De Peueraar 35/36, juli/augustus 1993
Auteur: Ellen de Waard
Wethouder Koek (Onderwijs) is zwaar teleurgesteld, als we het bericht in het Leidsch Dagblad van 1 juni 1993 mogen geloven. De allochtone inwoners van Leiden zullen dat echter niet zijn over het einde van het Leidse Ei. Wél over de manier waarop er nu in de kranten over dit einde wordt geschreven.
Met name de Turkse gemeenschap zag geen heil in het Leidse Ei, het plan om de vorming van 'witte' en 'zwarte' scholen in bepaalde Leidse wijken tegen te gaan en de taalachterstand van allochtone kinderen te verminderen of teniet te doen. Maar ook de Marokkaanse Leidenaren gaven te kennen het Leidse Ei geen goede oplossing te vinden voor de problemen. De Werkgroep Marokkanen haalde dan ook 180 protesthandtekeningen tegen de plannen op.
Sinds de lancering van het Leidse Ei in januari 1992 heeft het de gemoederen in de Leidse onderwijswereld, de politiek en de allochtonengemeenschap flink bezig gehouden. Het plan voorzag in een zogenaamde beginnersschool die voorkomen moest dat allochtone kinderen die de Nederlandse taal niet of nauwelijks beheersen reeds in de eerste jaren van het basisonderwijs een leerachterstand oplopen. Op de Leidse Ei-school zouden deze kinderen intensieve taalbegeleiding krijgen totdat ze het gemiddelde niveau van 'witte' kinderen bereikt zouden hebben. Op zich een nobel streven, maar door de een of andere kromme gedachtegang werd besloten dat de kinderen op een aparte school les moesten krijgen, dus gescheiden van de 'witte' kinderen.
Naast positieve geluiden barstte ook de kritiek vanuit verschillende hoeken op de plannen los. De grootste bezwaren waren dat gescheiden onderwijs de sociale integratie van 'zwarte' en 'witte' kinderen niet bevorderd. Als men sociale integratie en acceptatie van verschillende etnisch-culturele groepen niet als een belangrijk kwaliteitsaspect ziet, wat blijft er dan nog van de zogenaamde kwaliteit van het onderwijs over. Daarnaast werd aangegeven dat dit plan het verschijnsel van 'zwarte' en 'witte' scholen niet tegengaat maar daarentegen juist formaliseert. Ook werd naar voren gebracht dat het feit dat 'witte' ouders hun kinderen van 'zwarte' scholen afhalen niet ter discussie werd gesteld. Evenmin wordt zo ter discussie gesteld dat allochtone kinderen pas tot een bijzondere school worden toegelaten als de school onder de opheffingsnorm dreigt te komen. De allochtone gemeenschap gaf aan het gevoel te hebben dat zij verantwoordelijk gesteld werden voor de problemen en dat de samenleving buiten schot bleef. Tot slot werd naar voren gebracht dat de allochtone ouders niet betrokken waren geweest bij het uitdokteren van de plannen. Pas in een zeer laat stadium kwam er een inspraakronde, die bovendien alleen gericht was op de aanmeldingsprocedure voor de beginnersschool. Onder druk gezet door de allochtone gemeenschap en op straffe van politiek gezichtsverlies werd dit voorjaar besloten om alsnog met de verschillende organisaties van allochtonen om te tafel te gaan zitten. Zij konden er echter niet van overtuigd worden dat het Leidse Ei, ook in aangepaste vorm, een oplossing voor de gerezen problemen zou betekenen. En hierdoor zal het Leidse Ei niet uitgebroed worden.
Reactie Turks platform
Uit een persverklaring die het Turks platform van zelf-organisaties onlangs heeft geschreven naar de pers en gemeenteraad, blijkt echter dat de problemen nog niet afgelopen zijn nu duidelijk is dat het Leidse Ei niet doorgaat. De persverklaring is getiteld: "Een portie voorgekookt Leidse ei; lofwaardig streven of een poging tot legitimering/legalisering van apartheid in het onderwijs." Hieronder enkele citaten uit deze persverklaring.
"Het lijkt erop dat een aantal mensen die hun zin niet hebben gekregen dit via de pers alsnog proberen. Teleurstellend hiervan is echter dat deze mensen hun frustraties afwentelen op de Turkse gemeenschap in Leiden. De Turkse gemeenschap heeft zich terecht verzet tegen de betreffende plannen omdat het geen rechtvaardige aanpak betrof. Hieronder enkele voorbeelden uit de lokale kranten: Volgens Hedy Weyters, voormalig directeur van de r.k. basisschool De Singel in een artikel van Wim Koevoet in het Leidsch Dagblad, heeft de gemeente teveel waarde gehecht aan de reacties van de Turkse en Marokkaanse woordvoerders. Vervolgens zet zij haar betoog tegen de Turkse woordvoerders verder en zegt "de Leidse politiek moet nog eens nagaan met wie van de Turken is gesproken. Wie vertegenwoordigt wie? Ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat de zwijgende meerderheid is overstemd door de luidruchtige minderheid". In een van de huis-aan-huisbladen stond de volgende beschuldiging aan het adres van dezelfde Turkse doelgroep: "Het project, waarbij de gemeente samen met de protestants-christelijke Schoolvereniging en de stichting Katholiek Onderwijs Leiden aan een lofwaardig streven werkte, is echter vastgelopen op het feit dat de Turkse doelgroep het onderwijsproject het "Leidse Ei" ondubbelzinnig heeft afgewezen". Er zijn nog meer voorbeelden van dergelijke uitspraken, maar het voert binnen het kader van dit persbericht te ver hier uitvoerig op in te gaan. Als sommige mensen het vervelend vinden dat het Leidse Ei geen doorgang heeft kunnen vinden is dat hun probleem. Wat wij logischerwijs niet kunnen volgen is de hypocrisie en de dubbele moraal dat achter het verwijt aan het adres van Turkse woordvoerders en daarmee ook aan het adres van de Turkse gemeenschap schuil zit.
Ten eerste het verwijt van Hedy Weyters dat de gemeente teveel waarde gehecht heeft aan de reacties van de Turkse en Marokkaanse woordvoerders. Ons antwoord is heel eenvoudig; naar welke en wiens reactie zou de gemeente dan moeten luisteren? Naar die van de betrokken scholen die als belanghebbenden een andere positie hebben? Of naar alle onderwijsgevenden in Leiden, inclusief die van haar? Als men niet eens respect kan opbrengen voor de mening van bepaalde maatschappelijke groepen, als men niet eens begrip heeft en kan accepteren dat een groep als gevolg van democratische spelregels haar eigen organisaties heeft en dat deze organisaties met democratisch gekozen besturen mandaat hebben om namens hun achterban te spreken, is de vraag of degene die dat zegt respect heeft voor de spelregels der democratie.
In het verlengde hiervan ligt ook de dubbele moraal die daaruit spreekt: recht op inspraak, het creëren van een breed draagvlak onder de doelgroepen, mandaat van democratisch gekozen organen (of dat eigen belangenorganisaties zijn van maatschappelijke belangengroepen of dat het politieke partijen betreft die voor een bepaalde tijd, op basis van een door de verkiezingen verkregen mandaat namens grote groepen mensen zaken kunnen doen) zijn waarden en verworvenheden die in Nederland zeer hoog in het vaandel staan. Deze waarden en verworvenheden gelden voor alle mensen in Nederland, dus ook voor allochtonen.
Het laatste punt betreft de normatieve en impliciet beschuldigende uitspraak die in het huis-aan-huisblad staat weergegeven. Volgens de krant werkte de gemeente samen met de besturen van het bijzonder onderwijs aan een lofwaardig streven maar de Turkse doelgroep heeft dat afgewezen. Hier zien wij ook het gebrek aan respect voor de eigen mening van de groep. Wanneer in het algemeen over vrije meningsuiting wordt gesproken zijn de leden van de media terecht een groot voorstander daarvan, maar helaas in ons geval zijn zij iets anders van mening."
Tot zover dit citaat. Het mag duidelijk zijn dat de Turkse gemeenschap zich niet tot zondebok wenst te laten bestempelen in deze kwestie. Wat het verzet van de allochtone gemeenschap wel bewijst is dat mensen zich niet hoeven neer te leggen bij maatregelen die van bovenaf opgelegd worden. Georganiseerd verzet kan wel degelijk zijn vruchten afwerpen!