De Peueraar 28, december 1992

Auteur: Eric Krebbers

In de vorige Peueraar maakten we melding van het voornemen van het biotechnologiebedrijf GenPharm om uit te breiden met een nieuw biochemisch/proefdierlaboratorium. Heel wat organisaties hebben daar inmiddels bezwaar tegen aangetekend. In dit nummer een soort collage van de belangrijkste bezwaren die wij onder ogen kregen.

Over dierenleed...

"Zo het Hooggeacht College niet al te zwaar wenst te tillen aan de tot 5.000 muizen die GenPharming (GP) in de toekomst in het geprojecteerde laboratorium jaarlijks zal gaan 'destrueren', zo moge het toch niet uit het oog verliezen, dat al deze kleine knaagdieren slechts een tussenstation vormen op de weg naar het uiteindelijke doel van GP, namelijk de genetische manipulaties van koeien en ander groot vee; en er bestaan geen garanties, dat een dergelijke ingreep niet tot ernstig lichamelijk ongerief bij deze dieren zal leiden." (Uit het bezwaarschrift van de Groenen Leiden)

"Tot op heden is op geen enkele wijze weerlegd dat het welzijn van de dieren niet wordt geschaad. Verder worden transgene dieren als modelsysteem voor menselijke ziekten gebruikt, waarbij het welzijn van de dieren zonder meer wordt aangetast." (Uit het bezwaarschrift van de Dierenbescherming (DB))

"Wij zijn van mening dat het doen van proeven op dieren, zoals GP dat doet, een niet te accepteren misdaad tegen dieren, mensen en het milieu is." (Bond van Autonome Dierenvrienden (BAD) en Stichting voor de afschaffing van Dierproeven (SAD)).

"Bovenaan pagina 32" van de hinderwetvergunningsaanvraag van GP "wordt uitgelegd hoe men transgene dieren maakt. Er wordt echter niet bij verteld hoeveel dieren het kost voordat men een dier heeft dat aan de verwachtingen voldoet. Een op de duizend is geen ongebruikelijke verhouding in dergelijke experimenten. De 'mislukte' dieren worden gedood, de 'succesvolle' dieren valt de eer te beurt zoveel mogelijk nakomelingen te produceren. Wie slechter af is valt moeilijk te bepalen." (Biotechnologie Archief Nogen)

Over gemanipuleerd materiaal in het milieu...

"De door GP met zekerheid uitgesproken mening dat er geen muizen kunnen ontsnappen delen wij niet. Immers muizen zijn watervlugge diertjes die wegen vinden waar mensen niet aan denken. Overigens zijn wij van mening dat er een risico bestaat dat er van buitenaf dieren (zoals ratten, die door beton kunnen knagen) naar binnen kunnen komen en zo de omgeving kunnen besmetten." (BAD en SAD)

"Wij zijn van mening dat er een risico bestaat dat er door een vergissing of onoplettendheid (waar gewerkt wordt vallen spaanders) besmet materiaal naar buiten toe kan wegkomen." (BAD en SAD)

"Wij wijzen hier op het mogelijk nadelige effect, dat kan uitgaan van een cumulatie van lozingen van radioactieve stoffen door verscheidene instellingen in dit beperkte gebied (het Bio-science Park, red.), ook als deze instellingen zich individueel correct houden aan de eisen waaraan zij krachtens de hen verstrekte Hinderwetsvergunningen hebben te voldoen." (De Groenen)

Over propaganda...

"In de inleiding" van haar aanvraag "gaat GP zich te buiten aan louter biotechnologische propaganda. Het waarheidsgehalte hiervan is niet altijd even hoog en de informatie op z' n minst eenzijdig. Voor inwoners (v/m) van de gemeente Leiden is te hopen dat de gegevens die GP met betrekking tot de veiligheid van haar te bouwen inrichting aanbiedt, eerlijker en exacter zijn." (Nogen, die vervolgens enige bladzijden wijdt aan het doorprikken van biotechnologische successen als pure propaganda)

"In de beschrijving van moderne biotechnologie en transgenese wordt een veel te optimistisch beeld geschetst van de mogelijkheden en de maatschappelijke acceptatie van genetische manipulatie. Hierdoor ontstaat een onjuist beeld over de haalbaarheid en de wenselijkheid van de experimenten. Een dergelijke eenzijdige belichting van de maatschappelijke en wetenschappelijke situatie is voor een juiste beoordeling van de aanvraag ongepast." (Dierenbescherming, Stichting Natuur en Milieu en Nederlandse Bond tot Bestrijding van de Vivisectie)

Over financiële belangen...

"Ook bestaat het gevaar, dat ideële overwegingen door de handel worden opgeofferd aan financieel opportunisme, zowel ten aanzien van de kwaliteit van het onderzoek als de aard van het onderzoeksprogramma." (De Groenen)

"Het bedrijf is een uitvloeisel van de internationale herstructurering van de economie. Dat wil zeggen dat het er slechts is om het kapitaal nieuwe winstmogelijkheden tebieden. Met andere woorden: het gaat GP erom de rijken rijker te maken, alle mooie verhalen ten spijt. Bijzonder schrijnend daarbij is dat het bedrijf daarbij door het ministerie van Economische Zaken gesubsidieerd wordt met ten minste 3.400.000 gulden. Geld voor uitkeringen aan mensen die het echt nodig hebben is er volgens de overheid daarentegen niet meer." (Politiek Informatiecentrum De Invalshoek)

"Het is toch wel heel triest dat GP in de gelegenheid wordt gesteld miljoenen, deels overheidsgeld, te steken in het aanpakken van ziekten die slechts bij enkelen voorkomen. De nog te ontwikkelen medicijnen zullen vanzelfsprekend alleen beschikbaar zijn voor de (blanke) mensen in het rijke Westen" (De Invalshoek, die deze opmerking gestaafd weet door legio voorbeelden in het bezwaarschrift van Nogen. Helaas ontbreekt hier de ruimte om daar verder op in te gaan. De bezwaarschriften zijn overigens in te zien in De Invalshoek)

"GP kreeg grote bekendheid met het kalf Adriana dat 4 december 1990 geboren werd. Adriana werd gepresenteerd als het eerste transgene kalf, wat het later niet bleek te zijn. Het succesvolle kalf dat door de genetische manipulatie wel het gen voor de productie van lactoferrine in alle cellen heeft, is het naar de directeur genoemde stierkalf Herman. Het ging om een experiment om uierziekte (mastitis) bij koeien te verminderen, door in de uier lactoferrine aan te maken. Herman en Adriana deden heel wat stof opwaaien. Er werd geheimzinnig gedaan over wat voor gen er nu eigenlijk bij Herman ingebouwd was. De Tweede Kamer stelde hier vragen over en kreeg de volgende antwoorden van minister Bukman. In januari 1991: Adriana is behandeld met koeiegenen; in maart: Adriana is behandeld met synthetische menselijke genen; en in april: Adriana is behandeld met een knutselwerk van echte varkensgenen en nagemaakte mensengenen. Het punt was namelijk dat de Kamer gesteld had dat er niet met menselijke genen gewerkt mocht worden in afwachting van het eindrapport over ethiek van de commissie Schroten, die ingesteld was door de minister van Landbouw zelf. Om dan toe te geven dat kalveren met een menselijk gen zijn geproduceerd door GP (die twee en een half miljoen overheidssubsidie heeft gekregen) en dat de kalveren op een instituut van het ministerie van Landbouw worden gehouden, valt de minister kennelijk zwaar. GP zelf staat in zo'n geval niet vooraan om helderheid te verschaffen. Op 24 september 1991 eiste de Dierenbescherming uiteindelijk dat alle onderzoeksresultaten in deze zaak openbaar zouden worden, echter vergeefs. Vanaf april 1992 verschijnen berichten over commerciële contracten voor de verkoop van lactoferrine. Het tijdschrift Bio/Technology meldt dat GP met "een groot voedingsconcern" in zee gaat dat voor hen de lactoferrine in Europa gaat verkopen. Dit zou in de visie van GP een toevallige bijkomstigheid van het Mastitis-experiment zijn. Een vooropgezet plan voor interessante commersialisatie van onderzoek (tenslotte is GP niets meer of minder dan een bedrijf), waarbij de Mastitisvermindering als 'maatschappelijk aanvaardbare' afleiding en wegbereider moet dienen lijkt een logischer gedachtengang." (Waarmee GP dus winst maakt met overheidsgeld, volgens het Biotech Archief Nogen)

Over "democratische" besluitvorming...

"Men moet zich overigens afvragen, of de hinderwet wel het juiste rechtskader vormt voor de regeling van een zo principieel liggende zaak als genetische manipulatie." (De Groenen)

"Wij willen onze woede uitspreken over het feit dat er nooit de mogelijkheid is geweest mee te beslissen over de aanwezigheid van een Bio-science Park binnen de gemeentegrenzen. Ook nu weer wordt ons deze fundamentele discussie onthouden en mogen we slechts bezwaren indienen op het gebied van het milieu, volksgezondheid, lawaai en stank. GP stinkt! En wel hierom:" (Waarna een vijftal bezwaren volgt van De Invalshoek)

"Dat we een bezwaarschrift indienen. betekent niet dat we de illusie hebben dat we in aanmerking zouden komen voor inspraak, laat staan voor mee-beslissen. Democratische inspraak-procedures als deze zijn daarvoor teveel een zoethoudertje. Wij realiseren ons dat de gemeente Leiden, als ze daar al toe zou willen besluiten, niet bij machte is in de biotechnologische ontwikkelingen in te grijpen. Het kapitalistische systeem laat de democratie daartoe eenvoudigweg de ruimte niet. Niet dat we denken dat veel gemeenteraadsleden de ontwikkelingen zouden willen stoppen. Daarnaast ligt er het feit dat eventuele gegronde bezwaren op het gebied van het milieu, die we misschien met wat geluk op het spoor zouden kunnen komen, geen garantie geven dat er daadwerkelijk met de uitbreiding van GP zou worden gestopt. Zo ontduikt de Nederlandse overheid op dit moment haar eigen milieu- en veiligheids normen met betrekking tot kernenergie door Dodewaard door te laten draaien ondanks de gebleken onveiligheid. Een ander voorbeeld zijn de biotechnologische veldproeven die jaar in jaar uit gedaan worden zonder vergunning. Als de benodigde vergunning een jaar na aanvang van de proef alsnog niet verleend wordt staat de overheid voor een voldongen feit. Tekenend daarbij is dat er op dat doen van veldproeven zonder vergunning geen sancties staan, althans de overheid onderneemt er niets tegen." (De Invalshoek)

Over het idee god te zijn...

"GP behandelt dieren als dingen, als reeksen genen waarmee naar hartelust gemanipuleerd.mag worden. Dieren worden door het bedrijf slechts gezien als productie-eenheden en het eigene van de dieren wordt daarmee volledig ontkend, evenals hun lijden. De lijst van experimenten, beter ge.zegd martelingen, die het bedrijf van zins is uit te gaan voeren op de duizenden muizen die er gefokt zullen gaan worden is ronduit stuitend. Ook haar pogingen het door overbemelking veroorzaakte Mastitis tegen te gaan bij koeien is slechts een smerige poging die dieren aan te passen aan de schandelijke omstandigheden in de bio-industrie. Omstandigheden veroorzaakt door winststreven. De gedachte dat de mens als een soort god kan beslissen over de dieren is geworteld in een eeuwenlange traditie die nu zowat op het punt is aangeland waarop hij in staat is met zijn vindingen mens en milieu grondig te vernietigen, en dat wellicht ook gaat doen als wij niet tijdig ingrijpen." (De Invalshoek)

"Dure rec-DNA koeien zullen onder zeer gecontroleerde omstandigheden moeten leven, als dat nog zo te noemen valt. Ze zullen niet gewoon in de wei kunnen lopen, daar zijn ze te duur voor, stel dat ze verdrinkt of kou oploopt waardoor de productie vermindert, of gestolen wordt. Zeker voor de koeien die GP wil maken, de medicijnfabrieken, is een dergelijk scenario een reële optie: Een koe die in haar melk voor miljoenen aan medische stoffen produceert stel je toch niet aan risico's bloot? Al was het maar vanwege de verzekering. De dieren in de bio-industrie dienen ook slechts als productie-factoren, maar de meeste mensen willen toch juist van die bio-industrie af?" (Nogen)

Wat nu verder?

Al deze bezwaarschriften zijn opgestuurd naar diverse raadsleden en partijvoorzitters. Het is te hopen dat er verder over nagedacht gaat worden dan tot nu toe het geval is .geweest. Wie weet wordt het in de gemeenteraad meer dan een simpel hamerstuk. Of wellicht is dat al te optimistisch? In ieder geval hebben we iedereen gevraagd naar het partij-standpunt inzake biotechnologie in het algemeen en de uitbreiding van G.P in het bijzonder. Ook de lokale burgerlijke pers hebben we met de bezwaarschriften verblijdt. Ofschoon zelfs die commersiële huis-aan-huis krantjes beweren een belangrijke functie te vervullen in de lokale democratie (Het Leids Nieuwsblad), hebben we tot op heden nog niet 1 bijdrage over dit onderwerp mogen aanschouwen in al die bladen die Leiden rijk is. Mocht er plotseling toch iets van een maatschappelijke discussie losbreken dan houden we je zeker op de hoogte. Tune in next month when you will hear the mayor say...

Terug