De Peueraar 38, oktober 1993
Auteur: Eric Krebbers
Extreem-rechtse en (neo-)fascistische partijen groeien de laatste jaren als kool. Niet alleen in de ons omringende landen, ook hier neemt het aantal sympathisanten van extreem-rechtse partijen snel toe getuige de diverse opinie peilingen. Ook niet direct extreem-rechts of facistisch te noemen partijen maken beleid, en doen uitlatingen, waar rechtgeaarde fascisten zich niet voor hoeven te schamen.
Janmaat, voorzitter van de Centrum-Democraten (CD), loopt al een tijdje kwijlend rond nu vooraanstaande leden van meer gevestigde partijen uitspraken doen als "Alle illegalen moeten verdwijnen" (Kosto) en "Allochtonen willen zich niet aan onze hoogstaande normen en waarden aanpassen" (Bolkestein). Er wordt een beleid gemaakt dat het best omschreven kan worden als 'Eigen volk eerst', zoals bij de opbouw van Fort Europa. Niet alleen zwarte mensen zijn het slachtoffer van het weer opkomende extreem-rechtse gedachtegoed. Ook gehandicapten, vrouwen, homo's en andere groepen waar de nazi's het op voorzien hadden worden nu weer meer en meer aangepakt of afgeschreven. Gevestigde partijen bepalen zo bijvoorbeeld dat er minder en minder geld naar gehandicaptenzorg gaat. In sommige verzorgingstehuizen mogen gehandicapten door personeelsgebrek bijvoorbeeld nog maar eens per week douchen. Het is een bewuste keuze van beleidsmakers om voor deze mensen nauwelijks geld meer te hebben. Een keuze waar extreem-rechts helemaal achter kan staan.
Leidse enquête
Ook de Leidse politiek blijft niet van de opkomst van extreem-rechts gevrijwaard. Uit een op 7 mei jongstleden in het Leidsch Dagblad gepubliceerde opiniepeiling bleek dat drie procent van het stemvee van zins is op de CD te gaan stemmen. De gemeenteraadsverkiezingen zijn in maart 1994. Volgens de onderzoekers sloot elf procent van de ondervraagden niet uit ooit op de CD te gaan stemmen. Velen hiervan waren mannen. Viervijfde van de mensen zei nooit op zo'n partij te zullen stemmen. Uit deze gegevens leidden de onderzoekersters af dat de CD één of twee zetels zal kunnen halen in de Leidse gemeenteraad.
VVD voorop bij het anti-fascisme?
In Leiden maken veel mensen zich hier natuurlijk zorgen om. Er wordt gedemonstreerd, er worden nu en dan discussie-avonden georganiseerd. Wie De Peueraar de laatste maanden een beetje bijgehouden heeft, weet hoezeer mensen in Leiden bezig zijn zich te verzetten tegen de opkomst van extreem-rechts partijen en ideeën. Ook de gemeenteraad lijkt zich niet onbetuigd te laten. VVD-fractievoorzitter Geertsema stelde eind februari een gezamenlijke campagne van alle partijen tegen de CD voor. Die zou dan vlak voor de verkiezingen moeten plaatsvinden. Als de CD desondanks toch zetels krijgen in de Leidse gemeenteraad, dan wil Geertsema met de andere raadsfracties afspreken de confrontatie met ze aan te gaan. Doodzwijgen vindt hij geen goed idee. "De confrontatie dus, want we hoeven niet bang voor racisten te zijn. Zodra je met ze in discussie gaat, kun je alles torpederen wat ze te berde brengen. Ze werken zichzelf in een mum van tijd in de nesten."
De andere partijen
De andere partijen wilden niets van dit voorstel weten, met uitzondering van de PvdA. De PvdA, van oudsher de grootste partij in Leiden, ziet landelijk veel van haar leden naar de CD overlopen. Zij heeft dan ook wel oren naar het voorstel van Geertsema, ofschoon PvdA-fractievoorzitter Baaijens denkt dat de ontevreden leden in Leiden eerder zullen overlopen naar de Socialistische Partij (SP).
Het CDA ziet niets in het plan van Geertsema. Voorman P. Glück van die partij vind het natuurlijk best dat de PvdA leegloopt. Hij denkt ook dat eerder de SP en de Stadspartij dan de CD zullen profiteren van de onvrede. In groeiend racisme in Leiden gelooft hij trouwens sowieso niet: "De hakenkruizen op de muren in de Leidse wijk De Kooi hebben misschien wel met voetbal te maken." Ga maar rustig slapen, hoor je hem denken. "Mogen mensen in dit land niet in vrijheid bepalen waar ze op stemmen?", vraagt hij zich in het Leidsch Dagblad af.
Groen Links rekent op de Leidse samenleving, aldus Jan Laurier. "Die heeft al eerder adequaat gereageerd op pogingen van de CD om in Leiden aan de verkiezingen deel te nemen. Ik kan me herinneren dat Leidenaars pamfletten verwijderden en elkaar aanspoorden niet mee te werken aan handtekeningenlijsten."
Geloof in deze democratische farce
De SP wil ook niet meedoen aan de gezamenlijke campagne. SP-raadslid Cor Vergeer: "De beste manier om de CD uit de Leidse raad te houden is om alle Leidenaars, dus ook de migranten, een solide basis te geven. Dat betekent stoppen met bezuinigen op sociale voorzieningen, huren niet meer laten stijgen en echt werk maken van sociale vernieuwing. Iedere CD-stemmer is de schuld van de grote partijen. Die hebben in Leiden al jaren de macht, de PvdA voorop, en die hebben alleen maar zitten toekijken hoe de kloof met de burgers almaar groter werd."
Dat laatste lijkt de meeste partijen meer zorgen te baren dan het opkomende fascisme. De burger gelooft niet meer in de politiek. En dan moet de burger verleid worden weer gelovig te worden, zonder de oorzaken weg te nemen. De politici koesteren een beeld van ons als zouden we te dom zijn om te beseffen dat we inspraak kunnen hebben. Integendeel, de meeste mensen zouden graag meebeslissen, maar zijn inmiddels door ervaring wijs geworden. De huidige democratie is een farce. We worden bestuurd door zakkenvullers, stromannen van het bedrijfsleven. Stemmen is zinloos. Sommigen onder ons besluiten helaas bij wijze van protest op een soort anti-partij als de CD te stemmen.
De echte VVD
Is Geertsema dan een soort eenzame anti-fascistische strijder? Ziet de VVD als enige het gevaar? Welnee. Op 21 maart vorig jaar, op anti-racismedag, besloten alle partijen in de gemeenteraad gezamenlijk een racisme-discussiegroep op te richten. Die groep is inmiddels, zo'n anderhalf jaar later, alweer ter ziele. Volgens een mondelinge mededeling van PvdA-lid Tan Toan Hok liet de VVD (en ook het CDA trouwens) zo vaak bij vergaderingen van deze groep verstek gaan dat verder werken zinloos werd. De groep zou immers alle partijen vertegenwoordigen en kan niet als deze twee partijen het laten afweten. Het ware gezicht van de VVD. Jan Laurier: "Het zijn toch vooral de dubieuze uitspraken van de politiek leider van de VVD, Frits Bolkestein, waardoor er een sfeer is ontstaan dat een beetje racisme moet kunnen." Zeg maar gerust "racistische" uitspraken in plaats van "dubieuze", Jan.
Extreem-rechts campagne voeren
En de CD zelf? Die heeft inmiddels een Leidse afdeling opgericht. Voorzitter M. Giesen werd op 8 juni geïnterviewd door het Leidsch Dagblad, dat op deze wijze een handje meehelpt aan de verspreiding van hun verrotte gedachtegoed. Deze krant is kort geleden eigendom geworden van De Telegraaf. Deze landelijke krant staat bekend om zijn extreem-rechtse sympathieën. Tijdens de bezetting door de nazi's is de krant gewoon blijven verschijnen. Na de oorlog is De Telegraaf hierom een aantal jaren verboden geweest.
Ook het zo mogelijk nog rechtsere broertje van de CD: de Centrum Partij (CP'86) jaagt op een zetel in Leiden. Op dit moment heeft deze partij nog geen Leidse afdeling. Voor zover wij weten hebben leden van de CP'86 de laatste tijd al twee keer gefolderd in Leiden. Rond vier april en recentelijk op drie juli. Toen heeft een groep van zo'n twintig aanhangers gefolderd op de Haarlemmerstraat en terloops nog even de kraakkroeg Bar & Boos een bezoek gebracht. Ze krasten "Dood aan de Joden" en meerdere hakenkruizen in de kozijnen.
Extreem-rechts stemgedrag
Waar staan die partijen nu eigenlijk voor? Hebben mensen die door de gevestigde politiek in het nauw gebracht worden iets goeds van ze te verwachten? Hoe eventuele raadsleden van deze partijen in Leiden zullen stemmen is voorspelbaar aan de hand van het stemgedrag van CD-vertegenwoordiger Janmaat in de Tweede Kamer:
Kortom, de CD en de CP'86 trekken zich weinig aan van de belangen van enkele van hun doelgroepen: ontevreden werkelozen, arbeidsongeschikten en andere laagbetaalden.
Anti-Fascistische Actie
In het najaar komt er een landelijke krant uit van het landelijke komitee Anti Fascistische Actie (AFA), met daarin meer informatie over de CD en de CP'86. Het is de bedoeling dat de krant landelijk verspreid gaat worden. Op die manier wil AFA iedereen die erover denkt op deze partijen te gaan stemmen laten zien waar ze werkelijk voor staan: de opbouw van een systeem dat grote gelijkenis vertoont met dat uit de periode 1933/1945. De Peueraar houdt je verder op de hoogte.
Bronnen: onder andere diverse edities van het Leidsch Dagblad