De Peueraar 17, januari 1992

Auteur:

"Het stationsplein is alles behalve een aantrekkelijke binnenkomer van Leiden. Het is een gigantische asfaltvlakte, omzoomd door hoge lelijke blokkendozen uit de zestiger jaren. Het is een sociaal en verkeeronveilig gebied. Grote hoeveelheden auto's, bussen, fietsers en voetgangers zitten elkaar danig in de weg." Dit viel te lezen in maart 89 in Stadswerk, het gemeentelijk informatieblad over de stadsvernieuwing in Leiden. Maar Leiden krijgt een nieuw gezicht. Dit nieuwe gezicht bestaat onder meer uit een nieuw ontworpen stationsgebied. Al in het begin van de jaren 70 was er sprake van een tunnel onder het voorplein van het station. In de loop der tijd is dit plan uitgegroeid tot het plan wat er nu ligt. Dit is voorlopig het plan voor een aan te leggen lange tunnel tussen Plesmanrotonde en Schipholweg. Verder ligt er een plan voor een korte tunnel onder het spoor door tussen het stationsplein en het AZL-terrein, de zogenaamde Terwetunnel. Naast deze aan te leggen tunnels zal eind 1995 het nieuwe NS-station klaar zijn. De facelift is compleet als we er nog eens de nieuw te bouwen kantoren (aan de voorzijde van het station, op het AZL-terrein) en de nieuwe woningen in het gebied bij optellen.

Chronologisch overzicht 1991

In januari 1991 besluit het college van B&W toch om de Marislaan niet te gebruiken als doorgaande route. Er wordt een alternatief plan voor de verkeersafwikkeling voorgelegd aan de gemeenteraad. Dit plan voorziet in een langere tunnel en in een nieuwe route met daarin twee u-bochten. Dit plan heet dan ook wel de u-bocht-variant. Misschien, of natuurlijk lijkt dit wat vreemd aangezien de indruk vaak gewekt is dat het stadsbestuur zich weinig gelegen laat liggen aan de belangen van de burgers. Daarom dient ook vermeld te worden dat de gemeente bij handhaving van het oorspronkelijke plan te maken had gekregen met een nieuwe moeilijkheid. Ambtenaren hadden namelijk geconstateerd dat een doorgetrokken Marislaan volgens de wet een nieuwe weg zou zijn. En voor nieuwe wegen gelden strengere normen voor geluidsoverlast dan voor reeds bestaande wegen. Om aan de wettelijke eisen te kunnen voldoen zouden dure maatregelen genomen moeten worden, zoals de plaatsing van geluidsschermen, die de totale kosten van het project weer hadden doen oplopen. De keuze voor de nieuwe variant verlost de gemeente van deze moeilijkheid en doet zelfs weer de indruk wekken dat de gemeente graag luistert naar haar inwoners. Nadelen van de nieuwe variant zijn echter dat de grond waarop de nieuwe weg moet worden aangelegd, eigendom is van de NS, en dat de weg door de 2 u-bochten wat onlogisch is voor automobilisten. De wethouders Van Rij (Ruimtelijke Ordening) en Walenkamp (Verkeer) zien het echter positief in. "Als de NS de grond niet wil verkopen, vallen we gewoon terug op de Marislaan-variant."

In februari blijkt er nog grote onzekerheid te bestaan over de financiële haalbaarheid van het plan. Het plan om het stationsplein te ondertunnelen gaat namelijk tientallen miljoenen guldens kosten. De gemeente wil zelf 15 miljoen in het plan steken, de rest moet via subsidies worden binnengehaald. Naast de financiële onzekerheid is er tevens de vraag of het verkeer wel goed door kan stromen.

De twijfels blijken echter niet overtuigend genoeg. Op 5 februari gaat de gemeenteraad akkoord met de voorstellen van B&W. De gemeente Leiden kan nu dus subsidie gaan aanvragen bij het Rijk voor het stationsproject. De voorstellen om een definitieve keuze uit te stellen werden verworpen. Ook het voorstel om onderzoek te doen naar de mogelijkheid van een goede verkeersafwikkeling via de Leeuwenhoekdreef wordt door Van Rij van tafel geveegd: ''Het nieuwe voorstel betekent een omleiding van 1500 meter met de nieuwe u-bocht-variant. En dit is dus ook niet erg bevorderlijk voor het milieu."

Hierna blijft het een tijdje stil rond de stationstunnel. Althans dit lijkt zo, maar dit is uiterlijke schijn. Er zijn wel degelijk 10, 20, 100 ambtenaartjes bezig om alles te laten verlopen volgens schema.

In augustus verzoekt een aantal ondernemers toch nog om een wijziging binnen het bestaande plan. Een oprit van ruim 2 miljoen gulden moet volgens hen voorkomen dat de tunnel een verkeersriool voor files wordt. Behalve een oprit kan ook een tunnelafslag of een andere opzet van de Morssingel uitkomst bieden. Volgens de ondernemers zullen de kantoren op het Schuttersveld slecht te bereiken zijn als de nieuwe variant wordt doorgezet en zullen velen voor sluiproutes kiezen.

Op 27 augustus zeggen Van Rij en Walenkamp de LVI (Leidse Vereniging voor Industrie) en de KvK (Kamer van Koophandel) toe dat er een onderzoek zal komen naar de mogelijkheid van een afbuigende tunnel richting Schuttersveld. Wethouder Walenkamp gaat ervan uit dat de afbuiging 10 miljoen extra zal kosten maar gaat er van tevoren niet vanuit dat dit onhaalbaar is. "Onze inzet voor de gesprekken met het ministerie zal zijn dat deze variant ook de steun van de bedrijven heeft, waardoor het draagvlak van onze plannen misschien weer groter wordt."

Kennelijk stelt dit gebaar de ondernemers toch niet tevreden want op 28 augustus blijkt er toch weer gedonder in de glazen te zijn. Als de afbuiging van de tunnel doorgaat is de u-bocht-variant geheel overbodig, meent de Kamer van Koophandel. Al het verkeer dat de stad in wil kan dan gewoon door een aparte tunnelbuis voor het station rijden. De gemeente is het hier echter niet mee eens aangezien de ruimte voor het station in dit geval te klein wordt, en bovendien botst het plan met het plan voor een eventuele tram op die plek.

Op 11 november lijkt er geen vuiltje aan de lucht meer te zijn: Van Rij en Walenkamp schatten de kans dat het stationsproject verwezenlijkt wordt op 75 procent. Op dat moment worden de kosten van het project geschat op 140 miljoen gulden. Dit is exclusief de bouw van een nieuw station. Maar de wethouders zijn optimistisch en dat optimisme is verkregen in de gesprekken met de ambtenaren van de verschillende ministeries. Die wijzen er steeds op dat het Leidse plan uitstekend past in het beleid van het Rijk.

Haagse ambtenaren hebben de gemeente zelfs geadviseerd om de landelijke publiciteit te zoeken met de mooie plannen. Een lange tunnel, een nieuw busstation, links en rechts van het station woontorens van16 verdiepingen. Aan de andere kant van het station verrijzen nu ook torens waarvan er een bedoeld is voor kantoren. Op het plantsoentje bij het huidige Heerma-gebouw komen misschien ook kantoren. Op het AZL-terrein zullen naast de nieuwe grote verpleeg-torens ook een medische faculteit en een Medi-park verrijzen. (Een Medi-park is een park met aan de gezondheidszorg verwante instellingen en bedrijven.) Verder worden er nog woningen gebouwd rond het station. Voorlopig zo'n 150. Op 10 december wordt de financiering van de stationspleinplannen een kwestie van alles of niets genoemd. De stationsplannen waarvoor bij de ministeries van Verkeer en Waterstaat, Economische Zaken en Onderwijs geld wordt gevraagd zitten als puzzelstukken in elkaar.

"Alles hangt met elkaar samen", aldus Van Rij, "er is ook geen alternatief". Dit riep van de raad weer vragen op. Want als het allemaal niet door gaat heeft het toch een hoop geld gekost. En sowieso wordt het project elk jaar weer duurder.

De discussie

Wat op valt is dat de discussie zoals die binnen de gemeente(-raad) gevoerd wordt behoorlijk om alles heen draait. Waarschijnlijk is er zelfs wel bewust voor gekozen om de niet wetende burger af te schrikken met hoogdravend gezemel, zodat deze zich wel twee maal bedenkt alvorens zijn mening te geven over de stationsplannen. Vooralsnog lijkt de discussie namelijk nog steeds beperkt tot het touwtjetrekken om mogelijkheden die puur technisch van aard zijn. Lange tunnel, middellange tunnel, korte tunnel. Als we hier uit zijn kunnen we het eens gaan hebben over een eventuele afslag die afbuigt bla, bla...

Kortom, er wordt eindeloos gediscussieerd over de laatste recht te strijken plooien in het pak, terwijl het pak nooit ter discussie heeft gestaan. Het prestige-object op zich staat niet ter discussie. Rest dus een slappe discussie over u-bochten. Hier moet wat aan gedaan worden.

Terug