De Peueraar 38, oktober 1993
Auteur: Eric Krebbers en Petra Schultz
Een vrouw in ondergoed die tussen haar benen tast: een foto van de striptease van "Okkie zonder rokkie". Een 'soft'pornofilm, getiteld "Blue Movie", over "een uit de gevangenis vrijgelaten dekhengst die onmachtig blijkt als er echte liefde in het spel is". Hebben we een foldertje voor ons liggen van een louche sextent? Nee, dit is de aankondiging van het "Gala van de nieuwe lulligheid" georganiseerd door het LVC op 11 september. Al eerder zagen we een seksistische afbeelding van een half ontklede vrouw op een LVC-folder. Een nieuw beleid? We spraken met Johan, die deze avond mede organiseerde.
Eric: "Wat is het idee achter deze avond?"
Johan: "Het idee erachter is de vrij lullige cultuur, tussen aanhalingstekens, die je tegenwoordig via de media tot je krijgt min of meer geparodieerd in het LVC te halen."
Eric: "Wat is het lullige aan een striptease?
Johan: "Het is ook niet de bedoeling, of eh... bedoeling, nou lijkt het net alsof er een ongelofelijk verheven gedachte achter zit, maar het is niet alleen de bedoeling om het geparodieerd te hebben, maar god, om eigenlijk aan te geven dat de scheidslijn tussen lullig en wat je van afstand makkelijk kunt verwerpen, en de keerzijde daarvan, heel moeilijk is te trekken. We proberen die grens te zoeken. Ik vind het wel leuk van het hele programma dat het op het randje zit, dat vind ik het uitdagende eraan."
Petra: "Hoe zou je willen dat het uitwerkt op mensen?"
Johan: "Dat weet ik niet, we hebben er niet een vooropgezet idee achter van die en die reactie wil ik zien, gewoon dat is er en daar reageren mensen op. En elke reaktie is persoonlijk en even legitiem wat mij betreft. Sommige mensen vinden het schunnig, en misschien zijn er wel mensen die het geil vinden, en misschien zijn er wel mensen die zoiets hebben van moet dat nou en wat mij betreft kan dat allemaal."
Petra: "Ik vind het ontzettend stereotiep."
Johan: "Dat stereotiepe is misschien wel het leuke eraan. Dingen waar je een mening over hebt die gewoon pasklaar is. Waarbij je de honderd keer dat je ze ziet dezelfde reactie hebt. Dat je daar de honderdeenste keer dat je het ziet, in een andere setting, een andere reactie op kan krijgen. En dan is het stereotiepe misschien op dat moment plotseling geen stereotiepe meer."
Eric: "En dat geldt ook voor die pornofilm?"
Johan: "Dat jij het een pornofilm noemt vind ik zwaar overdreven. Ik vind het een historisch gezien interessante film. Toen in het begin van de jaren zeventig Nederland net een heel klein beetje bezig was om los te raken van de burgerlijke moraal ten opzichte van sex werd deze film gemaakt, die juist inspeelt op de tegenbeweging van toen. Als je hem dan twintig jaar later terug ziet, zie je hem met andere ogen. Dan is ie niet zozeer shockerend of provocerend - in de tussenliggende tijd was alles honderd keer erger of werd het beter gedaan - maar je ziet veel meer zo'n jaren zeventig beeld, van waar ze toen mee bezig waren. Ze dachten een heftige shocking film te maken. Het is niet zozeer porno, maar meer een sexfilm of zo. Hij heeft in de gewone bioscopen gedraaid en niet in het pornocircuit. Als je naar Blue Movie kijkt wordt je er absoluut niet meer door geshockeerd. Of ook wel, maar ik in ieder geval niet meer."
Eric: "Er komen hier ook veel jongeren. Hen wordt steeds een bepaald beeld aangeboden van vrouwen en van mannen. Wordt dat door dit soort dingen niet weer bevestigd? Zo van bij vrouwen gaat het om hun lijf, en daar draait het om, en het LVC doet het ook, dus het is wel normaal om op zo'n manier naar vrouwen te kijken."
Johan: "Ik denk het niet. De avond is niet bedoeld om een vrouwtype neer te zetten dat niet verder gaat dan haar geslachtsdelen. Als het die reactie oproept dan vind ik dat wel vervelend, maar dat kan ik me niet voorstellen... Kijk, het hele gebeuren ademt ook een beetje de sfeer uit van de laatste Theo en Thea-programma's, die de VPRO niet wilde uitzenden en die toen bij Veronica terecht zijn gekomen. Dat was ook omstreden en vooral plat, niet zozeer zinnenprikkelend of pornografisch maar eerder banaal."
Eric: "Het wordt tegenwoordig als waarde op zich gezien om taboes te doorbreken. Dat gevoel heb ik hier ook een beetje bij. Dit moet nu in het LVC ook kunnen."
Johan: "De hele geschiedenis door worden taboes doorbroken en komen er weer nieuwe bij. Wat eerst taboes waren voor conservatieven worden bijvoorbeeld later weer taboes voor zeer progressief."
Eric: "Maar hier gaat het om iets waar de vrouwenbeweging in de jaren zeventig en tachtig tegen gestreden heeft: dat vrouwen zo afgebeeld worden. Het LVC gaat door voor linksig, voor alternatief. Ik vraag me af of zoiets vijf jaar geleden gekund had."
Johan: "Dat weet ik eigenlijk niet. Maar het is zeker een product van zijn tijd, absoluut. En misschien kan het nu inderdaad wat makkelijker dan toen. Ik denk dat dat wel waar is. Misschien dat er door de ont-ideologiesering van links de laatste jaren wat meer vrijheid is gekomen om dingen te mogen vinden."
Petra: "Jullie hebben een bord bij de ingang hangen met daarop iets over verwijdering bij het lastig vallen van vrouwen. Maar dat werk je in de hand door zo'n stereotiep beeld van vrouwen neer te zetten waarbij alles maar kan en vrouwen er zijn om naar te kijken en te pakken."
Johan: "Als je als meisje hier uitgaat en je wordt lastig gevallen terwijl je daar geen zin in hebt en ze aan je lijf zitten dan vind ik dat iets heel anders. Dat is niet het beeld dat deze avond naar buiten wil brengen. Ik weet niet waarom die reactie er uit moet komen. Als ze dat gaan denken, dan is er blijkbaar nog steeds iets mis. Maar ik denk niet dat het publiek dat hier komt na afloop denkt: ha, vrouwen zijn geslachtsvoorwerpen die je zo maar te kust en te keur kunt gebruiken zoals het je uitkomt. Als er zoiets uitkomt, zo'n reactie, dan zijn dat mensen die rijp zijn voor een of andere vorm van hulp. Maar striptease is in aanleg natuurlijk wel bedoeld om de zinnen te prikkelen, en daar is niets mis mee."
Petra: "En de bezemkast hier? Hangt die nog steeds vol met plaatjes van blote vrouwen? Dat ontdekten we toen we hier een vrouwenavond hadden. Is die kast ook zinnenprikkelend bedoeld?"
Johan: "Nee, dat vind ik niet. Hoe die kast zo geworden is is niet iets voor het interview. Dan moet je het opname-apparaat even uitzetten. (...) Maar ik wordt van die plaatjes niet opgewonden en stoor me er ook niet aan."
Eric: "Komt dat misschien vanuit onze positie als man? Veel vrouwen voelen zich wel bedreigd door een sfeer waarin dit soort plaatjes als normaal worden gezien."
Johan: "Ja hoor eens, ik ben niet de schatbewaarder van die bezemkast, en als iemand zegt dat die foto's weg moeten heb ik daar ook absoluut geen problemen mee."
Petra: " Onze laatste vraag. Als er in plaats van die striptease danseres nu een zwarte meneer met een rieten rokje kwam optreden? Een man die bepaalde beelden die nu heersen rondom 'illegalen' en zwarte mensen op een vergelijkbare manier zou neerzetten. Zou je daar dan anders over denken?"
Johan: "Ik vind het te moeilijk om daar een antwoord op te geven, want ik vind dat er wel verschillen tussen zitten. Je kan het inderdaad op een aantal opzichten wel vergelijken, maar juist vanwege die beelden die jij noemt is racisme nu eenmaal toch nog een meer beladen term dan seksisme. Op het moment dat je die zwarte man met een rieten rokje neerzet, kan ik me voorstellen dat je dan ook meteen het hele verhaal van vier eeuwen kolonialisme, slavernij, onderdrukking, illegalenvraagstukken enzovoorts daarmee associeert. Die associaties zijn wat mij betreft ook meteen veel sterker en veel krachtiger, dan bij vrouwen. Maar dat is een persoonlijk idee. Daarmee wil ik niet zeggen dat die niet onderdrukt zijn, en dat er geen vrouwenhandel zou zijn, maar de associatie daarmee is minder direct dan met een neger in een rieten rokje."
Op de avond zelf: een podium met een decor bestaande uit twee tweeënhalve meter hoge blote vrouwenkonten. Een in eerste instantie voornamelijk mannelijk publiek bekijkt een keur van rock-bandjes die inderdaad lullige Nederlandtalige liedjes spelen. Een zwaarlijvige dame met zeer diep decolleté vult, samen met haar stereotiepe 'homo-vriendje', de pauze met een bingo en allerlei 'erotische grapjes'. Om twee uur weet de organisatie te melden dat Okkie zonder Rokkie niet meer komt. Amusement in het LVC anno 1993.