De Peueraar 31, maart 1993

Auteur: Eric Krebbers en Ellen de Waard


Van wondermiddel tot DES-illusie

31 december vorig jaar was de laatste kans voor vrouwen om zich te laten registreren als DES-slachtoffer. DES is een middel dat artsen in de jaren na de Tweede Wereldoorlog aan vrijwel alle zwangere vrouwen aanbevolen (ook de prima gezonde), opdat ze sterkere baby's zouden krijgen. DES is een kunstmatig vrouwelijk hormoon. Veel van de dochters van die vrouwen blijken onder andere een nieuwe vorm van kanker te ontwikkelen. Een kanker die wellicht aan de volgende generatie kan worden doorgegeven. Hoe komt het dat de artsen deze vrouwen willens en wetens ziek hebben gemaakt? Hoe verzetten vrouwen zich hiertegen? Ook in de Leidse regio zijn de DES-dochters actief.

"Voor grotere en sterkere baby's"

Dat was de slogan waarmee de farmaceutische industrie na de oorlog inspeelde op het sentiment van het gelukkige gezinnetje, dat streefde naar grotere auto's, grotere huizen, grotere gezinnen en grote stevige babies. DES werd gepresenteerd als wondermiddel. DES staat voor DiEthylStilbesterol. Het is het eerste kunstmatig gemaakte hormoon. Het zou er voor zorgen dat zwangerschappen beter verlopen en er minder miskramen voorkomen.

"Baat het niet, dan schaadt het niet", werd er in reclames gezegd, en "men kan te weinig geven, nooit teveel." Wereldwijd kregen tot begin jaren negentig naar schatting 6 miljoen vrouwen DES voorgeschreven. En nog steeds groeit dat cijfer, met name in de Derde wereld. In Nederland zijn tussen de 400 en 800 duizend moeders, dochters en zonen in aanraking geweest met DES. In 1971 lagen in Boston in de VS 7 jonge vrouwen in het ziekenhuis met een zeer zeldzame vorm van vagina-kanker. Hun moeders blijken DES gebruikt te hebben. In de loop der jaren blijken enorm veel van die DES-dochters kanker te ontwikkelen. Het is de eerste soort kanker die veroorzaakt wordt door gif ingenomen door de vorige generatie. Later komt aan het licht dat 70 tot 90 procent van alle DES-dochters slijmvormende cellen in de vagina hebben. Veel van hen verdwenen direct onder het chirurgisch mes. Totdat bekend wordt dat die cellen 'goedaardig' zijn. Dit direct snijdend ingrijpen is kenmerkend voor het huidige medisch denken. Verder hebben DES-dochters 50 procent meer kans op borstkanker, hebben ze vaker miskramen, vroeggeboorten en buitenbaarmoederlijke zwangerschappen. Ook zonen blijken later regelmatig misvormd aan de geslachtsdelen. Nog steeds worden nieuwe problemen bekend in de DES-affaire.

Pas in 1976 wordt het in Nederland verboden DES voor te schrijven bij zwangerschappen. De overheid, de medische maffia, de media en de chemische/farmaceutische industrie staan niet te trappelen om de DES-dochters voor te lichten, laat staan financieel te steunen. In het hierna volgende stuk zullen we trachten de oorzaken hiervan aan te wijzen.

Over New Oil en de keizer van Amerika

In de jaren 60 van de vorige eeuw bracht "Old Bill" Rockefeller flesjes pure petroleum op de markt onder de naam Nujol. Dat stond voor New Oil. Hij verkocht het aan kankerpatiënten als medicijn tegen hun ziekte. De petroleum kostte hem een vijfde dollarcent per flesje, dat hij verkocht voor 21 cent. Toen bleek dat de mensen er nogal van aan de schijterij raakten besloot hij dat het een middel tegen verstopping was. Regelmatige gebruikers kregen echter last van vitamine-gebrek, waarna hij er caroteen aan toevoegde en het nog duurder maakte: "vernieuwd, nu nog beter!"

Nu, 5 a 6 generaties verder, produceert Stanco Inc. nog steeds Nujol. Stanco is onderdeel van het imperium van de rijke olie-familie Rockefeller. Zij worden wel de keizerlijke familie van Amerika genoemd, en zijn de eigenaren van het grootste olie-bedrijf ter wereld: Exxon, vroeger Standard Oil. Daarnaast bezitten ze de grootste en machtigste bank ter wereld: de Chase Manhattan Bank. Ze bezitten verder honderden en honderden grote en kleine concerns op die gebieden van olie en banken, maar ook in de media, de wapenindustrie enzovoorts. Een van de belangrijkste hoekstenen van hun imperium is de chemische industrie. Ze hebben ook in deze hoek honderden bedrijven, waaronder een flink aantal van de allergrootste: Dow Chemical, Du Pont, Hoffman LaRoche, Bristol Myer enzovoorts. In 1948, voor de explosie op het gebied van de 'medicijnen' en andere chemicaliën, bedroeg hun omzet in deze industrie alleen al 10 miljard dollar per jaar.

De Rockefellers stonden tot aan de Eerste Wereldoorlog bekend als enorme schoften. Opstanden in hun fabrieken in de VS waren aan de orde van de dag. Nadat hun privé-leger op bloedige wijze een einde maakte aan een staking (45 doden) in 1914 besloot John D. Rockefeller aan zijn imago te gaan werken. Hij kocht diverse media-concerns en nam zo langzamerhand de macht over bij andere mediabedrijven door hen afhankelijk te maken van advertenties van zijn bedrijven. Daarnaast richtte hij fondsen op, de Rockefeller Foundations, die er via belastingtrucs in slaagden miljoenen 'weg te geven aan goede doelen. Meestal waren dat ziekenhuizen en opleidingscentra die nieuwe dokters opleidden in het gebruik van door Rockefeller geproduceerde 'medicijnen'. Centra voor meer alternatieve geneeswijzen krijgen niets. Ook besteedde de familie miljarden aan reclame door de jaren heen, en creëerden ze een beeld van zichzelf van de "weldoeners van de mensheid" (in de Encyclopedia Brittannica, eigendom van de familie). Deze controle over de media bewijst de Rockefeller dan grote diensten. Negatieve en kritische verhalen over hun daden en producten, DES bijvoorbeeld, kunnen eenvoudig uit de kranten geweerd worden door te dreigen met het beëindigen van de reclame-inkomsten.

Overal ter wereld lopen de DES-dochters hier tegen aan. Zo duurde het in het informatie-tijdperk ruim 10 (!) jaar voordat het slechte nieuws over DES tot de Spaanse media doordrong. Niet dat de familie alle media in alle landen daartoe hoeven te beheersen, verre van dat: in andere landen doen soortgelijke industrieële monopolies dat voor hen. Zoals in Duitsland waar voor de oorlog het chemisch concern IG Farben erg machtig was. In de oorlog werkte Rockefeller trouwens erg nauw samen met de IG Farben. Na de oorlog werd het bedrijf opgesplitst, maar vormt tot op heden onder duizenden namen verscholen nog steeds een machtblok. Ook in andere West-Europese landen hebben zich deze eeuw gigantische chemische machtsblokken ontwikkeld. Deze tak van industrie is overigens de grootste op die van voedsel na.

De productie van kanker

De chemische industrie produceert naast steeds nieuwe medicijnen onder andere enorme hoeveelheden cosmetica, kleurstoffen, verf, conserveermiddelen, en andere troep die aan ons voedsel wordt toegevoegd, reinigingsmiddelen, lijmen, olieproducten, wasmiddelen, synthetische vezels, kunstmest, landbouwgif, gassen, plastics, smeermiddelen, kunstrubber, nucleaire reactoren en ga zo maar door. Chemische bednjven zijn zo verantwoordelijk voor zowat elke vorm van vervuiling die wij kennen. Ze verdienen in feite goud-geld aan de milieu-vernietiging die ook ons mensen kapot maakt. Ook het 'interne milieu' van de mens, onze gezondheid, wordt immers vernietigd door alle chemische troep, niet in de laatste plaats via ons voedsel. Zo krijgen mensen nog steeds DES binnen via hun voedsel. Het wordt namelijk als groeihormoon aan koeien gegeven. Wereldwijd neemt kanker dan ook nog steeds toe. Net als suikerziekte en een hele reeks andere 'welvaartsziekten'.

Via de bijzonder winstgevende verkoop van 'medicijnen' en 'medische technieken' voor de bestrijding van deze ziekten spekt de chemische industrie zichzelf nogmaals! Ze creëren letterlijk hun eigen markt. Maar ook op bewustzijnsniveau, door bijvoorbeeld de zwangerschap als een ziekte te benaderen. De chemische industrie wil zo een behoefte naar 'medicijnen' opwekken bij zwangere vrouwen. DES is zo'n middel. De nieuwe geboortetechnieken ook. De chemische industrie levert de arts de illusie de zwangerschap volledig te kunnen beheersen.

Al deze 'medicijnen' maken de mensen nog zieker. Al in 1953 bleek uit onderzoek dat DES een negatief effect op zwangerschap heeft en juist meer miskramen veroorzaakt. (De reden waarom DES nu op de markt is als morning-afterpil! De Nujol-story herhaalt zich.) In 1978 moesten in de VS in totaal anderhalf miljoen mensen in het ziekenhuis worden opgenomen door het gebruik van 'medicijnen'. Door dezelfde oorzaak vielen er ook nog eens 140.O0O doden. En een derde van diegenen die het ziekenhuis ingingen werden door de behandeling aldaar nog zieker. Bijna dagelijks zijn er overal ter wereld grote en kleine schandaaltjes, als blijkt dat er ten gevolge van het gebruik van dat-en-dat 'medicijn' zoveel mensen zijn gestorven of verminkt. Een paar voorbeeldjes uit een lange rij: Thalidomide verminkte in Duitsland 10.000 kinderen, Isoproterenol doodde 3500 mensen, Phenformix doodde 18.000 suikerpatienten, Oxychinol maakte duizenden Japanners blind. En wie herinnert zich niet het dalkon-schildje en Softenon? Het is opvallend dat in de regel bij artsenstakingen de sterftecijfers dalen...

De typische aanpak van kanker door de gevestigde medische maffia gaat vrijwel uitsluitend uit van producten van de chemische industrie: bestraling en chemotherapie. Zelfs DES wordt vandaag de dag nog gebruikt als middel tegen kanker, en wel prostaatkanker. Dit is samen met bestraling, vergiftiging met andere chemicaliën en in een shock brengen door zware operaties, de beste manier om iemand een kanker te bezorgen. Alle drie de ingrepen, snijden, bestralen en vergiftigen, zorgen er voor dat het natuurlijke afweersysteem van de mens het begeeft. Meestal worden alle drie de methoden tegelijk toegepast. Levensverhalen van DES-dochters die in handen vallen van de medische maffia spreken wat dit betreft boekdelen. Hun lijdensweg is werkelijk misselijk makend: de ene ingreep na de andere, baarmoeder eruit enzovoorts. Het steeds langer 'doorbehandelen' van stervende patiënten is wat dat betreft trouwens erg voordelig voor bedrijven als die van Rockefeller. En dat terwijl blijkt dat mensen die deze behandelingen weigeren gemiddeld nog vier keer zolang leven als zij die ze wel ondergaan.

Maar het verhaal gaat nog verder. Zelfs aan de aanpak van de gevolgen van de 'kankerbehandeling' is weer te verdienen. Het Leidse biotechnologiebedrijf Centocor heeft een 'medicijn' op de markt gebracht dat onder andere kankerpatienten moet gaan genezen die dodelijke ontstekingen ontwikkeld hebben als gevolg van de 'behandeling'. Het middel, 'centoxin', zou veel geld in het laadje moeten brengen. In januari van dit jaar bleek echter dat Centoxin op haar beurt ook weer dodelijk is. Het bedrijf is overigens opgezet met geld van de familie Rockefeller. De kankerbestrijdingsindustrie is tegenwoordig zo groot dat er wellicht meer mensen leven van kanker dan dat er aan dood gaan.

Verplicht slikken

Jaarlijks komen er 15.000 nieuwe 'medicijnen' op de markt, waarvan er na verloop van tijd 12.000 weer verdwijnen. Er zijn er nu zo'n 60-80.000 in West-Europa in gebruik. Een VN-onderzoek wees echter een tijdje geleden uit dat we er maar 26 nodig hebben, waarvan 9 echt. Dat zijn eenvoudige en goedkope middelen. De rest is ontwikkeld vanwege de winst.

Toen de linkse president Allende in Chili begin jaren 70 het aantal in zijn land verkrijgbare 'medicijnen' drastisch wilde verminderen, was dat een van de redenen voor de door de VS opgezette coup. De nieuwe machthebber Pinochet maakte de maatregel direct ongedaan. Toen Sri Lanka, eind jaren 70 Allende's voorbeeld wilde volgen dreigde de VS alle voedselhulp te staken. De Derde Wereld is immers een belangrijke markt voor Westerse (afgekeurde) 'medicijnen'. Ook DES blijft in gebruik in het Zuiden, ook bij zwangere vrouwen. In Soweto gebruiken vrouwen het om de productie van moedermelk te stoppen, zo bleek op een vrouwenconferentie. En dat moet zo blijven blijkt uit het handelen van de Amerikaanse keizerlijke familie. Ingrijpen in de Derde Wereld als hun economische belangen daar gevaar dreigen te lopen is voor hen geen probleem. En ook daar valt weer goed aan te verdienen. Nelson A. Rockefeller was bijvoorbeeld een groot voorstander van de oorlog in Vietnam, en niet in de laatste plaats vanwege de lucratieve handel in onder andere napalm. Hij strooide kwistig met geld om de oorlog gaande te houden. Zo bleek in 1978 dat hij oorlogsminister Kissinger zomaar 50.000 dollar had gegeven. De keizer zorgt goed voor zijn getrouwen. Ook ex-president Bush verdient goed met z'n 145.000 dollar aandelen in de farma-gigant Eli Lilly, een Rockefeller-dochter, die trouwens als eerste een schadevergoedingsproces verloor tegen een DES-dochter, Joyce Bichler.

De medische maffia

Vrijwel alle producten van de chemische industrie, en dus ook de 'medicijnen', worden door 'wetenschappers' op dieren getest. Als die er niet ziek van worden of er dood aan gaan wordt het middel goedgekeurd, en is de producent wettelijk verzekerd tegen schadeclaims van de gebruikers ervan. De wet zegt dat dierproeven voldoende zijn om de veiligheid te garanderen. In werkelijkheid zegt 'n dierproef niets. Elke diersoort, inclusief de mens, reageert weer anders op elk middel. Zo zijn diverse soorten paddestoelen bijzonder gezond voor konijnen en doet arsenicum schapen niets, maar zijn beide extreem dodelijk voor de mens. Morfine kalmeert de mens maar windt katten en muizen op. DES werd getest op dieren en veilig verklaard. Toen na hertesting in 1973 de Wereld Gezondheidsorganisatie meldde dat DES bij dieren geen slechte gevolgen had, terwijl vrouwen kanker ontwikkelen door DES, besloot men de testen te intensiveren. Het kan eenvoudigweg niet gezegd worden dat dierproeven niet deugen, en niet wetenschappelijk zijn, maar slechts voor de wet gedaan worden, als argument achteraf dienen om schadevergoedingen te ontlopen.

Er staan voor de vivisectie-business enorme financiële belangen op het spel. Heel wat gerenommeerde en gesettelde 'wetenschappers' hebben er een goede baan aan. Een gevolg hiervan is dat goedgekeurde 'medicijnen' zoals DES als het ware jarenlang letterlijk getest worden op mensen. Dat een middel schadelijk is blijkt meestal pas als de gebruikers ervan in opstand komen (of als het 'medicijn' vervangen wordt door een 'verbeterde' versie, waarbij het de industrie loont om sommige nadelen van de vorige versie te openbaren.) Dit wil natuurlijk niet zeggen dat er niet ook openlijk op mensen getest wordt. Daarvoor gebruikt de medische maffia net als bij de dieren de machtelozen: (krijgs)gevangenen, armen, wezen, gekken en foetussen.

Om deze situatie zo te houden, met de medische maffia die maar wat aanklooit in het voordeel van de 'medicijnen-makers', sponsoort met name de Rockefellerclan de FDA (Food & Drugs Administration). Deze Amerikaanse instantie bepaald in feite of een medicijn in de westerse landen mag worden verkocht. Alternatieve medische middelen, zoals homeopatische, worden afgekeurd. De AMA (American Medical Association), de machtige vereniging van Amerikaanse artsen, krijgt ook geld. Iedere arts die zich in Amerika uitlaat tegen de huidige medische praktijk wordt de vereniging uitgezet en af gedaan als kwakzalver. Pikant detail: de Rockefellers gebruiken zelf uitsluitend homeopatische middelen en worden er erg oud mee! Ieder land heeft zo zijn eigen machtsblok op medisch gebied, maar de Amerikaanse is internationaal erg invloedrijk.

Één voorbeeldje nog. Het AMA pleitte in het verleden met veel succes voor de verplichte inenting tegen polio in de VS. Rockefeller leverde het serum. Daarvan was in andere landen al bekend dat het schadelijk was. Al snel bleek die inenting zelf de grootste bron van polio te zijn, zoals bij inentingen vaak het geval is. Bovendien bleek in 1985 dat alle 98 miljoen verplicht ingeënte Amerikanen een flink verhoogde kans hebben op hersenkanker. Vandaag de dag pleit de Nederlandse medische maffia voor een min of meer verplichte doorstraling van vrouwen in verband met borstkanker. Eerst met DES de aantallen vrouwen met borstkanker opschroeven, dan verplichte onderzoeken die op hun beurt weer ziek maken en vervolgens opname in het ziekenhuis, een ziekmakende behandeling, waarvoor de vrouwen weer behandeld worden, enzovoorts enzovoorts. Kassa, kassa, kassa!

Het ontstaan van de DES-actiegroep in Nederland

Zoals hierboven al beschreven is bestaat er in Nederland sinds 1976 een v erbod op het voorschrijven van DES aan zwangere vrouwen. Pas na herhaald aandringen van het ministerie van Volksgezondheid vermeldde de farmaceutische bedrijven op hun bijsluiters dat DES niet langer voorgeschreven mocht worden aan dergelijke vrouwen.

In 1981 stonden de kranten bol van de berichten over het gebruik van DES in de veeindustrie. Het middel werd gebruikt om vee sneller geslachtsrijp te maken. Wat de gevolgen van DES waren voor mensen kreeg niet of nauwelijks aandacht. Een DES-dochter die verontwaardigd was wegens gebrek aan aandacht, voorlichting en zorg aan DES-dochters schreef een artikel voor de Volkskrant. Ook de Libelle schonk hieraan aandacht.

Dit leverde vele reacties op waardoor DES-moeders en DES-dochters met elkaar in contact kwamen. Besloten werd grootscheeps de publiciteit te zoeken. Vanaf augustus 1981 verschenen er uitgebreide achtergronden in de meeste dagbladen en opinie-bladen. Duidelijk werd dat een gigantisch probleem was aangesneden gezien de honderden reacties. Veel vrouwen wisten al jarenlang dat er iets mis was met DES maar kregen geen gehoor bij hun huisarts.

De DES-actiegroep werd op 29 augustus 1981 opgericht en stelt zich ten doel om alle DES-betrokkenen op te sporen en te voorzien van goede informatie, voorlichting te geven aan het publiek en artsen, en steun te geven waar dat nodig is. De DES-actiegroep wil een kritische houding tegenover medicijngebruik tijdens de zwangerschap bevorderen en de DES-zaak een waarschuwing laten zijn voor de toekomst. Ze wijst op de verantwoordelijkheid van de medische professie en het ministerie van Volksgezondheid ten aanzien van het DES-probleem. Hiertoe ontstaan al snel contacten met het ministerie en de beroepsvereniging van gynaecologen.

De DES-actiegroep heeft een netwerk van betrokken en ter zake deskundige gynaecologen opgericht waarnaar doorverwezen kan worden indien vrouwen daarom vragen. De gynaecologen van dit netwerk moeten voldoen aan bepaalde criteria die de DES-actiegroep heeft opgesteld. De DES-groep doet navraag bij de doorverwezen vrouwen naar hun ervaringen met desbetreffende gynaecologen. De groep heeft ook het cliëntenbestand van de DES-dochters in beheer. Op deze manier heeft de DES-groep grip op de behandeling van DES-dochters. Gynaecologen die niet aan de gestelde voorwaarden voldoen worden simpelweg geboycot. De DES-groep werkt aldus met een groep deskundigen die ze zelf geselecteerd heeft.

Deze werkwijze komt voort uit de ervaringen van vele vrouwenzelforganisaties. De ervaring leerde dat vrouwen met hun klachten en vermoedens niet goed terecht konden bij de gezondheidszorg. Niet alleen het algemene gevoel dat de arts niet alwetend is en degene is die beslist over de behandeling, maar ook het feit dat de betrokken vrouw zelf dient te beslissen over haar eigen lichaam en leven is van belang voor de vrouwenzelforganisaties. Ze eisen daarmee het recht op zelfbeschikking op en nemen het heft in eigen handen. De vrouwen benaderen daarbij hun problemen vanuit hun eigen, vrouwelijke ervaringen. Daarmee nemen ze afstand van de gangbare (vaak puur medische) benadering die als onbevredigend en ziekmakend ervaren wordt. Hetgeen klopt gezien de praktijken van de farmaceutische industrie die op winstbejag uit is en niet op gezondheid.

Vrouwenzelforganisaties als de DES-groep reageren daarmee dus niet alleen op de bestaande gang van zaken in de gezondheidszorg, zij leggen tevens een verband tussen welzijns- en gezondheidsproblematiek en de maatschappelijke positie van vrouwen. De DES-actiegroep volgt dan ook kritisch de technieken en medicijnen die gebruikt worden bij vrouwen die niet zwanger kunnen worden. Ze stelt aan de kaak dat het krijgen van kinderen steeds meer gemedicaliseerd wordt, dat wil zeggen natuurlijke processen hebben plaats gemaakt voor gebeurtenissen die niet zonder begeleiding van een dokter kan plaatsvinden.

De DES-actiegroep zoekt het hogerop

In 1986 hebben zes DES-dochters die behandeld zijn voor vaginale kanker een eis tot schadevergoeding ingediend bij de Amsterdamse rechtbank. Na twee jaar werd de eis afgewezen. De reden daarvoor was dat als je de fabrikant van een product aansprakelijk wilt stellen, je wel moet weten wie die fabrikant is. Dat is een normale regel. Echter in het geval van DES kunnen de meeste dochters niet achterhalen wie de fabrikant was van het DES-preparaat dat hun moeder slikte. Op DES zat namelijk geen patent en het is dan ook door vele bedrijven op de markt gebracht. Aangezien de schade pas na jaren aan het licht trad (met name bij dochters tussen de 14 en 21 jaar) en bovendien medische dossiers bij de huisarts na tien jaar vernietigd worden, is het vrijwel onmogelijk om 1 fabrikant aan te wijzen.

In 1988 zijn de dochters in hoger beroep gegaan en hebben de rechter gevraagd de producenten als groep aansprakelijk te stellen. In 1990 was de uitspraak opnieuw negatief. Niet aangetoond kon worden dat buiten de gedagvaarde bedrijven niemand anders ook DES gemaakt had.

De laatste mogelijkheid was cassatie aan te tekenen bij de Hoge Raad. Op 9 oktober vorig jaar oordeelde de Hoge Raad dat de interpretatie van de wet die het gerechtshof in 1990 gaf niet klopt! Daarmee werd een van de belangrijkste mijlpalen in de geschiedenis van de DES-groep behaald. De eiseressen mogen de DES-producenten aansprakelijk stellen voor de schade die DES bij hen teweeg heeft gebracht. Daarmee is de zaak nog niet gewonnen. Nog beoordeeld moet worden of de aanspraak terecht is. Daarbij komen de volgende twee vragen aan de orde:

Indien dit bevestigend beantwoord kan worden is de zaak gewonnen en zal de farmaceutische industrie schadevergoeding moeten betalen. De uitspraak geldt niet alleen voor de zes eiseressen. Als het proces gewonnen wordt kan een ieder die aantoonbare schade heeft ondervonden van DES aanspraak maken op schadevergoeding. In principe kan een DES-dochter bij een willekeurig bedrijf dat DES op de markt heeft gebracht een claim indienen. De vooruitzichten om de zaak te winnen zijn gunstig.

In de laatste maanden van het vorige jaar heeft de DES-groep een zogenaamde meldingscampagne gevoerd. In 1992 is het Nieuw Burgerlijk Wetboek van kracht geworden. Daarin is bepaald dat de aansprakelijkheid van bedrijven kan verjaren. Een claim moet voortaan binnen vijf jaar nadat de schade is opgetreden worden ingediend. In 1992 gold een overgangsregeling. Die geldt ook voor vrouwen waarbij meer dan vijf jaar geleden schade is opgelopen.

De verjaring van de aansprakelijkheid kan worden 'gestuit'. Tot 15 december 1992 konden DES-betrokkenen zich nog aanmelden bij het DES-centrum in Utrecht. Daarmee houdt je de mogelijkheid open eventueel in de toekomst pas een claim in te 'willen dienen. Het DES-centrum heeft een lawine van duizenden telefoontjes en brieven over zich heen gekregen. Uiteindelijk zijn er 18.00O (!) personen die zich beroepen op een eventuele claim in de toekomst.

Opvallend is overigens dat de DES-zaak zich binnen het burgerlijk recht afspeelt en niet binnen het strafrecht. De verantwoordelijkheid voor het aansprakelijk stellen wordt daarmee bij de vrouwen zelf gelegd en niet zoals bij strafzaken bij het Openbaar Ministerie. De Staat beschermt hiermee de belangen van de farmaceutische industrie en niet die van haar burgers. Dit terwijl de fabrikanten een levensbedreigend 'medicijn' op de markt hebben gebracht. In de hele slepende affaire rond DES heeft de overheid zich bepaald niet als een beschermer van de vrouwen opgesteld. Met geld kwam men maar mondjesmaat over de brug. Ook aan voorlichting heeft het sterk ontbroken!

Wat doet de DES-actiegroep in de regio?

Behalve een landelijk actie- en informatiecentrum in Utrecht zijn er talloze regionale contactvrouwen actief voor het centrum. Er zijn zo'n 30 vrouwen (DES~moeders en DES-dochters) contactvrouw. Ook in Zuid-Holland en de Leidse regio zijn vrouwen actief. Veel vrouwen willen graag in contact komen met andere DES-moeders en -dochters. De regionale contactvrouwen organiseren regelmatig bijeenkomsten om voorlichting te geven en ervaring uit te wisselen. Dit gebeurt de ene keer op initiatief van de DES-groep zelf, de andere keer op uitnodiging van personen en organisaties waar regelmatig vrouwen komen, zoals (vrouwen) gezondheidscentra, huisartsen, ziekenhuizen, de Nederlandse Vereniging van Huisvrouwen enzovoorts. Zo zijn er in het Academisch Ziekenhuis verschillende gynaecologen die bij het DES-netwerk aangesloten zijn.

De contactpersonen zorgen ook voor verspreiding van informatie in openbare gelegenheden. De oproepformulieren van de meldingscampagne lagen bijvoorbeeld in Leiden in de bibliotheek, bij verschillende huisartsenpraktijken, het vrouwengezondheidscentrum en in buurthuizen. In de kleinere dorpen rond Leiden, zoals Zoeterwoude, Leiderdorp en Oegstgeest is in de loop der jaren ook veel materiaal verspreid. Ook is er samengewerkt met patiëntenorganisaties in de regio. Op deze manier is ook geprobeerd om DES-vrouwen op te sporen die wel kanker hadden (gehad) maar misschien niet wisten dat er een relatie met DES kon zijn. De betrokkenheid van DES-vrouwen kan er voor zorgen dat zij zich steeds meer afkeren van de gewone medische wereld, waar ze maar weinig vertrouwen in hebben. Zo vertelde een contactvrouw dat ze toch al niet veel op had met de gewone geneeswijze. Zelf ziet ze meer in antroposofie die homeopathische middelen gebruikt. In tegenstelling tot de gewone medische wetenschap ziet ze het lichaam als een ondeelbaar geheel. Door op een plek kanker weg te snijden heb je de ziekte nog niet overwonnen. Toch zegt ze niet te weten of ze terug zal grijpen op bijvoorbeeld chemotherapie als ze zelf kanker krijgt. Dit komt omdat ze niet veel voorbeelden kent van mensen die het op een alternatieve manier proberen. Zelf gelooft ze dat steeds meer mensen inzien dat homeopathische middelen uiteindelijk meer zin hebben dan de gewone geneesmiddelen. Ze heeft niet de illusie dat de farmaceutische industrie werkelijk door deze relatief kleine groep ongerust wordt. Ze heeft wel de indruk dat veel DES-dochters en -moeders kritischer tegenover medicijnen in het algemeen zijn komen te staan.

Kan het ook anders?

De DES-groep heeft met haar acties, lobby en publicaties een kritische houding ten opzichte van de medische wetenschap aangenomen. De DES-groep gaat ervan uit dat ook artsen slecht geïnformeerd zijn over medicijnen. Ze staan daarnaast onder een enorme druk en verleiding van de farmaceutische industrie om bepaalde geneesmiddelen voor te schrijven. Wel verwijt de DES-groep de artsen dat ze zich te weinig weerbaar opstellen tegen deze pressie. Ook een onafhankelijke lijst van betrouwbare medicijnen is noodzakelijk. Nu wordt de informatie verstrekt door de farmaceutische industrie zelf die er natuurlijk bij gebaat is haar producten aan de artsen te slijten!

De DES-groep vindt het zaak dat vrouwen en andere patiënten mondiger worden en vraagtekens stellen bij de behandeling en de middelen die voorgeschreven worden. Patiënt en arts moeten in samenspraak alle alternatieven bespreken en uiteindelijk de patiënt de keuze laten. De huidige praktijk in de medische wetenschap is dat artsen de schadelijke bijwerkingen van een medicijn accepteren om een ander ziektebeeld te genezen. Met name ook in de nieuwe vruchtbaarheidstechnieken ziet men dit terug. Om onvruchtbare of minder vruchtbare mensen toch kinderen te laten krijgen, worden allerlei hormonen en moderne vruchtbaarheidstechnieken toegepast. Een van die hormoonpreparaten is Clomid, een middel dat chemisch overeenkomsten vertoont met DES!

Het blijkt dat artsen en patiënten steeds minder willen accepteren dat er grenzen zijn aan de maakbaarheid van het leven. De laatste jaren zijn we wat dat betreft doodgegooid met het idee dat we geen genoegen hoeven te nemen met de natuurlijke gang van zaken rond leven en dood. Deze gedachtengang zien we ook terug in de biotechnologie en de schoonheidschirurgie. Al deze technieken zijn echter niet zonder risico voor de gezondheid. Daarnaast zijn ze peperduur. Het is dan ook bijzonder wrang dat DES-dochters, die een verhoogde kans hebben op miskramen, vroeggeboortes en buitenbaarmoederlijke zwangerschappen, nogal eens hun toevlucht zoeken tot diezelfde vruchtbaarheidstechnieken om toch een kind te krijgen. Wat dat betreft lijkt de geschiedenis zich helaas te herhalen.

Bronnen (en om verder te lezen)

Terug