van de indianen wordt verwacht dat ze de directe strijd aangaan met de bedrijven? Een strijd tussen Macht & Geld aan de ene kant en Mensenlevens aan de andere kant. Opdat milieubeschermers in Nederland de langzame molen in werking stellen. Wordt hier niet met twee maten gemeten? Als je dingen hier en daar gelijk stelt en de noodzaak van het milieuprobleem staat voorop betekent dit volgens mij dat wij hier de bedrijven moeten bezetten of saboteren. Hoe zit dat nou?

Misschien zie ik het wel verkeerd maar ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat men daar het vuile werk mag opknappen. Dat vind ik jammer. Waarom worden de problemen niet eens gewoon hier aangepakt. Je kan toch niet blijven wachten tot burgers wakker worden.

Terug