De Peueraar 38, oktober 1993
Auteur: Harry Westerink
Opstand in het dorp Nederland
We leven in een gedenkwaardige tijd. De vele heren en de enkele dame in Den Haag denken dat ze het volk stevig in de tang hebben. Het bos van de verzorgingsstaat wordt in snel tempo omgehakt. Als het regent, spoelt het land onder onze voeten weg. Want niet langer houden wortels de grond vast. Uitkeringstrekkers zijn met gloeiende naalden tot fraudeurs gebrandmerkt. Op hun voorhoofden staat het geschreven: schorem, a-sociaal tuig, stelende junks, egoïstische profiteurs. Nog even en de rechterhand wordt weer afgehouwen. Nog even en de heksen worden weer verbrand.
De verkiezingsprogramma's van VVD, CDA en PvdA zijn streekromans. Op de boerderij steken stoere, in vette klei groot geworden mannen de handen uit de mouwen, terwijl moeder de vrouw sterke koffie zet en de pantoffels bij de kachel plaatst. Vader komt thuis van een dag op het land en strijkt de kinderen met een gulle lach door het haar. "Nederland moet weer aan de slag", "Wat echt telt: werk, veiligheid en milieu" en "Wat mensen bindt", inderdaad, deze streekromans lijken op alle andere boerenzonenverhalen. De verkiezingsprogramma's stralen een dorpse politiek uit. Oom Frits en buurman Ruud geven knecht Wim een draai om z'n oren, omdat Wim durfde te vragen om handhaving van de koopkracht. De meid Elske is ontslagen, want zij was brutaal. Het is een politiek van duffe, rokerige achterkamertjes waar de vele heren zich tegoed doen aan ouwe klare en dikke sigaren. De enkele dame drinkt een advocaatje. Het fatsoen heerst, en alleen achter het gordijn wordt in de billen geknepen. Het leven gaat z'n doodsaaie gangetje. De partijprogramma's hebben als belangrijkste beleidselement het houden van een levenslange winterslaap. "Gaat u rustig slapen, wij korten u wel." Spanning en avontuur is ver te zoeken in het dorp. Voor jongens is de Koninklijke Landmacht een uitdaging, voor meisjes het aanrecht en de strontluiers en het schoon geschrobde stoepje. Meer opwinding zou het in de dorpspolitiek geven, als de verkiezingsprogramma's andere titels zouden krijgen. Bijvoorbeeld "Nederland krijgt weer een pak slaag", "Wat echt telt: geld" en "Wie mensen vastbindt". Dan zouden de streekromans vervangen worden door thrillers en voorlichtingsboekjes over spanking en SM.
De buikriem wordt aangehaald, de duimschroeven worden aangedraaid. Met talloze bevolkingsgroepen wordt de vloer aangeveegd. Breekt er in het dorp Nederland een volksopstand uit? Hoeveel kans heeft het verzet om daadkrachtig in te grijpen en de schrikbarende ontwikkelingen een halt toe te roepen? De Partij van de Afbraak en het Centrum-Democratisch Appèl denken dat ze de touwtjes van het renpaard stevig in handen hebben. "Laat dat volk maar draven, met slijm op de bek. Wij blijven keurig in het zadel zitten." De onderkruipers van de PvdA en de uitzuigers van het CDA denken dat ze met hun verdeel-en-heerspolitiek iedere vorm van verzet hebben gebroken, of althans hebben gemarginaliseerd tot rituelen die ook bij "onze" rechtsstaat horen. Demonstraties, petities, blokkades, bezettingen, ach, het waait wel weer over. Denken zij. Als het protest niet hardhandig de kop wordt ingedrukt, dan wordt het belachelijk gemaakt. Je mag je mening geven, want er luistert geen hond. Een brief inzenden naar de U-pagina van De Volkskrant, dat is democratie voor jou!
En toch, ondanks alle ellendeverhalen over gebrek aan verzetsperspectieven en overkill aan repressie, toch, dwars door de schijn van de mediawerkelijkheid heen, krijgt het protest gestalte. Het is nog aarzelend en breekbaar, maar het groeit. Eens moet het regeringsbeleid stuiten op de grens van wat mensen nog kunnen en willen verdragen. Eens hebben mensen er genoeg van. Dat moment lijkt hier en daar aangebroken. Er gloort geen morgenrood aan de horizon, er is geen God, geen licht in de duisternis. Maar wel worden tekens aan de wand zichtbaar, tekens van tegenstand. Althans, dat denk ik waar te nemen. Dat hoop ik met mijn goedgelovige en naar rebellie smachtende hart. Het bos is platgebrand, maar het jonge boompje is aangeplant. Waar ketenen worden vastgeklonken, worden ook ketenen verbroken.
De elite gedraagt zich arrogant en misschien wel overmoedig. Daar liggen onze kansen. Veel overwinningen worden geboekt op tegenstanders die denken dat ze onoverwinnelijk zijn. Voor de machthebbers lijkt er geen vuiltje aan de lucht. Volgens het officiële, telkens herkauwde standpunt is rechts in het offensief en reageert links defensief. Dat klopt maar ten dele. De gevestigde linkse oppositie mag dan geen naam meer hebben en inderdaad zijn weggevaagd. Maar in de onderlaag van de samenleving, buiten de spreekbuizen van de elite om, broeit het, spookt het, gromt het. Dat beest van verzet moet handen en voeten krijgen. Een opstandige linkse politiek komt niet uit de lucht vallen. Daar moeten we met z'n allen aan werken. Daar is organisatie, energie en discussie voor nodig. En nog veel meer. We moeten niet langer suf geluld en lamgeslagen aan de rand van de samenleving op een houtje bijten. Dat is uiteraard gemakkelijker gezegd dan gedaan. Maar de mogelijkheden zijn er, ook nu, nog steeds. Ze liggen niet voor het oprapen, maar ze kunnen gegrepen of geschapen worden. Het geloof in de eigen kracht is een mooi goed.
De sociaal-democraten, de christen-democraten, de liberaal-democraten, de quasi-democraten, allemaal denken ze dat ze ons knock-out hebben gemept. Dat is hun zwakte. Althans, dat hoop ik. Ik hoop dat de vele heren en de enkele dame van de democratuur zich vergissen in de veerkracht van de onderklasse. Ze denken dat revolutionaire gedachten en daden voltooid verleden tijd zijn. Ze hebben onvoldoende in de gaten wat er leeft, wat er beweegt bij mensen die woest zijn over het regeringsbeleid. "Den Haag" zou beter moeten weten. Altijd komen de ratten uit hun holen, als de varkens hen proberen te verdelgen. Het is de vraag of de machthebbers deze les uit het verleden in hun hoofd hebben gestampt. Zo nee, dan zouden ze in het dorp Nederland wel eens voor grote verrassingen kunnen komen te staan.