De Peueraar 26, oktober 1992
Auteur: Gerrit de Wit
Sinds de opkomst van de kraakbeweging is het de gewoonte van de media, politici en de bevolking om krakers te behandelen en te bezien als uitschot. Krakers worden regelmatig getypeerd als criminelen, werklozen, staatsgevaarlijken, lapzwansen en ga zo maar door. Het ene stigma volgt het andere op. Niets is gek genoeg om deze groep zwart te maken en te isoleren van de "normale" maatschappij. En met dit al is het proces van criminalisering rond: krakers worden niet meer gezien als mensen (met idealen), maar als boeven van het ergste soort, die hard aangepakt en tegengewerkt dienen te worden.
Kraken is nog steeds veelal een protest tegen woningnood, leegstand en speculatie. Krakers nemen het heft in eigen handen om aan deze problemen te werken, aangezien de politici er niets mee doen. Hiertoe worden panden gekraakt, en deze worden opgeknapt en weer bewoonbaar gemaakt. Daarnaast worden soms andere initiatieven ondernomen. Drukkerijtjes, kroegen, voedselcoöperaties, werkplaatsen en informatiecentra worden opgezet. Bij dit gehele proces wijken de krakers met hun normen, waarden, politieke visies en leefgewoonten soms wel eens af van hetgeen als normaal wordt beschouwd in deze samenleving. En dit kan niet volgens de status quo. De machthebbers zien dit als een bedreiging voor hun eigen posities. Daarom dient het kraken afgeremd en bestraft te worden. Woningnood, speculatie en dergelijke zijn nu niet meer het probleem, maar het kraken zelf, lijkt de gedachtegang. Blijkbaar is Nederland ook weer niet zo tolerant als gedacht wordt, anders zou er niet zo'n hetze tegen de krakers worden gevoerd. Een tekenend voorbeeld van deze criminalisering is de commissaris van de koningin in Groningen, Vonhoff, die het waagde uit te spreken dat kraken strafbaar moet worden gesteld, omdat er geen woningnood in Nederland zou zijn. Oftewel er is een probleem, maar we ontkennen het glashard. Andere vormen van criminalisering en uitwassen daarvan zijn het gebruik van artikel 140 door justitie (je was erbij, dus je bent schuldig) en het aanvallen van kraakpanden. Dit laatste gebeurt al jaren veelvuldig. Zo werd het kraakpand De Blauwe Aanslag in Den Haag enige jaren geleden dagenlang belaagd door honderden FC Den Haag-supporters. Ruiten werden ingegooid en een molotovcocktail zeilde naar binnen. Het zal duidelijk zijn dat dit een angstaanjagende situatie was. Tevens waren het WNC-complex in Groningen, de Vrankrijk in Amsterdam en het kraakpand aan de Veurseweg in Voorschoten panden die belaagd werden. Bij dit laatste pand werden geregeld de ruiten ingegooid en werd geprobeerd de bewoners uit het pand te slaan.
Deze vormen van criminalisering en het negatief bejegenen van krakers zie je ook in Leiden en omstreken gebeuren. Nog niet zo lang geleden was het bijvoorbeeld wethouder Van Rij die een aanval opende op de krakers van de Lammermarkt. Volgens Van Rij zou het pand en de bewoners onhygiënisch zijn en zou de binnenplaats van het pand vol met uitwerpselen liggen. In deze was het duidelijk wat Van Rij beoogde. "Creëer een niet bestaand probleem wat door de krakers veroorzaakt zou zijn, hang dit aan de grote klok, zoek steun bij gemeenteraadsleden en politie, en zie hier, een gegronde reden om de boel te ontruimen." Van Rij faalde in zijn kruistocht. De GG& GD constateerde niets van dit al.
Zo ook ging de Leidse pers onzorgvuldig om bij het gekraakte (en pas ontruimde) pand aan de Hooigracht. De krakers zouden voor tientallen duizenden guldens schade aangericht hebben aan het pand en zouden behoren tot de harde kern van de Leidse kraakbeweging. Later moest het Leidsch Dagblad deze uitspraken weer terugnemen, aangezien ze op leugens berustten. De laatste maanden zijn het met name de Engelse krakers in Leiden en omstreken die het moeten ontgelden. In het zondagsblaadje Nieuwsweek werd bijvoorbeeld een link gelegd tussen de aanwezigheid van "alternatieve" Engelsen en Ieren in Noordwijk en de activiteiten van IRA alhier. De afgelopen maand was er ook sprake van een razzia van de politie aan de Morsweg, alwaar aan iedereen die buiten op straat vertoefde (en Engels sprak) gevraagd werd of ze zich konden identificeren (1940-1945?). Hierbij ging de politie ook een gekraakt pand binnen zonder toestemming (huiszoekingsbevel?). De politie vond het bij deze actie ook nodig om honden in te zetten.
Zelfs de Leidse krakers willen zich nog wel eens laatdunkend uitlaten over de Engelse krakers. Toegegeven, soms veroorzaken de Engelsen wel overlast, maar dit gebeurt zeer zeker ook van de kant van de Leidse krakers, kroegbevolking, studenten, et cetera. Naar ons idee wordt de overlast van de kant van de Engelsen gigantisch uit het verband getrokken en gegeneraliseerd. Tevens zijn de laatste maand een tweetal "Engelse" kraakpanden aangevallen. Terwijl de, veelal Engelse, krakers aan de Morsweg zaten te wachten op een vermeende aanval van Feyenoord-supporters, werden bij het kraakpand aan de Lammermarkt door een groep van ongeveer twintig mensen (waaronder zes skins) drie ruiten ingegooid. Later op de avond werd door waarschijnlijk dezelfde groep bij een "Engels" pand in Warmond de ruiten vernield en een brandende autoband naar binnen gegooid. Sinds dit pand gekraakt was, was het al vaker belaagd. Jongere dorpsbewoners hadden ook al ruiten ingegooid, gescholden naar de bewoners en hen geïntimideerd door onder andere het groepsgewijs bij het pand aanwezig zijn. Hier komt een kleinburgerlijke (dorps-) mentaliteit om de hoek kijken, waarbij een verveelde jeugd afleiding zoekt door iets vreemds en onbekends te intimideren.
Een bewoner van het pand vertelde ook dat een buurvrouw een brief de buurt had rondgestuurd, waarin stond dat men moest uitkijken voor de Engelsen en dat het beter zou zijn om de kinderen binnen te houden. Waar een gebrek aan inlevingsvermogen in een zogenaamde minderheidsgroepering al niet toe kan leiden. Hier zie je wederom dat bepaalde mensen moeite hebben met het omgaan met mensen die er andere gewoontes op na schijnen te houden. De Engelsen die veelal met elkaar optrekken, in groepen bij elkaar wonen en "slonzige", afwijkende kleding dragen worden met de nek aangekeken en behandeld als het uitschot van de maatschappij. Onbekend maakt nog steeds onbemind. En in dit geval gaan de Engelsen ook fungeren als een soort zondebok ter afleiding van de werkelijke problemen. En die werkelijke problemen zijn onder andere woningnood, speculatie, laag inkomen en intolerantie van de ene groep ten opzichte van de andere groep. Hieraan wordt geen aandacht geschonken. Oorzaak en gevolg worden gewoon omgedraaid.
Dit mechanisme valt ook te bezien in Duitsland op dit moment. Ook hier is het een minderheidsgroepering, de asielzoekers, die gaan fungeren als afleidingsobject van de werkelijke problemen die in Duitsland bestaan. En wat doen ook hier de media en politici. Jawel, het aanvallen van een minderheidsgroepering is niet meer het probleem, nee, de vele (?) asielzoekers zijn het probleem. En daar moet iets aan gedaan worden vindt de gevestigde orde. Dit, terwijl het toch naïef is om te denken dat als de asielzoekers het land zijn uitgegooid, de problemen opgelost zijn. De hoge werkloosheid zal blijven bestaan, alsmede de grote verschillen in inkomen en de intolerantie. En hiermee zal er weer naar een nieuwe zondebok gezocht worden.
Die aanpak van de gevestigde orde in Duitsland is er een die in heel Europa te zien is. De laatste tien jaar worden minderheidsgroeperingen steeds vaker gecriminaliseerd. Het politieke antwoord is niet om dit tegen te gaan. Nee, er wordt juist hard aan meegeholpen. De gevestigde orde in Europa gaat er in mee, wordt steeds rechtser. Het Vlaams Blok en Le Pen zijn bijvoorbeeld al doodnormale begrippen geworden. Het is al meer gebruik dan uitzondering dat allochtonen in bijvoorbeeld Italië, Nederland en Duitsland zonder enige aanleiding in elkaar worden geslagen. En zo komt het ook veelvuldig voor dat instanties en centra van allochtonen in de fik worden gestoken.
Deze tendensen zullen nog veel sterker worden, ook in Nederland, zeker naarmate er zich weer een economische crisis voordoet. Dit viel ook te bezien tijdens de crisis van 1929, in nazi-Duitsland en ten tijde van de oliecrisis. Op dit soort momenten wordt er gezocht naar zondebokken die alle schuld in de schoenen geschoven krijgen. En dit is ook wel makkelijk voor de gevestigde orde, want dan hoeft ze niet de hand in eigen boezem te steken. Dan hoeft ze niet te kijken naar de fundamentele problemen die in de maatschappij aanwezig zijn en mede door henzelf geschapen zijn. Zolang hun eigen machtspositie maar in stand blijft.
Ook de eenwording van Europa zal de trend van verrechtsing verstevigen. Beslissingen over alle landen van de EG zullen genomen worden door een klein groepje mensen. Een klein groepje die zijn wil aan alle inwoners van de EG zal kunnen opleggen, zonder dat de nationale parlementen nog iets te zeggen hebben. En wat de inspraak van de burgers betreft, die is nu al niks en zal door de eenwording van Europa nog minder dan niks bedragen.
Daarnaast is het de bedoeling dat de Europese Centrale Bank wordt opgericht, die de nationale overheden gaat dicteren over hoe zij met de centjes om dienen te springen. Dit zal door vele nationale politici aangegrepen worden om de kloof tussen arm en rijk te vergroten, om te bezuinigen op andere sociale en collectieve voorzieningen, om minder geld vrij te maken voor allochtonen, om minder geld vrij te maken voor betaalbare woonruimten, et cetera. Dit alles met de opmerking: " Maar ja, we moeten wel bezuinigen, anders vallen we buiten de marges van de Europese Centrale Bank!".
Door deze verrechtsing zal de criminalisering en uitstoting van bepaalde bevolkingsgroepen verder toenemen. Asielzoekers, (Engelse) krakers, uitkeringsgerechtigden, zieken en, gehandicapten hebben hier al mee te maken en zullen hier veel meer mee te maken krijgen. Alleen de mensen op de hogere posities in de maatschappij zullen ontzien worden in dit proces.
Op al deze ontwikkelingen zal een stevige tegenreactie moeten komen vanuit de linkse beweging in Leiden. Als kraakpanden wederom belaagd worden, is het aan de mensen in Leiden om op te staan en deze panden te beschermen tegen dit soort hetzes. Hierbij is het wel van belang dat het niet steeds hetzelfde kleine groepje is dat zich druk maakt over deze ontwikkelingen. Als de verrechtsing verder toeneemt, zal het van belang zijn dat meerdere mensen opkomen voor degenen die gecriminaliseerd en onderdrukt worden. Zolang de gevestigde orde doorgaat met de uitstoting van haar medemens, blijft verzet daartegen noodzakelijk.