De Peueraar 28, december 1992
Auteur: Eric Krebbers
Eko-logika. Draai dit woord om en je hebt "Akigoloke". Dat is de naam die een groep mensen wil gaan geven aan een nieuw door hen zelf op te zetten dorpje. Een dorpje waarin de mensen anti-kapitalistisch zullen leven, vanuit anarchistische en veganistische principes. In allerlei linkse media wordt hieraan aandacht besteed. Uit de reacties daarop blijkt dat het initiatief nogal omstreden is. De Peueraar interviewde Lotje, die vanuit Leiden meedoet aan het project.
Hoe staat het met de voorbereidingen?
"Wat we in grote lijnen willen is nu wel duidelijk, maar voordat we aan de slag gaan willen we eerst zoveel mogelijk onze ideeën erover bediscussieerd hebben. We willen eerst onze filosofie invullen, dus van tevoren het erover eens zijn wat het idee achter het initiatief is. Zouden we nu al beginnen, dan zou er nog te weinig duidelijkheid zijn over de verwachtingen van iedereen en zouden er gemakkelijk conflicten kunnen ontstaan. Filosofie is eigenlijk de basis van het hele project."
Waarin komt jullie filosofie concreet tot uiting?
"In ons dorpje zal bijvoorbeeld biologisch en veganistisch worden gegeten. We willen verder geen genotsmiddelen zoals alcohol en drugs. Het uitgangspunt is anarchisme en roken vinden we niet anarchistisch. Bezig zijn met je uiterlijk ook niet. Aan deze dingen hechten we erg veel waarde en het zijn dan ook een soort drempels die we opwerpen voor mensen die mee willen doen. Helaas stoot dat soms mensen af. Maar toch willen we er aan vasthouden. Natuurlijk zeggen we niet dat je die dingen niet mag doen, maar als je de filosofie erachter begrijpt en het er mee eens bent, mag iedereen meedoen. Er blijft vanzelfsprekend altijd discussie over mogelijk. En het is niet zo dat er druk op mensen wordt uitgeoefend om perfect te leven naar die normen. Aan de andere kant moet je als je meedoet wel met kritiek kunnen omgaan. Kritiek zie ik als positief, als opbouwend. We streven er naar dat iedereen altijd vrijuit kritiek durft te leveren."
Kan je wat meer vertellen over die drempels? Waarom wil je niet meer met je uiterlijk bezig zijn, bijvoorbeeld?
"Ik vind het erg genormeerd hoe je eruit dient te zien. Ook in de radicaal-linkse wereld. Je laat je teveel beïnvloeden door anderen, want eigenlijk doe je het voor hen. Ik heb geen zin meer om bezig te zijn met wat anderen van mij vinden. Trouwens, mooi en lelijk, wat is dat dan? Waarom zijn lippen als ze roodgestift zijn mooi? Het is moeilijk om van die norm af te komen, maar ik merk dat ik nu ook bij anderen steeds minder op hun uiterlijk let. Sowieso is die 'normaliteit' afschuwelijk. Als ik met een vriendin hand in hand over de Haarlemmerstraat wil lopen, dan moet dat kunnen. Ik trek me niets meer aan van al die blikken en zie ze niet eens meer."
Over genotsmiddelen. Je vindt roken niet anarchistisch?
"Ik heb zelf gerookt, geblowd en gedronken, en toen ik stopte merkte ik pas wat een automatismes dat waren. Het is alsof je geen vrije keuze meer hebt. 'Gezellig' een wijntje, blowen om er bij te horen, het stoere sfeertje rondom drank en roken: ik heb er geen zin meer in en wil geen geest-beïnvloedende middelen meer gebruiken. Soms vinden mensen dat stijfjes, truttig, maar ik geniet net zoveel van het leven zonder die roesmiddelen."
We hoorden dat er in Akigoloké geen plek zou zijn voor huisdieren?
"Alle beestenmoeten vrij kunnen rondlopen. Realistisch gezien zijn er echter in deze maatschappij nogal wat huisdieren. De asiels zitten er vol mee. Ik zou ze als dierenvriendin een goed huis kunnen bieden. Maar als ik dan bijvoorbeeld zie hoe afhankelijk katten gemaakt zijn van mensen, dan baal ik daarvan. Ze zijn naar de hand van de mens gemaakt als het ware. Belachelijk dat mensen katten kunnen hebben. Maar ik heb ze niet gefokt om lief te zijn voor de mensen. Ik wil ze niet meer hebben. Okee, misschien vlucht ik dan voor het probleem en is dat niet zo realistisch, maar ik heb geen zin meer om 'baasje' te zijn."
Als je anarchistisch wilt leven, en niet mee wilt doen aan de kapitalistische geldeconomie, hoe kom je dan aan land voor zo'n dorpje? Ga je het kopen van een grondbezitter?
"Daar zijn we nog niet uit. We willen alles zo ideaal mogelijk doen. Gaan we huren of kopen? Vragen we subsidie aan? Bij de staat? Eigenlijk wil ik dat allemaal niet. Het is belachelijk dat grond geld kost. We zouden, het is maar een idee, met subsidiegeld van de staat grond van de staat kunnen kopen, of zoiets. Dan heffen die twee geldstromen elkaar op. Maar we kunnen ook iets kraken. Of zelf bouwen, maar dan voeg je weer een of meer huizen toe aan ons overvolle landje. Wellicht kunnen we iets krijgen voor een symbolisch bedrag. Het is immers zo'n positief project, wie kan daar nu tegen zijn? Vragen genoeg, en ik weet nu ook niet overal het antwoord op. Iedereen van de groep, we zijn nu met z'n negenen, schrijft steeds de vragen die bij haar of hem opkomen op en samen bediscussieren we die dan. Vorige vergadering was er een lijst van 50 punten. Het gaat dus nog wel even duren voordat het zover is. Sommigen vinden dat niet zo erg, die hebben de tijd. Ik ben nu nog gebonden aan de stad, maar wil hier wel snel weg. Af en toe word ik gek van de stad. Die drukte, haastige mensen, consumptiedrang, auto's, neonreclame, en dat is nog maar het uiterlijk. Ik word er in opgezogen, dat kapitalistische systeem. Ook ik heb een volle agenda. Er wordt druk op me uitgeoefend. Ik mag van de Sociale Dienst de dingen die ik zinvol vind niet doen want dat is 'maar' vrijwilligerswerk. Ik moet solliciteren naar zo'n betaalde baan. Maar ik wil helemaal niet meedoen met die geldeconomie. En toch is er die druk. Kritiek leveren is ook nog maar nauwelijks mogelijk. Ben je tegen het vreemdelingenbeleid, en demonstreer je tegen het Grenshospitium of tegen Kosto, zoals laatst hier in Leiden, dan word je in elkaar geslagen door de politie. Voor je ideeën. Dat beperkt zich natuurlijk niet tot de stad; de hele maatschappij is zo. Ik heb geen zin meer om de hele dag met het seksisme, racisme en kapitalisme geconfronteerd te worden. Ik kan wel de hele dag gaan zeggen of denken dat ik me erger, maar wat schiet ik daar mee op? Ik ben dan geen leuk gezelschap meer als ik steeds mopper, maar als ik het voor me houd word ik gek. Nee, hier in de stad moet je wel oogkleppen op om te overleven, en het is verbazingwekkend hoe snel je daaraan went. Soms zien de mensen de ellende niet eens meer. Ze vinden het allemaal maar gewoon. Vervuilende auto's in de straat en honger op de tv. Maar zo wil ik niet leven."
Dat gevoel ken ik, maar ja, als je weggaat dan blijft die ellende toch bestaan? De vervuiling gaat door; het kapitalisme ook.
"Maar wat helpt dan wel? Ik heb veel gedemonstreerd, in een politiek infocentrum gewerkt, maar helpt dat dan? Het is alsof ik met een bord langs de kant van de snelweg sta. Je ideaal naleven is ook een vorm van actie, van politiek. Onze plannen en ideeën worden volop naar buiten gebracht via discussies, boekjes en brochures. We laten zien hoe het ook kan. We willen een voorbeeldfunctie."
Het dorp zie je dus als jouw strijd, als jouw bijdrage aan een betere wereld? Maar in hoeverre voel je je eigenlijk verantwoordelijk voor die wereld, op een bepaalde manier keer je je er toch vanaf?
"Ik wil niet van strijd spreken. Dat eerst even. Naarmate ik meer naar mijn idealen leef voel ik me minder verantwoordelijk voor de inrichting van de maatschappij en de ellende. Ik probeer zo weinig mogelijk te profiteren van de uitbuiting van de Derde Wereld en de dieren bijvoorbeeld."
Jij kan dat doen, zo'n dorpje stichten, want je woont in het rijkste deel van de wereld...
"Klopt, maar wat moet ik dan? In Joegoeslavië of Somalië gaan wonen? Of me schuldig voelen dat ik hier woon? Feit is dat de manier waarop ik wil leven voor iedereen op aarde haalbaar is, als alles eerlijk verdeeld wordt. Het is dus niet zozeer een luxe om in zo'n dorpje te gaan wonen, het is eerder een luxe om gewoon zo door te blijven leven in het Westen en door te gaan met uitbuiten en verspillen."
Zelf zie ik het ook wel zitten sober en zo gelijkwaardig mogelijk te leven in een woongroep. Dat geeft kracht en inderdaad: een positieve uitstraling. Maar daarnaast wil ik de rest van de maatschappij ook rechtstreeks beïnvloeden. Is het wonen in het dorpje voor jou een uitgangspunt of een eindpunt?
"Acties zullen er zeker zijn. In welke vorm dan ook. Wel ben ik afgeknapt op de huidige vormen zoals demonstreren. Te vaak is er geweld en er is van tevoren niet goed met elkaar afgesproken wat er gaat gebeuren. Je weet volstrekt niet wie er allemaal waarom meedoen. Voor mij hoeft dat niet meer, maar als anderen het wel blijven doen moeten ze dat vooral doen."