De Peueraar 11/12, juli/augustus 1991

Auteur: Harry Westerink

Economie als wereldoorlog

Zoals de titel al aangeeft, gaat het boek "Economie als wereldoorlog" uit van de centrale stelling dat kapitalisme, "ons" economisch systeem, een vorm van oorlog is, of, anders gezegd, dat het kapitalisme beschreven dient te worden als de totale oorlog van allen tegen allen. De strijd op de zogenaamde vrije markt van vraag en aanbod, de concurrentiestrijd, het overleven en geld verdienen ten koste van de ander, moet volgens de schrijver, priester in Groningen en lid van het Europese Parlement in de Groene Fractie, opgevat worden als massavernietiging en permanente gewelddadigheid. De middelen van de markt, de dollar, yen, mark, gulden, pound, franc, lire, peseta, en al dat Westerse geld, zijn de wapens waarmee een voortdurende economische oorlog wordt gevoerd. Volgens de heersende kapitalistische zienswijze beperken oorlogen zich tot korter of langer durende militaire-krachtmetingen met conventionele en nucleaire wapens. De tijden waarin dergelijke oorlogen afwezig zijn, worden in die visie aangeduid met vrede. De schrijver betoogt dat dergelijke denkbeelden ideologisch gekleurd zijn, en ertoe neigen om de ware aard van het kapitalisme te verhullen of zelfs te ontkennen. Volgens hem is de militaire oorlog slechts een aanvulling op en verlengstuk van de permanente wereldwijde economische oorlog. Er is dus in het kapitalisme geen vrede mogelijk.

In tijden van zogenaamde vrede vernietigt het kapitalisme op wereldschaal meer aan mensen, volken, arbeid, waarden, natuur, grondstoffen, reserves, dan de Eerste en Tweede Wereldoorlog tezamen. Met het bestaan en de werking van de kapitalistische markt, de wereldoorlog van allen tegen allen, wordt de aarde allesomvattend aangetast, het leven wordt allesdoordringend bedreigd. Grond, water, lucht, klimaat, ozonlaag, en ook de mensen die leven op aarde en op de aarde zijn aangewezen, de armen het eerst, alles loopt gevaar. Het volgende citaat is een goed voorbeeld van de energieke en indringende stijl van de schrijver:

"Op de vrije markt is het basisbeginsel dat van de concurrentie. Waar concurrentie is, is strijd. De belangen zijn tegengesteld. Jouw winst is mijn verlies. En omgekeerd. Er zijn steeds meer verliezers van steeds minder winnaars. Zo woekert het proces van de woeker voort. De winst, als eerste en laatste doel van de concurrentiestrijd, wordt gemaakt op de verliezers. De zwakke krachten worden systematisch van de markt gedrukt, op de markt gedood, vernietigd. Arbeid? Te duur. Derde Wereld? Heeft geen koopkracht. Het milieu? Onze zorg niet. Een proces dat vrije markt heet. Oost-Europa had geen economie die overeenkwam met de werkelijkheid. De prijzen waren gesubsidieerde prijzen. Maar de prijzen op de Westerse markt? Wat vermag de macht van het geld buiten de kostprijs te houden? Wat wordt geëxtrapoleerd? Wat wordt niet betaald? Wat wordt op de toekomst verhaald?"

"Economie als wereldoorlog" is eigenlijk een heel erg oneigentijds boek, dat wil zeggen, het besproken onderwerp is vandaag de dag, in de hoerastemming van de overwinning van het kapitalisme, compleet uit de mode. Het is erg prettig dat de schrijver desondanks zijn wereldbeeld zonder concessies aan de tijdgeest heeft verwoord. Het getuigt van moed en inzicht om juist nu zo'n boek te kunnen en te durven schrijven, dwars tegen de stroom in. Hij heeft dat in een heel leesbare stijl gedaan, zonder scene-taal, zonder moeilijke wetenschappelijke begrippen, en met veel vragen en korte zinnen. Dat komt de overtuigingskracht van het boek zeer ten goede. Elke bladzijde bevat wel een kernachtig en treffend citaat (om boven je bed te hangen of om te onthouden voor een goed gesprek.), elke pagina legt uit, roept op, moedigt aan, en geeft diepgang. Een boek voor iedereen die altijd al zijn of haar twijfels had over de waarde van het kapitalisme, maar nog niet precies begreep hoe de vork in de steel zit. Een boek ook om te laten lezen aan die talloze voorstanders van het systeem. Misschien gaat er een lichtje branden.

Economie als wereldoorlog, Herman Verbeek. Uitgeverij: Kok Agora,ƒ 29,50.

Terug