De Peueraar 32, april 1993
Auteur:
De Directie Welzijn heeft op december 1992 een discussienota gemaakt, deze heet "Allemaal Leidenaars" en gaat over het Leidse allochtonenbeleid. Na, wat men noemt, verwerking van de inspraakreacties, wordt de notitie in de verschillende raadscommissies behandeld. Dit zal in mei 1993 gebeuren. In dit artikel wil ik aandacht schenken aan de reacties van zelforganisaties van migranten op de nota. Ik doe dat door middel van citaten uit de brieven die het platform van Turkse zelforganisaties in Leiden en Samenwerkingsverband van Migrantenorganisaties naar de gemeente hebben geschreven.
Inleiding
In 1982 verscheen de laatste nota over het Leidse allochtonenbeleid. In 1992 is er nog wel een bestuursopdracht gemaakt "Marokkaanse jongeren", maar deze werd te beperkt gevonden omdat er niet op het gehele allochtonenbeleid in werd gegaan. Over hetgeen waar de gemeente dan na 10 jaar na de laatste nota mee op de proppen komt laat ik eerst het Samenwerkingsverband van Migrantenorganisaties aan het woord (zij vertegenwoordigen: Arabische Vrouwenorganisatie Leiden, Turkse Arbeidersvereniging, Marokkaanse Vereniging Leiden, Turkse Culturele Vereniging, Vereniging voor Cultureel Werk, Werkgroep Marokkanen): "Deze nota bevat veel onduidelijkheden en dubbelzinnigheden, en weinig exacte gegevens. Kortom wij vinden de nota vaag. Er staan weinig concrete maatregelen in. Het is ons onduidelijk hoe de invalshoeken in praktijk gebruikt zullen worden. Er staat namelijk niet in wat u wilt bereiken en op welke termijn."
De enige analyse die de gemeente maakt is dat ze geen doelgroepenbeleid meer wil voor allochtonen, maar een probleemgerichte aanpak. In de nota staat hierover: "Want net als voor Nederlanders geldt ook voor allochtonen dat het om een zeer heterogeen samengestelde groep gaat met verschillende problemen. Koppeling van achterstand aan een etnische achtergrond bevordert stigmatisering. Voortaan moet het probleem centraal staan, niet de herkomst van de allochtoon."
Het platform van Turkse zelforganisaties vertegenwoordigt de Turkse Culturele Vereniging, Turkse Islamitische Culturele Vereniging en de Turkse Arbeidersvereniging. Zij schreven over de probleemgerichte benadering: "Elke groep heeft haar eigen kenmerken. Bij het uitvoeren van een probleemgerichte benadering dient rekening gehouden te worden met de kenmerken van deze groepen. Anders is de kans van slagen van een probleemgerichte benadering niet groot." Het Samenwerkingsverband van migrantenorganisaties (verder Samenwerkingsverband) vindt dat om gelijkwaardigheid tussen allochtonen en autochtonen te bereiken er ook gelijke kansen moeten worden gecreëerd. Zolang deze er niet zijn blijven extra aandacht en mogelijkheden noodzakelijk."
Over de ideeën achter het huidige beleid wordt in de nota geschreven: "Het huidige beleid wordt gekenmerkt door het streven naar maatschappelijke integratie en een specifiek doelgroepenbeleid." Terecht vragen de Turkse zelforganisaties zich het een en ander af bij deze, verder niet uitgewerkte, zin: "Elke duidelijkheid ontbreekt over wat men onder integratie verstaat: aan welke waarden en normen dienen de allochtonen zich aan te passen? Is er vanuit de Nederlandse samenleving mogelijk een eenduidig en collectief waarden- en normenstelsel aan te geven waaraan men zich dient aan te passen?"
De nota is onderverdeeld in een aantal onderwerpen. Ik behandel: wonen, werken, onderwijs, welzijn en sport, openbare orde en algemene beleidsvisie voor de toekomst. Ik zal per onderwerp aangeven wat er in de nota staat en hoe de migrantenorganisaties daar tegenover staan.
Wonen
De gemeente vindt in het kader van de woonruimteverdeling een doelgroepenbenadering ongewenst. Ook een op afkomst gebaseerd spreidingsbeleid, gericht op het voorkomen van zwarte wijken, vindt de gemeente ongewenst. Op het gebied van volkshuisvesting doen zich geen probleemsituaties voor, dat weten ze uit ervaringsgegevens. De Turkse zelforganisaties daarover: "Allochtonen maken zich druk over het ontstaan van ghetto's, zwarte wijken. Het onderzoek van LISWO laat zien dat de meeste allochtonen willen verhuizen. Het is ook bekend dat de inkomens van allochtonen dalen en de hoogte van huursubsidie afneemt. Bovendien hebben allochtonen te maken met de beperkingen van de vreemdelingenwet, die in essentie de bron is van ongelijke behandeling van allochtonen, met name wat betreft de rechtspositie. Het nieuwe woonruimteverdelingsysteem is een extra probleem voor allochtonen. Het is voor ons onbegrijpelijk dat er gezegd wordt dat er geen specifieke problemen zijn voor allochtonen op het gebied van wonen."
De Turkse zelforganisaties zijn het ook niet eens met de gemeente dat er geen doelgroepenbenadering is op het gebied van huisvesting: "In de praktijk worden allochtoneh in bepaalde wijken gehuisvest. De vraag is waarom de meeste allochtonen in bepaalde wijken en in slechte huizen wonen. Het antwoord is niet dat ze dat goed en leuk vinden. Het ontstaan van "Het Leidse Ei", zwarte scholen, sociale problemen in wijken met grote concentraties van allochtonen zijn de effecten van het gevoerde huisvestingsbeleid in Leiden."
Het Samenwerkingsverband vraagt de gemeente na te denken over maatregelen welke spreiding bevorderen en verdere concentratie van allochtonen tegengaan. Dit vragen zij omdat allochtonen dat zelf willen en omdat de huidige situatie een drempel is voor de integratie.
Werken
De nota van de gemeente zegt dat de zeer slechte positie van allochtonen op de arbeidsmarkt de keuze rechtvaardigt dat een extra inspanning op het terrein van de arbeidsmarkt voor allochtonen nodig is. Ze wil gaan werken aan:
Dit voorbeeld zal echter niet door de gemeente zelf gegeven worden, het Samenwerkingsverband zegt namelijk: "Het is de gemeente als werkgever niet gelukt om 3,5 procent allochtoon personeel binnen te halen, misschien afgezien van het schoonmaakpersoneel."
De Turkse zelforganisaties zeggen hierover: "Het beleid dat de gemeente Leiden voert is in essentie niet anders dan het beleid dat de werkgevers voeren. Er worden hoge eisen gesteld aan allochtone kandidaten, zonder duidelijke afbakening van de kwaliteiten die ze in huis hebben en er wordt niet gekeken naar de functierelevantie van hun kwaliteiten. "Kwaliteit" wordt vanuit de Nederlandse optiek gedefinieerd. Alles wat daarvan afwijkt wordt niet als kwaliteit aangemerkt en dat veroorzaakt problemen." De problemen die er zijn worden volgens deze organisaties wel erg eenzijdig bekeken: "De arbeidsmarkt heeft naar onze mening twee kanten: vraag en aanbod. Tot nu toe wordt door zowel de centrale als de plaatselijke overheid voornamelijk over de aanbodzijde gesproken. Het aanbod wordt als een probleem beschouwd: het zogenaamde lage opleidingsniveau, het niet beschikken over de in Nederland gevraagde beroepsopleidingen en kwalificaties worden als probleem opgevoerd, terwijl de lage opleidingen in de tijden van werving van zogenaamde "gastarbeiders" geen enkel probleem vormden. Naar onze mening ontbreekt ook hier een goede analyse van de arbeidsmarkt. Er wordt in het geheel niet gesproken over de problemen die veroorzaakt worden door de vraagzijde: namelijk de werkgevers."
Een van de problemen die door de werkgevers veroorzaakt wordt heeft het Samenwerkingsverband verwoord: "Allochtonen worden vanwege hun afkomst nogal eens geweigerd voor een baan. Wij hebben de indruk dat dat steeds vaker gebeurt."
Onderwijs
Op de vraag wat het huidige beleid is van de gemeente met betrekking tot het onderwijs geeft de gemeente het volgende antwoord: "Onderwijsactiviteiten in relatie tot allochtonen zijn onder te verdelen in drie categorien:
Tsja, dat doet je toch vermoeden dat de schrijver weinig visie heeft. De Turkse zelforganisaties reageren dan ook kort en droog: "Wij hebben geen enkele behoefte aan een opsomming van soorten of categorieën, wanneer deze niet onderbouwd wordt met analyses en resultaten van het beleid."
Het Samenwerkingsverband neemt toch nog de moeite te reageren en stelt dat er relatief veel. aandacht wordt besteed aan technische opleidingen zoals LBO, en weinig aan de mogelijkheden om door te leren via MBO en HBO. Dit deed me denken aan iets wat iemand van de Turkse Arbeidersvereniging me eens vertelde: "Wij krijgen slechte schooladviezen zodat wij het vuile werk moeten blijven doen." Een ander advies van het Samenwerkingsverband is de wachtlijsten voor cursussen Nederlands korter maken. Wat de gemeente ook onder integratie moge verstaan, hoe moet dat als mensen niet eens de kans krijgen Nederlands te leren spreken?
Welzijn en sport
De gemeente zegt voor welzijn een tweesporenbeleid te hebben. Enerzijds is men gericht op het 'vergroten van de toegankelijkheid van algemene instellingen. Anderzijds wil men achterstandssituaties voorkomen, dan wel bestrijden. Maar in de nota staat dat de gemeente nog meer doet: "Hiernaast wordt aandacht gegeven aan de versterking van zelforganisaties van allochtonen, vanuit de gedachte dat versterken van de positie slechts mogelijk is wanneer allochtonen daadwerkelijk ondersteund worden in hun streven zich te emanciperen."
Een citaat van de Turkse zelforganisaties over wat dat in de praktijk betekent: "Wij hebben de ervaring dat de zelforganisaties op vele fronten niet serieus worden genomen. Een concreet voorbeeld hiervoor is het tot stand komen van de onderhavige nota. Ondanks eerdere toezeggingen werden de zelforganisaties niet betrokken in de voorbereiding. Dit heeft tot gevolg dat er geen draagvlak is onder de zelforganisaties met betrekking tot de voorgestelde beleidsmaatregelen in de nota. Wij hebben ons altijd bereid verklaard mee te werken aan de beleidsvoorbereiding, echter wij moeten constateren dat wij als roependen in de woestijn helemaal alleen worden gelaten."
Het Samenwerkingsverband heeft nog een suggestie voor de gemeente: "Een ontmoetingsplaats voor allochtone vrouwen, zoals een badhuis, kan helpen bij het leggen van contacten buitenshuis. "Dit vind ik een betere benadering dan proberen allochtonen massaal in de bestaande instellingen te krijgen, zoals de gemeente doet.
Openbare orde
De gemeente wijdt vijf zinnen aan dit onderwerp. Hierin staat dat de gemeente geen specifiek beleid voert voor allochtonen. Wel participeert zij in activiteiten zoals de planontwikkeling en uitvoering van het project allochtone randgroepjongeren. Daarnaast zijn afspraken gemaakt met Meldpunt Discriminatie over klachten van migranten over discriminatie die via hen worden aangemeld. Hiervoor is een procedure bedacht waarbij de klager meer privacy krijgt.
Meer privacy is mooi. Maar het volgende staat in de brief van de Turkse zelforganisaties over hoe de behandeling verder is op het politiebureau: "De klachten van migranten worden niet serieus genomen of blijven in het geheel onbeantwoord. De dossiers van Meldpunt Discriminatie bevatten vele voorbeelden hiervan."
De Turkse zelforganisaties hebben ook nog andere bezwaren tegen de huidige gang van zaken: "De gemeente doet in het geheel niets om het personeelsbestand van de politie enigzins een weerspiegeling te laten zijn van de Leidse samenleving.
Algemene beleidsvisie voor de toekomst
De doelstelling van de gemeente is "dat allochtonen op gelijkwaardige basis kunnen participeren aan een harmonieuze pluriforme Leidse samenleving." Volgens de gemeente kan dat door positieve/realistische beeldvorming in pers en publiciteit. Een strategie om de omslag in het denken te bewerkstelligen zou, natuurlijk volgens de gemeente, hun eigen "Leiden, stad van vluchtelingen"-campagne zijn.
De Turkse zelforganisaties denken daar anders over: "Sociale acceptatie van allochtonen heeft sterk te maken met politieke uitgangspunten. Als de sociale acceptatie van allochtonen nog in discussie is, komt dat volgens ons door het ontkennen van Nederland als immigratieland. In de praktijk merken wij niets van "Leiden, stad van vluchtelingen" en wij zien niets in een campagne volgens het model van "Leiden, stad van vluchtelingen".