De Peueraar 14, oktober 1991
Auteur: Ellen de Waard
(boekrecensie)
De ontdekkingsreis van de neger Lukanga Mukara in de binnenlanden van Duitsland
Een klein en mooi verzorgd boekje met illustraties trok mijn blik in Manifest. De auteur, Hans Paasche, was aan het begin van de 20ste eeuw een bekend activist in Duitsland. Hij zette zich in voor een totaal nieuwe levenswijze en streed voor vrede, het vrouwenkiesrecht, natuurbescherming, het vegetarisme en tegen het kolonialisme en oorlogsgeweld. In 1920 werd hij vermoord vanwege zijn ideeën en vermeende hulp aan communisten. Er vond geen (serieus) onderzoek naar de moord plaats.
Voor het eerst is een van zijn bekendste boeken in het Nederlands uitgegeven. De gebundelde brieven zijn oorspronkelijk in 1912 uitgegeven. Hans Paasche tekende de brieven op die bij wijze van spreken, uit de pen van een Afrikaanse man komen. Deze Lunkanga Mukara bestond echt en in diverse gesprekken met Paasche bleek wat een totaal verschillende visie Europeanen en Afrikanen op het leven hebben. De brieven handelen over verschillende cultuurkenmerken van het Duitsland van voor de Eerste Wereldoorlog. Alhoewel Mukara's (eigenlijk dus Paasches) observaties nu niet echt baanbrekend meer genoemd kunnen worden, zijn ze, zeker gezien de tijdsetting, zeer radicaal te noemen.
Zo zijn scholen in Mukara's ogen huizen waar vrouwen en mannen op kinderen slaan tot ze in staat zijn te lezen en te tellen, en wordt geluk nagestreefd door zoveel mogelijk te willen bezitten. Dit brengt volgens hem echter alleen maar ongemak met zich mee: je moet dingen opbergen, bewaken, schoon houden en er altijd op passen. Ook kleding moet het in zijn ogen ontgelden. Lichaamsdelen worden afgeknepen, het sterkst te zien bij damescorsetten. Deze worden zo strak ingesnoerd dat een groot deel van de longen uitgeschakeld wordt en langzaam afsterft!
Mukara komt tot de conclusie dat mannen dit hun vrouwen hebben opgedrongen om, ondanks hun eigen slechte levensgewoonten en vadsigheid, in uithoudingsvermogen en gezondheid de meerderen van vrouwen te kunnen zijn. Een scherpe observatie voor die tijd en afkomstig van een man! Mukara laat niet veel heel van de gedragingen van Duitsers. Toch zou hij ze niet willen veranderen. Waarom niet? Lees dat zelf maar. Al met al een leuk boekje (en vooral ook mooi).
De ontdekkingsreis van de neger Lukanga Mukara in de binnenlanden van Duitsland, Hans Paasche. Uitgeverij: Kairos, ƒ 24,95.