De Peueraar 31, maart 1993
Auteur: Ellen de Waard
Uiteraard wordt ook dit jaar in Leiden de internationale Vrouwendag gevierd. Naast de traditionele viering in het Volkshuis, de viering in de verschillende buurthuizen en de lezing in het Academie-gebouw, vindt er een demonstratieve optocht plaats. De vrouwen die deze optocht georganiseerd hebben komen hoofdzakelijk uit Leiden. Zij hebben de afgelopen jaren al verschillende activiteiten op het gebied van de vrouwenstrijd ondernomen. De afgelopen 2 jaar hebben zij thema-avonden in het LVC georganiseerd op 25 november, de internationale dag tegen geweld tegen vrouwen. Vorig jaar heeft de groep in samenwerking met Haagse vrouwen op 8 maart op de Scheveningse Boulevard straattheater gedaan. Het thema was toen "Vrouwen in de media".
Acht maart, internationale Vrouwendag, is door de jaren heen de actiedag voor vrouwen en vrouwenorganisaties geworden. De geschiedenis van 8 maart gaat terug tot 1857, toen textielarbeidsters in New York de straat op gingen om te demonstreren tegen de twaalf-urige werkdag, de lage lonen en de slechte werkomstandigheden. De politie greep hard in. Verschillende vrouwen werden gearresteerd. In 1860 richtten deze vrouwen hun eerste vakbond op. Op 8 maart protesteerden de textielarbeidsters opnieuw. Toen pleitten ze tegelijkertijd voor afschaffing van kinderarbeid en voor invoering van het vrouwenkiesrecht. Ook in Chicago gingen vrouwen de straat op en werden fabrieken door vrouwen bezet. Vastbesloten voerden zij hun acties uit. Ze trokken de aandacht van vrouwen over de gehele wereld.
In 1910 vond in Kopenhagen de Tweede Internationale Socialistische Vrouwenconferentie plaats. Vrouwen uit meer dan 15 verschillende landen kwamen in Kopenhagen bijeen om zich in te zetten voor de bevrijding van arbeidersvrouwen. Naast de gelijkberechtiging van man en vrouw stond de strijd voor vrede en democratie op het programma. Hier werd voorgesteld om in het vervolg de achtste maart te vieren, als eerbewijs aan de Amerikaanse voorloopsters en als internationale dag voor de bevrijding van de vrouw.
8 maart in Nederland
In Nederland is 8 maart voor het eerst gevierd in 1912. De vrede stond die dag centraal. In de eerste jaren was vooral de strijd om het vrouwenkiesrecht belangrijk. Toen in 1919 eindelijk het Algemeen Vrouwenkiesrecht werd ingevoerd, was voor veel vrouwen het voornaamste strijdpunt bereikt. In de jaren daarna werd de Internationale Vrouwendag nog slechts op kleine schaal gevierd.
Door de slechte economische situatie en de politieke ontwikkelingen in de jaren dertig, werd de achtste maart weer even nieuw leven ingeblazen. Kleine groepen vrouwen in de grote steden gingen met spandoeken de straat op. Het ging om werk, brood voor de kinderen en handhaving van de weinige wettelijke rechten van de vrouw. De acties werden strijdbaarder toen het fascisme de kop op stak en het gevaar dreigde van een nieuwe oorlog. Sinds die tijd is 8 maart in ons land verbonden met de strijd van vrouwen voor vrede en veiligheid. Ook in de Tweede Wereldoorlog werden er demonstraties gehouden en veel vrouwen waren in het verzet, acht maart werd illegaal gevierd. Na de oorlog zette de Nederlandse Vrouwenbeweging (NVB) zich in om de traditie voort te zetten. Maar de belangstelling voor de internationale Vrouwendag nam af door de wederopbouw en de koude oorlog. De dag kwam om die reden in het teken te staan van ontwapening en internationale solidariteit. In de jaren vijftig en zestig vonden in enkele steden vieringen plaats maar zonder vrouwenthema's of politiek effect.
De tweede feministische golf
De tweede feministische golf blies 8 maart weer wat leven in. Er werden actiecomité's opgericht en in 1978 werd 8 maart door veel vrouwenorganisaties samen georganiseerd. Het thema was "de strijd tegen onderdrukking en uitbuiting". Steeds meer vrouwen voelden zich betrokken bij de viering van 8 maart. Het hoogtepunt van de viering van internationale Vrouwendag was tot nu toe de algemene vrouwenstaking in 1981. Die dag staakten vrouwen tegen het abortus-wetsontwerp, het ontwerp omgangsrecht na scheiding, tegen de gevolgen van de economische crisis voor vrouwen en tegen de achterstelling van vrouwen in het algemeen. Tienduizenden vrouwen deden mee aan fietstochten en fakkeltochten, blokkades, demonstraties en het staken van het huishouden en vrijwilligerswerk. Deze 8 maart werd in allerlei dorpen en steden een groot succes.
Thema's van vrouwendagen
De thema's en het karakter van de internationale Vrouwendag zijn, onder invloed van maatschappelijke factoren, in de loop der jaren veranderd. De kern blijft de gezamenlijke strijd voor vrede en vrouwenbevrijding. Thema's die aan de orde kwamen waren: vrouwenhandel, de Abortuswet, economische zelfstandigheid en onbetaalde arbeid. Ook kwamen er steeds meer individuele thema's, elke plaats had haar eigen thema zoals milieu, vrouw en politiek en media. Zwarte en migrantenvrouwen hebben de aandacht gevestigd op onderwerpen als discriminatie, verzet tegen dictatoriale regimes en verblijfsvergunningen. Daarbij heeft 8 maart in de loop van de jaren ook een feestelijk karakter gekregen. Maar zolang er nog vrouwen worden onderdrukt zal de unieke strijdtraditie van de internationale Vrouwendag springlevend blijven.
Oproep van Vrouwengroep Leiden voor 8 maart 1993
"Wij zijn van mening dat het vrouwen (nog steeds) onmogelijk gemaakt wordt om echt vrij te leven. Op 8 maart zal om 16.00 uur een demonstratieve optocht worden gehouden met als thema: Bundel de strijd van alledag op internationale vrouwendag! De strijd van alledag is:
Dus komt allen op 7 maart naar De Invalshoek, Koppenhinksteeg 2 in Leiden. Daar worden vanaf 15:00 uur spandoeken gemaakt voor de volgende dag. Op maandag 8 maart vertrekken we vanaf het Stadhuisplein om 16:00 uur voor een demonstratieve optocht, tijdens welke aan verschillende vrouwenorganisaties een symbool van solidariteit overhandigd zal worden. Om 17.00 uur wordt er in De Invalshoek een maaltijd geserveerd en wordt er een video gedraaid: "Portret van een huwelijk", over het leven van Vita Sackville-West. Na afloop praten we na bij een drankje en een muziekje. En zoals jullie allemaal ongetwijfeld weten, maken we des te meer indruk als we met veel vrouwen die demonstratieve optocht lopen!"