De Peueraar 8, april 1991

Auteur: Ellen de Waard

In het kader van de internationale vrouwendag was er op 8 maart 1991 in het Leidse Volkshuis een politiek forum over 20 jaar vrouwenbeweging. De dag ervoor werd ook de Annie Romein-Verschoorlezing gehouden met als titel "Van madonna tot Madonna".

Typerend genoeg werd het thema van deze dag in de stellingen van het politiek forum teruggebracht tot "de zin of onzin van een betaalde baan voor vrouwen". Deze keuze alleen al geeft duidelijk aan dat het streven van een groot deel van de vrouwenbeweging gereduceerd is tot economische zelfstandigheid van vrouwen, en wel in de vorm van een betaalde baan! Of het nou wel zo zinnig is om mee te willen en kunnen draaien in een door scheve machtsverhoudingen gedomineerde economie en maatschappij werd niet ter discussie gesteld. GroenLinks verbond als enige (dwingende) collectieve arbeidstijdverkorting aan het hebben van een betaalde baan, want vrouwen zijn dubbel belast (huishouden en arbeid buitenshuis) en van waardering en verdeling van zorgtaken is geen sprake. Vorming en scholing was blijkbaar voor de meeste forumleden zaligmakend voor de jongere generatie vrouwen opdat zij goed beslagen de arbeidsmarkt op kan.

De VVD gaat het meer om een mentaliteitsverandering ten aanzien van vrouw en arbeid, maar dan wel in de richting dat vrouwen hetzelfde als mannen moeten doen. Oudere, alleenstaande vrouwen verkeren in een slechte financiële positie. Een VVD-voorstel was om deze vrouwen, als die niet meer dan 15 uur per week werken, niet te korten op hun uitkering zodat ze een extraatje hebben. Betaald werk, betaald werk en betaald werk dus! En zo ging het debat verder...

Het is uitermate teleurstellend om te moeten constateren dat witte, middenklasse vrouwen die een riante betaalde positie hebben het loonarbeidsysteem als min of meer zaligmakend zien voor vrouwenemancipatie.

Nee, interessant was het allemaal niet, eerder irritant. Wellicht had de Annie Romein-Verschoor lezing van Ethel Portnoy meer te bieden.

Madonna

Bij de lezing ben ik niet geweest, maar uit het interview in de Mare van 7 maart met Portnoy is wel een en ander af te leiden.

Een van de stereotypen die door de eeuwen heen over vrouwen bestaat is het beeld van de vrouw als madonna. Daarmee wordt bedoeld dat de vrouw afgebeeld wordt als liefhebbende, maar kuise echtgenote, en zorgzame moeder. Nu stelt Portnoy dat de popster Madonna zich ontworsteld heeft aan dit beeld. Ze zegt dat Madonna zelf haar liedjes schrijft, goed danst en ook nog kan acteren. Daarbij gaat ze haar eigen weg, zich schijnbaar niets aantrekkend van wat de wereld van haar denkt. Ze verricht baanbrekend werk door het stereotiepe vrouwbeeld naast zich neer te leggen. Dat is mooi en feministisch, oké.

Maar er is ook een keerzijde. Madonna heeft haar eigen stijl ontwikkeld, "wild, sexy en eigenzinnig... Haar kleren zijn extreem, met veel bloot en lingerie en haar kapsel verandert elke 3 maanden". Hé, lijkt dat nou net weer niet op een ander bekend stereotype van vrouwen? De vrouw als sekssymbool, als stoeipoes, oftewel de vrouw als hoer! Ook dit beeld bestaat al eeuwen: de vrouw als een wezen dat tussen mens (=man) en dier staat. Ze is irrationeel en het toonbeeld van zinnelijkheid en onbeheersbare seksuele driften. Leuk om te zien en te gebruiken maar ook heel laag bij de grond.

Ik snap dan ook niet zo goed wat er feministisch aan Madonna is als ze zich naar een mannenfantasie kleedt en gedraagt. Want het zal toch niet toevallig zijn dat ze op deze manier aan de weg timmert. Ik denk dat Portnoy wel wat andere en betere voorbeelden van sterke en eigenzinnige vrouwen had kunnen bedenken. Maar ja, dan was de titel van haar lezing niet zo leuk geweest.

Terug