De Peueraar 39, november 1993
Auteur: Harry Westerink
Fotogalerie De Kleine Klup toont tot en met 18 november a.s. foto's van Kadir van Lohuizen onder de titel "Out in Africa". De foto-expositie omvat een reportage over het homoleven in Zuid-Afrika met begeleidende teksten van Bart Luirink. Beiden reisden in het najaar van 1992 langs de 'gay shebeens', de illegale huiskamerkroegen van Soweto en KwaThema-townships en de nichtendisco's in Hillbrow, de roze wijk van Johannesburg. De expositie is georganiseerd door 'Ma Thoko', de Nederlandse steungroep voor de Zuid-Afrikaanse homobeweging in samenwerking met onder andere de AABN (Anti-ApartheidsBeweging Nederland). Ma Thoko is de beschermvrouwe van de jonge homobeweging in KwaThema. Zij maakte van haar huis een 'gay en lesbian shebeen' en bood onderdak aan tientallen homoseksuele jongens en meisjes.
Homo zijn in Afrika valt niet mee. De stigma's en vooroordelen zijn zo groot dat er in veel landen niet eens homo-organisaties bestaan. Zwart en homo zijn in Zuid-Afrika is ook geen pretje. Zuid-Afrika kent één landelijke homo-organisatie, de GASA (Gay Association of South Africa). Maar dat is een groepering van witte homo's. Voor zwarte homo's is daar geen plaats. Door de dubbele onderdrukking (wegens huidskleur en seksuele voorkeur) hebben zwarte homo's het moeilijker dan witte (al steekt de situatie van witte homo's in Zuid-Afrika weer ongunstig af bij die van witte homo's in bijvoorbeeld Nederland). Sinds het afbrokkelen van het apartheidssysteem zijn er lokaal en regionaal multiraciale homo-organisaties opgericht, zoals de GLOW (Gay and Lesbian Organization of the Witwatersrand). De GLOW besteedt speciale aandacht aan de zwarte homostrijd.
Zwart en homo en vrouw zijn in Zuid-Afrika was tot voor kort in de publieke opinie onvoorstelbaar. Zwarte lesbo's werden genegeerd en ontkend. Zij hebben te maken met een driedubbele onderdrukking (wegens huidskleur, seksuele voorkeur en sekse). Voor veel vrouwen heeft de lesbische strijd geen prioriteit. Zwarte vrouwen kiezen eerder voor het werken aan de bewustwording van sekseverhoudingen, het aan de kaak stellen van seksueel geweld, het scheppen van voorzieningen op het gebied van kinderopvang, abortus, vrije anticonceptie, en dergelijke. "Er is niet zoiets als een lesbische beweging", aldus Midie Achmed, coördinator van ABIGALE (Association of Bisexuals, Gays and Lesbians), een nog jonge organisatie in Kaapstad die als enige in Zuid-Afrika ook opkomt voor biseksuelen.
De foto's geven een beeld van de ontluikende jonge homobeweging in Zuid-Afrika. Er valt te zien hoe homo's en lesbo's het motto "Nu Mandela vrij is zijn wij aan de beurt" in praktijk proberen te brengen. Toch vind ik de foto's wat tegenvallen, omdat een aantal ervan ontdaan zijn van hun politieke context. Er spreekt te weinig uit dat het gaat om zwarte homo's in Zuid-Afrika, en niet in bijvoorbeeld Zimbabwe of Angola. Wat dat betreft is het bijzonder prettig dat bij de expositie een special hoort van de Anti-apartheidskrant, een uitgave van de AABN. Deze krant met achtergrondinformatie over de Zuid-Afrikaanse homo- en lesbobeweging is gratis bij de expositie verkrijgbaar.
Fotogalerie De Kleine Klup is gevestigd aan de Nieuwe Rijn 1 te Leiden, in de ruimte onder café Van Engelen. De expositie is te bezichtigen op maandag tot en met zaterdag van 10.00 tot 22.00 uur en op zondag van 12.00 tot 22.00 uur.