De Peueraar 32, april 1993
Auteur: Eric Krebbers
... en morgen de hele wereld?
Volgens de Binnenlandse Veiligheids Dienst (BVD) "beschikt georganiseerd extreem-rechts in Nederland over een aanhang van naar schatting enkele honderden personen". Daarvan bezoeken "enkele tientallen min of meer regelmatig vergaderingen en bijeenkomsten of zijn anderszins actief". De enige reden waarom de BVD zegt de vinger aan de pols te houden is omdat in ons omringende landen het tegen allochtonen gerichte geweld uit rechtse hoek duidelijk toenam. In de ogen van het Facisme Onderzoek Kollectief (FOK) is er wel degelijk meer aan de hand dan wat de BVD vertelt. Het FOK is een onafhankelijke organisatie, die onderzoek doet naar organisaties, personen of gebeurtenissen die met extreem-rechts in de meest brede zin te maken hebben. Daarover publiceren zij regelmatig onder meer een serie "dossiers". Onderwerpen tot nu toe waren bijvoorbeeld de Algemene Loterij Nederland, de Vrije Markt Organisaties, de Fascistische knokploegen die vanuit Nederland de Kroaten in Joegoslavië zijn gaan helpen en de kennissen van de zwarte weduwe Rost van Tonningen. En in navolging van de BVD verscheen ook van de hand van het FOK onlangs een jaaroverzicht 192 over georganiseerde politiek-racistische en fascistische groepen en hun activiteiten in Nederland. Dit overzicht heeft nummer 8 in de serie dossiers gekregen.
Naast de serie dossiers brengt het FOK ook informatie naar buiten via boeken, contacten met de gevestigde pers en discussiestukken in de linkse bladen. Onlangs verscheen er een boek van hen over het ANS, het Aktiefront Nationale Socialisten. Dit groepje fanatieke Neo-nazi's (ongeveer 40 leden) ziet zichzelf in de traditie van de Sturm Abteilung (SA) die, na eerst de straat veroverd te hebben in Duitsland voor het nationaal socialisme, in 1934 door Hitler's regime een kopje kleiner gemaakt werd. Het was een soort kruising tussen een leger en een knokploeg die miljoenen leden had. Veel teleurgestelde linksen sloten zich toendertijd bij de SA aan omdat die beloofde de macht over te nemen en het kapitalisme te vervangen door het nationalistisch socialisme. Hitler had echter de steun van het kapitaal, zeg maar de elite, nodig om zijn macht echt goed in handen te kunnen houden. Die elite zag de SA vanzelfsprekend niet zitten en dwong Hitler er korte metten mee te maken.
Aanleiding voor het schrijven van het boek over het ANS was het proces tegen zes leden ervan op 23 oktober 1990, waaraan in de pers erg weinig aandacht werd besteed. Het is een kleine, maar erg gevaarlijke groep. Een groep die zoals gezegd anti-kapitalistisch zegt te zijn. ANS-leider Eite Homan, maar ook de onlangs overleden Duitse ANS-leider Michael Kühnen komen beiden oorspronkelijk uit de Maoïstische beweging. Een beweging waar bijvoorbeeld ook de Socialistische Partij (SP) uit voortkomt. Men beroept zich op een soort proletarisch nationalisme, een revolutionair anti-kapitalisme. Zo werden tijdens de gemeenteraadsverkiezingen in 1990 in Groningen pamfletten verspreid met "Geen stem voor de burgerlijke systeempartijen! Bestrijd de jodenpartijen PvdA, CPN, VVD en CDA." Met de CP en de CD willen ze ook niets te maken hebben. Dat zijn volgens hen nationaal-reactionairen, die de klassenstrijd tegenwerken. Volgens leider Homan zijn de meeste ANS-leden ongeschoolde jongeren uit de arbeidersklasse. Werkloos, met weinig perspectief, weinig te verliezen. Ze noemen zichzelf de uiterst linkse vleugel van de nationalistische beweging, die aan de kant van de arbeidersklasse staat. Ze bestrijden daarom onder andere de vakbonden want die hebben de belangen van de arbeiders verraden. Ze hebben een hekel aan bonzen, ook aan die van de vakbonden. Als er arbeiders gezegdwordt, bedoelen deze lieden vanzelfsprekend blanke Nederlandse arbeiders. Buitenlandse arbeiders hebben hier volgens hen niets te zoeken, een idee waarop sommige mensen de SP trouwens ook wel eens betrapt menen te hebben.
Ook de strijd tegen de supermachten is voor hen een wezenlijk punt. Nu het communisme aan het ineenstorten is, ligt de prioriteit bij de strijd tegen de VS. Homan: "Bij die strijd vinden we Irak aan onze zijde, en Libië. Iran natuurlijk, en de Syrische president zegt ook leuke dingen. De Islam is een revolutionaire kracht, in dat deel van de wereld... In de strijd tegen de VS loopt Irak nu voorop. Wij spannen ons dus in voor hun zaak want dat is ook de onze. Ideologisch is Saddam Hussein natuurlijk nauw aan ons verwant... Verantwoordelijke kameraden van ons in Duitsland hebben contact opgenomen met de Iraakse ambassade in Bonn." ledereen die "revolutionair en nationalistisch" is kan dus de steun verwachten van het ANS. Homan: "Dat doet misschien denken aan Stalins doctrine van socialisme in 1 land. De Chef, Michael Kuhnen, heeft gezegd dat het communisme van Mao in feite Chinees facisme of Chinees nationaal-socialisme is... Wij zijn ideologisch verwant aan het Stalinisme en Maoïsme, ook in de vorm."
Eind 1986, begin 1987 rommelt het in het ANS. Net zoals in Duitsland vindt er dan ook in Nederland een discussie plaats over de vraag of er plaats is voor homoseksuelen in de (leiding van de) nationaal-socialistische beweging. Kuühnen was zelf homo en zag de beweging als "bewegung der männerbunde", wat hem tot de gevolgtrekking bracht dat homoseksualiteit de "nieuwe factor" was die nodig was om de mensen op de lange weg tot cultuurwezen te brengen. Dit was natuurlijk geen gemeengoed in de nazi-beweging en er breekt een enorme strijd uit. Het ANS-NL bleef uiteindelijk bij de Kühnen-beweging.
Ook de SA kenmerkte zich toendertijd door de deelname van vele homo's. Voor zover na te gaan komt het ANS voort uit de jongerenorganisatie van de Nederlandse Volksunie van Glimmerveen. Steve Mordaunt die nu voor de CP'86 in de Haagse gemeenteraad zit was ook lid van dat Nationaal Jeugd Front. En ANS-er Van der Plas is nu voor de CD (waar de ANS eigenlijk tegen zegt te zijn) raadslid in Purmerend.
Het ANS-Groningen opereert onder de harde kern van de voetbalsupporters. Eind tachtig vonden er regelmatig aanvallen plaats op het kraakpand WNC, waarbij het ANS een organiserende rol speelde temidden van de supporters van de Z-side. Homan: "Als er iets gebeurt tegen de woningleegstand, staan we erachter. Maar als die panden uitsluitend voor politieke zaken tegen ons gebruikt worden, dan nemen wij onze maatregelen." Ton Tonkens, sinds kort de tweede man binnen het ANS is een van de leden die is geworven via het voetballen. Een gewelddadige persoon die mensen dwingt de Hitlergroet te brengen, regelmatig betrokken is geweest bij steekpartijen en veroordeeld is voor het ingooien van de ruiten van het Turks Cultureel Centrum in Groningen.
Ondanks hun geweld tegen linkse mensen (zoals krakers) pleit Homan voor een "wapenstilstand met links, tot de dag X. We zouden ons voorlopig alleen tegen de staat moeten keren, in een tangbeweging. De staat van links en rechts in de tang nemen. Voor een succesvolle strijd tegen het systeem is het van belang dat revolutionair links en rechts de onderlinge verschillen even naar het tweede plan verhuizen. Ik bedoel niet dat we gemeenschappelijke vergaderingen moeten houden... maar dat we elkaars vergaderingen met rust laten en elkaars plakkaten laten hangen. Na de revolutie rekenen we onderling wel af."
Een heel eng standpunt. Het is te hopen dat de mensen er nu, in tegenstelling tot in de jaren dertig, niet intrappen. Ook deze tijd kent een grote menigte teleurgestelde linksen. Verschil is echter wel dat we nu flink wat historische voorbeelden kennen van waar het toe leidt. Denk maar aan de door Homan genoemde Stalin, Mao en Saddam Hussein. Dat linkse mensen er indertijd intrapten is niet totaal onbegrijpelijk. Het fascisme leek een alternatief voor het mislukte marxisme-leninisme en hun prpjecten. En het vroege nationaal-socialisme had heel wat socialistische elementen. Toen in de jaren 20 in Fiume, in Italië, een fascistische vrijstaat gevestigd werd voerde de leiding er maatregelen door die radicaal-links toendertijd erg aanspraken. In de grondwet werd de gelijkheid van man en vrouw opgenomen, een recht op godsdienstvrijheid, gratis medische zorg en sociale voorzieningen en tot slot een vorm van directe basisdemocratie, waarbij alle bewoners ouder dan 18 jaar inspraak hadden in de volksvergadering. Anarchisten en socialisten dachten dat deze revolutionaire aanpak naar alle andere steden van Italië zou overwaaien en waren erg enthousiast. Na twintig maanden nam de staat de macht weer over en na enige tijd kwam de "rechtse fascist" Mussolini aan de macht.
Maar goed, dit laatste is niet uit het boek van het FOK, maar uit de reader van de studiedag "Anarchisten en Fascisme" uit 1990. Die is in te zien in politiek informatiecentrum De Invalshoek. Ik dwaalde even af. Dat komt omdat het ANS op mij overkomt als een soort van politieke 'missing link' tussen autoritair links en extreem-rechts, en dat intrigeert me. Ik vind het een gedegen boek over een nu nog marginale organisatie. Een organisatie die een politieke stroming vertegenwoordigt die uit de geschiedenisboekjes verdwenen lijkt: het 'linkse' nationaal socialisme
Het boek staat boordevol informatie over de rol van vrouwen in die beweging, de heroprichting van de NSNAP, de Nederlandse NSDAP, de belangrijke mannen en hun standpunten. Aanbevolen aan iedereen die strijdt tegen het fascisme en er meer over wil weten dan dat fascisme slecht en fascisten dom zijn. Want als er iets duidelijk wordt in dit boek is dat deze mensen een goed gevoel voor geschiedenis hebben en met een gedegen, zij het verderfelijke, ideologie op de proppen komen. Geen eendagsvliegen dus. (Deze recentie is geschreven met behulp van onder andere actieblad NN en Grenzeloos, het blad van de Socialistische Arbeiders Partij.)