De Peueraar 39, november 1993
Auteur: Ellen de Waard en Eric Krebbers
We hielden een interview met Janneke, Esther en Jeroen van de Leidse afdeling van Jongeren Milieu Aktief. Drie jongeren die zich in hun dagelijks leven druk maken om de milieuvernietiging en veranderingen op school, universiteit en de rest van hun omgeving proberen door te voeren.
De organisatie
Jongeren Milieu Aktief (JMA) is een landelijke milieuorganisatie voor jongeren tot en met 27 jaar. Ook in Leiden is een JMA-groep actief. De doelstellingen van JMA zijn als volgt:
JMA is enkele jaren geleden door studenten van de Landbouw Universiteit in Wageningen opgericht. Hun oprichtingsactie was een grote milieumanifestatie in Den Haag. Alhoewel JMA een landelijke organisatie is met een landelijke lijn heeft iedere plaatselijke groep de vrijheid om haar activiteiten op haar eigen manier in te vullen. Op dit moment is men landelijk bezig met het thema 'halvering van de milieuschuld'. Je kunt hierbij bijvoorbeeld denken aan het wegwerken van verontreinigde grond als aanzet tot het ongedaan maken van milieuschade. Het landelijk bureau is er vooral om informatie en materiaal te verstrekken. Er wordt dan ook onder andere een eigen blad, De Groene Golf, uitgegeven. Er zijn landelijk zo'n 300 jongeren lid van JMA, waarvan 15 in Leiden.
Plaatselijke activiteiten
In Leiden heeft JMA in haar ruim tweejarige bestaan al verschillende activiteiten ondernomen. Zo is er een actie geweest tegen de bio-industrie waarbij verschillende slagers in Leiden met een bezoekje vereerd werden. Daarnaast is er voor de zomervakantie een actie geweest waarbij de leden van JMA naar verschillende copy-shops in de stad gingen om kringlooppapier aan te bieden. Op deze wijze hoopte JMA dat copy-shops ertoe over zouden gaan kringlooppapier in hun aanbod op te nemen zodat de klanten kunnen kiezen. Deze actie was geen groot succes. De meeste eigenaren zeiden dat het papier vastloopt en dat de klanten het niet willen. Maar uit een enquête die JMA onder bezoekers van copyshops heeft gehouden blijkt deze laatste bewering niet te kloppen. (Ook van de 'kringloopkopieermachine' in De Invalshoek wordt door vele mensen van 'buiten' intensief gebruik gemaakt, redactie). Achteraf vindt JMA dat ze wel veel geleerd heeft van deze actie: ze was onvoldoende voorbereid en had te weinig kennis van zaken om met een weerwoord te komen. Verder probeert JMA zoveel mogelijk met een stand aanwezig te zijn bij manifestaties, zoals bijvoorbeeld bij de El Cid, de introductieweek van de studenten. Ook zijn een aantal JMA-leden een weekend op een biologisch-dynamische boerderij geweest om meer over die werkwijze, en de gedachten erachter, te leren.
Het belang van de groep
Gebleken is dat bij Milieudefensie vooral wat oudere mensen actief zijn en daar voelen jongeren zich niet altijd bij op hun plaats. Daarnaast gaat JMA ervan uit dat een jongerenorganisatie het beste weet wat er bij jongeren speelt. De activiteiten van JMA richten zich dan ook met name op jongeren.
De ervaringen van Jeroen, Janneke en Esther zijn dat mensen meestal negatief doen als zij beginnen over het milieu. Ze zijn dan ook blij dat ze met goede argumenten kunnen komen. Volgens hen zitten jongeren (nog) minder vast in een consumptiepatroon en zijn ook minder vastgeroest dan ouderen. Esther: "Maar voor ons is het best wel moeilijk. Ik word er elke dag op aangesproken. Bij mij op school hebben we nu mokken in plaats van plastic bekers. Maar die moeten mensen dan niet vergeten anders krijg ik weer te horen dat het zo lastig is. We hebben die bekers er gewoon doorgedrukt en dit was mogelijk door een kapitaaltje van een leraar. Hij had dat bij elkaar gespaard door oud papier te verzamelen en te verkopen. De helft van de leerlingen vindt de actie positief, de andere helft interesseert het niet zo veel. De leraren zijn positief. Er heerst in het algemeen zo'n stemming van "ik leef maar één keer, ik zie wel". Ook hebben we nu melk uit flessen in plaats van plastic melkbekertjes. De melk is nu zelfs goedkoper voor iedereen geworden!"
Jeroen: "Mensen zeggen altijd dat milieuvriendelijke producten te duur zijn en dat ook de bedrijven schuld hebben zodat ze zelf niks hoeven te doen. Dat is een van de oorzaken van de milieuproblematiek: mensen schuiven de verantwoordelijkheid op elkaar af. Aan de andere kant kan het ook zo zijn dat door verbeterde technieken het nu mogelijk is om de milieuschade preciezer in kaart te brengen waardoor het bewustzijn over de problemen ook groter wordt. Deze JMA-groep is erg belangrijk, ook voor jezelf. Je kunt leren van elkaar, je houdt je strijd vol en anderen hebben er ook wat aan".
Janneke: "Hier in huis heb ik voor elkaar gekregen dat er nu afval gescheiden wordt en dat er milieuvriendelijke schoonmaakmiddelen zijn. Maar je moet niet te veel doordrammen en het positief brengen".
Hoe breed is de milieustrijd?
Alhoewel JMA zich niet specifiek op dieren richt wordt hun positie er wel altijd tijdens de verschillende activiteiten bij gehaald. Sommige mensen binnen JMA vinden dat je vegetariër zou moeten zijn, anderen weer niet. Aandacht voor inhoudelijke discussies is er vooral op landelijke bijeenkomsten en weekends. In tegenstelling tot Janneke vindt Jeroen dierenstrijd wel belangrijk maar niet speciaal iets voor JMA, evenmin als bijvoorbeeld racisme. Jongeren komen in eerste instantie vanwege de milieuproblematiek, dat is wat hen bindt. Er zijn dan ook verschillende politieke stromingen binnen JMA vertegenwoordigd. Het JMA is niet een organisatie die met landelijke standpunten komt die elke afdeling moet onderschrijven. Zowel Janneke, Esther als Jeroen geven aan dat ze een heel duidelijke samenhang zien tussen milieu en andere wereldvraagstukken. Zo zijn ze stuk voor stuk bezig met politiek en vraagstukken zoals vluchtelingen in Nederland en de Derde Wereld. Het dilemma bij JMA is dat als je de activiteiten te breed maakt, dat wil zeggen als je allerlei andere vraagstukken erbij betrekt, er minder mensen mee willen doen. Jeroen: "Het JMA heeft er in Leiden bewust voor gekozen een anti-bio-industrieactie te voeren en geen anti-vleesactie. Toch zie je in verschillende steden dat JMA wel vergaande samenwerkingsverbanden met andere organisaties heeft die zich niet specifiek met het milieu bezighouden. In Groningen bijvoorbeeld werkt JMA samen met de Jonge Socialisten. Maar we kiezen voor 'breed' en niet voor 'links'".
Hoe verder?
Bewust consumeren wordt door JMA als een belangrijk middel tegen de milieuvernietiging gezien omdat mensen daar het meest mee bezig zijn. Voor jongeren is het moeilijker om naast het konsumeren zich ook bezig te houden met het milieuvriendelijk produceren omdat ze daar de middelen niet toe hebben. Wel valt op dat vrij veel leden van JMA zich met (biologische) landbouw bezighouden door hun achtergrond of door studiekeuze.
JMA heeft in haar statuten staan dat haar acties vriendelijk en positief moeten zijn. Dit betekent in de praktijk geweldloosheid. In Engeland bestaat er tegenwoordig een milieuactiegroep Earth Liberation Front die bijvoorbeeld machines voor wegenaanleg vernield heeft toen gewone protesten niet meer hielpen. Sommige JMA-leden kunnen hier misschien wel in principe achter staan maar dat betekent niet dat ze het zelf ook zullen doen. Janneke: "Harde acties staan wellicht te ver af van veel mensen maar ze willen ook niet poeslief zijn. Het ligt er bij mezelf ook aan hoe ver het staat met mijn agressie op het moment dat er niets gedaan wordt om de milieuvernietiging tegen te gaan. Ik denk ook dat bepaalde mensen wel dingen willen maar niet durven zeuren, ze zijn wat dat betreft slaafs".
Esther, Jeroen en Janneke vinden dat het JMA te weinig invloed heeft om hele grote milieuproblemen aan te pakken. Wel lukt het in hun eigen omgeving een beetje. Esther: "Je schrikt ervan als je ziet hoe weinig mensen eigenlijk weten over allerlei gebeurtenissen in de wereld. Ze lezen geen kranten of steken hun kop in het zand. Daarom denk ik dat je mensen moet blijven informeren en bewust moet maken. Want wil je bijvoorbeeld een boycot organiseren dan moeten mensen wel eerst weten wat er mis is".
Op zich ziet JMA wel wat in de Ecotax-Plus-gedachte van Aktie Strohalm. Milieuonvriendelijke producten moeten duurder worden dan milieuvriendelijke varianten en de arbeid zou goedkoper worden. Dat rijkere mensen daarmee kunnen blijven vervuilen staat volgens JMA niet in verhouding tot de voordelen voor het milieu. Esther: "Ik wil mensen meer bewust maken, van onderaf dus. Het moet een gewoonte worden om milieuvriendelijk te leven, dan denk ik dat het beter gaat".
Jeroen: "Zelf ben ik vrij somber en begrijp ik het pessimisme dan ook wel van mensen die het niet meer goed zien komen met het milieu. Ik zit natuurlijk bij JMA om dingen te verbeteren, maar of het lukt?".
Janneke: "Ik doe, binnen de beperkingen, wat ik kan. Ik vind dat we samen in de wereld staan om er wat van te maken en ik hoop dat mensen dit oppikken".