De Peueraar 19, maart 1992

Auteur: Eric Krebbers


Klimaatverbond: het gebeurt in Voorschoten

Vorige maand maakten we melding van het initiatief van Groen Links Voorschoten om die gemeente toe te laten treden tot het zogenaamde "Klimaatverbond". Op de gemeenteraadsvergadering van 30 januari werd besloten dat de gemeente niet zal toetreden. Wel willen de bestuurders van Voorschoten "zoveel mogelijk handelen in de geest van het Klimaatverbond."

Wat is nu precies dat Klimaatverbond? Het is een ietwat merkwaardige afspraak tussen vertegenwoordigers van de macht in het Westen en de onderdrukten en uitgebuiten in het Amazonegebied. Gemeente-ambtenaren en inheemse activisten zullen wereldwijd schouder-aan-schouder proberen het broeikas-effect tegen te gaan. Waartoe verplichten beide partijen zich bij de ondertekening van het verbond?

De Westerse gemeenten beloven "alles te doen wat in hun mogelijkheden ligt" om de uitstoot van kooldioxide tot het jaar 2010 te halveren. Het is helaas maar de vraag of er in de huidige opbouw van het staatsapparaat veel mogelijkheden zijn voor gemeentes om echt wat te doen. De landelijke overheid heeft immers het recht om elk besluit van een gemeenteraad nietig te verklaren als het niet strookt met haar landelijk beleid. De huidige taak van gemeentebesturen is dan ook beperkt tot het uitvoeren van landelijk beleid op een wijze die aansluit bij de plaatselijke situatie. Binnen dat hele strakke landelijke keurslijf hebben stadsbestuurders een zekere mate van vrijheid, bijvoorbeeld in de besteding van geld, het opzetten van bepaalde projecten, enzovoorts. Een beperking van de uitstoot van kooldioxide met de helft zou echter zulke drastische maatregelen vereisen dat de landelijke overheid ze vrijwel zeker zou verbieden. Een verbod op het bezit van automobielen of een gedwongen sluiting van de helft van de fabrieken wordt in Den Haag vast niet erg op prijs gesteld.

Het Voorschotense CDA-raadslid H. van Eyk had dan ook groot gelijk toen hij op die dertigste januari zei dat die terugdringing van de uitstoot alleen door het rijk tot stand gebracht kan worden. Hij vond het terecht "bestuurlijk misleidend" om 'toe te treden tot het verbond. Het is een slechte zaak te doen alsof de gemeente echt macht heeft in dit soort zaken. Werd dat maar wat vaker toegegeven. De mensen zouden er dan meer bewust van zijn dat de gemeenteraad in de eerste plaats de landelijke overheid vertegenwoordigt en pas veel, heel veel, later haar eigen burgers.

Overigens betekent dat niet dat de CDA-er niet waanzinnig hypocriet is. Hij beweert best te willen minderen met de uitstoot, maar verschuilt zich achter het landelijk beleid. En dat beleid, een voortdurend opstuwen van de economische groei, dat landelijke beleid wordt vorm gegeven door nota bene zijn eigen partij, het CDA! De verlangde halvering van de uitstoot is volgens hem "niet haalbaar", niet realistisch. Dat die realiteit bepaald wordt door onder andere het CDA zegt hij er niet bij: een realiteit waarin de grote partijen alles doen om wezenlijke veranderingen, verminderingen, tegen te houden. De realiteit van de baas.

Wat moeten de inheemsen doen na de ondertekening? Zij zullen zich verzetten tegen de kap van het Amazonewoud. Met gevaar voor eigen leven. Tegen de multinationals die ten koste van alles hout, grazige weiden en winst willen zien. Multinationals die ook hier de touwtjes in handen hebben. Multinationals die hier in het parlement in de eerste plaats vertegenwoordigd worden door.. het CDA. Terwijl de Westerse gemeenteraden zich netjes aan de niet door ons gemaakte spelregels houden, wat babbelen, hier en daar wat rotte plekken wegschaven, dienen de Amazonebewoners zich met lijf en leden te verzetten tegen de macht die zich tooit met bulldozers, automatische geweren en heel veel dollars. De omschrijving van de taak van de inheemsen zoals EWJ die geeft in zijn stuk in het Leidsch Dagblad getuigt dan ook van totale politieke blindheid. EWJ schrijft dat "als tegenprestatie" de "Zuid-Amerikaanse Indianen de bossen laten staan." alsof zij zelf hun eigen omgeving aan het vernietigen zijn. Gelukkig weten de mensen van het Klimaatverbond zelf wel beter.

Goed, de gemeenteraad heeft dus nauwelijks macht, invloed op dit soort gebieden, daarin heeft de CDA-er gelijk. Heeft het Klimaatverbond dan geen zin? Voor de inheemsen in ieder geval wel. Hun benarde positie laat hen weinig andere mogelijkheden, vrezen we. En samenwerken met Westerse gemeentebesturen geeft op haar minst publiciteit voor hun hachelijke situatie.

En voor de burgers in het Westen, heeft het verbond voor hen zin? Ja natuurlijk, ook voor ons is het belangrijk iets te doen, al is het dan maar op kleine schaal. We moeten "Mondiaal denken en lokaal handelen", zoals de PvdA-fractieleider P. Dordregter op de vergadering stelde. Hij stemde voor het verbond, "Je laat wat zien aan de Derde Wereld".

Het is van belang dat de mensen in de ruim 700 Nederlandse gemeenten hun verantwoordelijkheid oppikken, en hun gemeentebesturen dwingen deel te nemen aan het verbond. De landelijke politiek is immers nauwelijks meer bereikbaar (voor zover dat sowieso ooit al het geval was!), laat staan de Europese, waar steeds meer van de wezenlijke besluitvorming plaats vind. Plaatselijke initiatieven, zoveel mogelijk landelijk en internationaal gebundeld, winnen daarbij aan belangrijkheid.

Kijk bijvoorbeeld naar de LOTA-gemeenten. Vanuit de bevolking zijn een groot aantal gemeentebesturen zo onder druk gezet dat zij zich wel tegen apartheid moesten uitspreken. De gemeentebesturen vormen samen de LOTA, de Lagere Overheden Tegen Apartheid. Ook wisten de burgers concrete besluiten af te dwingen. In de gemeente Den Haag kregen de mensen de raad zover dat zij tot een boycot van Shell besloot. Op dat moment vertegenwoordigde de raad plotseling wel de bevolking. Nou ja, plotseling, daar is natuurlijk jarenlange strijd aan vooraf gegaan. De multinational pikte dat niet en dreigde haar kantoren uit de stad te verhuizen. Kort daarop vernietigde de landelijke overheid het boycot-besluit. Voor de mensen werd toen duidelijk waar de macht ligt en dat de gemeenteraad niet hun belangen vertegenwoordigt. Op dat moment had een integere gemeenteraad dienen af te treden; zij vertegenwoordigde de mensen immers niet meer, of het boycotbesluit moeten doorzetten. Dat laatste overschrijdt natuurlijk het voorstellingsvermogen van vrijwel alle Nederlandse gemeenteraadsleden. Zeker dat van Van Eyk, die alles "zakelijk bekijkt", hetgeen betekent dat hij graag wil dat alles zo blijft als het is.

Voor ons zou het negeren van een overheidsbesluit door een gemeente betekenen dat de macht weer een beetje terug is waar die hoort, bij de mensen. Als plaatselijke partijen het klimaatverbond zouden gaan ondertekenen met het idee echt wat te gaan verbeteren, tegen de wens van de centrale overheid in, dan zou dat het begin van een libertaire staat betekenen. Een staat waarin de beslissingen van onderop genomen werden. (Een staat die overigens natuurlijk nooit geaccepteerd zal worden door de huidige machthebbers en desnoods met militair geweld vernietigd zal worden, zo leert ons de geschiedenis.) Het begrip libertaire staat dook trouwens onlangs op in een manifest van GroenLinks, maar gegeven de trends binnen deze partij zal dat begrip "libertaire staat" wel een slag in de lucht zijn.

GroenLinks woordvoerder S. Harlaar meende tijdens het debat dat de gemeente inderdaad best wel wat kan doen. "De gemeente bespaart energie door haar gebouwen goed te isoleren en de koolstofdioxide-uitstoot wordt tegengegaan door de aanleg van fietspaden en busbanen." Maar, zouden wij zeggen, als de mensen van een gemeente het willen kan er veel neer. Ook GroenLinks moet zich dat realiseren. Je zou van de gemeenteraad een platform kunnen maken dat de mensen echt vertegenwoordigt, een strijdbaar orgaan dat zich niet laat ringeloren door de landelijke en Europese overheden. Dat zou de consequentie moeten zijn van een GroenLinks-manifest dat spreekt van een libertaire staat. In de VS vindt in bepaalde staten op deze wijze een felle strijd plaats van gemeenten tegen de centrale overheid (Lees de boeken van Murray Bookchin over het noorden van New England.)

Als de gemeenten zich door de centrale overheid laten beperken zou dat erg jammer zijn, want, om met F. Glotze te spreken: "als we er niet met de volle inzet hard tegenaan gaan om het klimaatverbond enige realiteitszin te geven, dan lukt het nooit neer. De schade is dan al te groot geworden. Het ecosysteem waarvan de mens een deel vormt, is dan z'n zelfreinigend vermogen helemaal kwijt. Komt dat ooit nog goed?" De partij-bestuurder Glotze van GroenLinks schreef deze zinnen in een open brief aan het CDA, nadat deze partij tegen het klimaatverbond had gestemd. Een mooie brief, maar of die aan het CDA besteed is? De macht interesseert zich niet voor argumenten, anders zag de wereld er heel anders uit. Voor hen geldt maar een moraal: het recht van de sterkste.

Bronnen:

Terug