De Peueraar 23/24, juli/augustus 1992

Auteur: Gerrit de Wit en Harry Westerink


Trammelant rond een krakerspand

Op zondagochtend 21 mei werd in Leiden wederom een pand gekraakt. Het betrof hier een voormalig notariskantoor, wat al zeker zeven maanden leegstond. Er is nogal wat gebeurd sinds het pand gekraakt is. Zodoende gingen wij van de Peueraar dan ook naar Willem, een van de drie bewoners van het pand aan de Hooigracht. Tevens stelden wij hem vragen over zijn visie op de kraakbeweging en de city-vorming.

Willem vertelde ons dat het pand door zes mensen gekraakt was. Het was een goede kraak. De problemen begonnen maandag toen de politie gebeld werd om bewoning van het pand te komen constateren. Toen de politie arriveerde was de makelaar van het pand ook aanwezig. Hij probeerde de politie ervan te overtuigen dat er al een huurder van het pand zou zijn. Deze huurder zou ook al in het pand wonen. Aangezien alle kamers afgesloten waren, en er geen gas, water en licht was, geloofde mevrouw agent dit verhaal niet. De politie constateerde bewoning door de krakers en vertrok weer. De makelaar, onderhand vergezeld van de zogenaamde sport-school-types, uitte nog wat verbale dreigementen en vertrok ook.

Deze makelaar treedt op namens de twee eigenaren van het pand. De een is een ondernemer uit Wassenaar en heet Plateel. De ander is notaris en heet Kroeks. Beiden hebben een hypotheek afgesloten op het pand. De dag nadat de makelaar was geweest, kwam ene Schouten langs. Hij is een vriend van Plateel en zei dat hij mede-eigenaar van het pand was. Deze Schouten pakte een hamer en begon hiermee te zwaaien. Al met al een angstige situatie voor de bewoners. Hierna kwamen nog twee sport-school-types namens de eigenaar. Zij probeerden de bewoners het pand uit te kopen, anders zouden ze volgens de twee er wel uitgeslagen worden. De bewoners gingen hier niet op in. Als reactie sloegen de twee een ruit in. Tevens zijn er foto's genomen van de bewoners en bezoekers van het pand. Bezoekers zijn ook geïntimideerd door de eigenaren en kliek. Zo heeft een bezoeker van het pand een klap mogen ontvangen van Plateel. Als laatste wapenfeit kwamen woensdag 17 juni De Bolster (een berucht aannemer) en kornuiten langs. Zij beukten met een hamer de voordeur in en sjouwden bouwspullen naar binnen. De enige bewoner op dat moment in huis vluchtte weg. De politie kwam snel opdagen. Tevens een groep mensen die van de lawaaidemonstratie tegen Kosto vandaan kwamen. De Bolster & Co beweerden dat ze van Plateel de opdracht hadden gekregen om in een leeg huis (!) met de verbouwing te beginnen. Dit terwijl er sinds 1958 geen bouwvergunning meer was afgegeven. De Bolster werd weer door de politie heengezonden.

Willem vertelde verder dat hij bij tijd en wijle best angstig was door de intimidaties, maar dat de bewoners zich absoluut niet door dit soort ziekelijke geintjes laten overreden om het pand te verlaten. Ondertussen heeft Plateel een kort geding aangespannen, wat op 2 juli zal plaats vinden. In de dagvaarding wordt onder andere als een van de argumenten om te ontruimen genoemd de angst dat het interieur en het exterieur van het pand beschadigd kunnen worden. De schijnheilige Plateel! Hij laat het pand zelf al "beschadigen" door zijn mannetjesputters, om het maar beheerst uit te drukken. Tevens wordt, zoals eerder vermeld, in de dagvaarding ook melding gemaakt van het "feit" dat er al een huurder zou zijn. De advocaat van de krakers heeft als reactie hierop om een huurcontract gevraagd. Tot nu toe hebben de eigenaren dit nog niet laten zien. Is er wel een huurcontract? Of moet die nog snel opgesteld worden?

Visie op kraken

Wij vroegen aan Willem of hij zijn kraken als protest tegen city-vorming doet. Willem antwoordde hierop dat hij kraken als protest een goede gedachte vindt. Alleen denkt hij dat je jezelf bij het zogenaamde actie-kraken (kraken om aandacht te vestigen op speculatie, langdurige leegstand, woningnood, prijsopdrijving en gesjoemel met woonruimte) veel beter moet organiseren, en dat dat een nogal tijdrovende klus is. Dit aangezien je voor meer continuïteit moet zorgen en dat je onder andere daardoor meer contact moet hebben met buurtverenigingen, andere groeperingen en met andere krakers. Willem's voornaamste reden om te kraken is dan ook het verkrijgen van leefbare woonruimte.

Op de stelling dat in Leiden tegen city-vorming alleen wordt gestreden door buurtverenigingen, milieuactivisten, betrokkenen en niet door krakers, antwoordde Willem dat city-vorming vaak buiten de leefwereld van krakers staat (terwijl city-vorming volgens ons juist rechtstreeks ingaat tegen het belang van goede betaalbare woonruimte). Willem denkt voorts dat je in de kraakbeweging ook nog wel eens te maken krijgt met een vorm van opportunistisch gedrag. Ook constateert hij een grote kloof tussen de inwoners van Leiden en de krakers. Kraken zou voor veel mensen al te extreem zijn en de krakers zouden volgens velen er ook al snel een zooitje van maken, aldus Willem.

Kraakbeweging en de noodzaak van een kraakspreekuur in Leiden

Willem ziet de kraakbeweging in Leiden niet als een echte beweging. Hij bemerkt dat er weinig wordt samengewerkt. Aan de andere kant is de solidariteit met de krakers van de Hooigracht weer groot. Zij vonden het in ieder geval zeer plezierig om te merken dat veel mensen langs kwamen om te kijken hoe het ging en dat er contacten waren tussen de bewoners van de Lange Brug, Morsweg en henzelf.

In de periode 1984-1987 was er in Leiden het infocentrum "Alarm", wat poogde structuur aan te brengen in de kraakbeweging in Leiden. Willem ziet het nu ook als noodzaak dat er een kraakspreekuur in Leiden komt. Een spreekuur wat zou kunnen zorgen voor de continuïteit van kennisoverdracht tussen verschillende generaties actieve mensen. Een spreekuur wat bij kan dragen aan een betere organisatie van de kraakbeweging en een meer politieke beweging in Leiden. Iets wat ook hard nodig is nu blijkt dat zelfs veel krakers in Leiden weinig inzicht hebben in de "kraakwetgeving" en de haken en ogen hieraan.

Willem noemt als mogelijkheid voor de vestiging van een kraakspreekuur De Invalshoek. Tevens denkt hij als mogelijke nieuwe vestigingsplaats aan de nieuw op te richten kraakkroeg. Mensen die namelijk in kraakkroeg "De Angel" werkten, zijn nu bezig met het opzetten van een nieuwe kraakkroeg, waar naast een eetcafé ook aan een kraakspreekuur wordt gedacht. Vanuit de Peueraar bemerken wij de laatste tijd dat er meer stemmen opgaan om een kraakspreekuur op te zetten. Zo komen er ook regelmatig mensen bij De Invalshoek langs met vragen over kraken in Leiden. Wie neemt het initiatief?

Kraakwetgeving

In het verlengde van de noodzaak van een kraakspreekuur in Leiden, vroegen wij aan Willem wat hij nu van de wetgeving rond kraken afwist. Willem's reactie was dat hij daar weinig inzicht in had. Met de kraak van het pand aan de Hooigracht werd hij hier wel mee geconfronteerd. Willem zegt dat nu in feite bij iedere kraak in Leiden het wiel weer opnieuw uitgevonden moet worden. Als laatste opmerking wilde Willem het volgende nog toevoegen: "Kraken is geen probleem, maar een oplossing!"

Tot zover het interview met Willem. Momenteel is er landelijk gezien veel onduidelijkheid over de wetgeving rond het kraken. In de leegstandswet wordt bijvoorbeeld niet gesproken over een minimale termijn waarna kraken van een leegstaand pand toegestaan is. In Amsterdam wordt er bijvoorbeeld al veelvuldig na drie weken leegstand gekraakt, in Leiden is het verstandiger om een pand te kraken dat al minimaal 6 à 9 maanden leeg staat. Hierbij moet je van tevoren wel uitzoeken of er geen bouwvergunningen of bestemmingsplannen voor het desbetreffende pand aanwezig zijn. Hiervoor kun je terecht bij het Stadsbouwhuis in Leiden. Ook kun je bij het kadaster navragen wie de eigenaar van een desbetreffend pand is. In Leiden geldt nog wel de 24 uursregel. Dit houdt in dat je 24 uur in een pand dient te zijn, voordat je de politie vraagt om bewoning te constateren.

In de toekomst zal er wel iets veranderen rond de wetgeving bij kraken. Op 10 maart 1992 werd de Huisvestingswet (HW) door de Tweede Kamer aangenomen. Deze wet hoeft alleen nog maar door de Eerste Kamer aangenomen te worden. Een van de bekendste elementen van de HW is een verbodsbepaling van het kraken van panden die korter dan 12 maanden leeg staan.

De gevolgen van de wet, die in juli 1993 van kracht moet worden, zijn nog vrij onduidelijk. Dit omdat de HW een nogal vrijblijvende regelgeving in zich draagt. Zoals nu blijkt is de HW bijvoorbeeld "slechts" een wet die gemeenten regels aanbiedt die ze kunnen gebruiken; dit hoeven ze niet te doen. In de HW wordt kraken strafbaar gesteld voor panden die korter dan 12 maanden leegstaan. De strafmaat is vier maanden onvoorwaardelijke gevangenisstraf of een boete van 5000 gulden.

Het artikel waar het om gaat (artikel 96, ontwerp HW) luidt dat degene strafbaar is die "wederrechterlijk in gebruik heeft of verblijft (in) een woning of gebouw, waarvan het rechtmatig gebruik niet meer dan 12 maanden voorafgaand aan die wederrechterlijke ingebruikname is beëindigd en niet op vordering van de eigenaar aanstonds verdwijnt". Ook latere aanwezigen in een gekraakt pand dat te kort leeg stond zijn strafbaar. Dit kan betekenen dat mensen, die zich in zo'n situatie bevinden niet weten dat ze strafbaar zijn, doordat zij niet weten van de te korte leegstand. Opvallend in dit artikel is dat het verder onduidelijk blijft wat wederrechterlijk gebruik is en wat niet. In een pand waar twee dozen (opslag) staan wederrechterlijk in gebruik genomen in het geval van een kraakpoging? Als een huiseigenaar eens in het jaar schildert, is er dan sprake van leegstand? Dit soort zaken, blijven dus zeer onduidelijk. Je weet bij een kraakpoging niet van te voren of je stafbaar bent of niet. Bovendien wordt de bewijslast over leegstand min of meer bij krakers gedeponeerd, daar zij strafbaar zijn als er geen sprake is van een leegstandstermijn van 12 maanden.

Krakers zullen dus voordat zij iets gaan kraken zeer goed moeten uitzoeken hoe lang een pand al leeg staat. Dit alles betekent dat kraken in ieder geval veel meer georganiseerd zal moeten gaan plaats vinden. Hier willen we dan ook nog verwijzen naar de noodzaak van een kraakspreekuur.

Terug