De Peueraar 43, maart 1994
Auteur: Harry Westerink en Ellen de Waard
Sinds enkele maanden is Leiden een nieuwe groep activisten rijker. De Leidse RWW-vereniging zit boordevol plannen en wil hier in de stad een actieve beweging van uitkeringsgerechtigden van de grond krijgen. We spraken met Peter, een van de twee leden.
De Leidse RWW-vereniging (in oprichting) bestaat op het moment uit twee personen. Sjoerd en Peter zijn beide actief binnen de FNV. Sjoerd houdt zich met name met het basisinkomen en uitkeringen bezig en Peter heeft zijn wortels in de vroegere Jongerenbeweging en is nu bestuurslid bij de Voedingsbond.
De doelstellingen van de Leidse RWW-vereniging zijn breed. Ze wil de belangen behartigen van verschillende uitkeringsgerechtigden binnen de bijstand. Maar omdat het percentage langdurig werklozen onder RWW-ers het grootst is, is er gekozen voor de naam 'RWW-groep'. De groep is tegen de afbraak van het sociale zekerheidsstelsel en tegen de verlaging of afschaffing van het minimumloon. Maar ook verbetering van de arbeidsomstandigheden en een verbetering van de ongelijkwaardige positie van werkgever en werknemer vallen onder de doelstellingen. Peter: "De RWW-vereniging is onafhankelijk van de vakbond omdat de belangen van werkenden en werklozen wel eens tegengesteld kunnen zijn. We willen de FNV niet aanvallen en zeker niet in de wielen rijden en zullen zo nodig ook verwijzen. Helaas spreekt de FNV uitkeringsgerechtigden niet zo aan. Dit komt vanwege de structuur van de vakbond. Het is een log apparaat en te breed georiënteerd. De FNV houdt zich op het moment meer met de WAO bezig, terwijl wij ons liever richten op de bijstand. Er gebeurt te weinig voor ons. Er wordt over ons gepraat en niet door en met ons. Aan de andere kant is het bekend dat mensen die niet betaald werken moeilijk te organiseren zijn."
De RWW-vereniging is beslist geen vereniging die mensen aan het werk wil helpen als ze dat zelf niet willen. Er is fundamentele kritiek op de manier waarop er omgegaan wordt met betaald en onbetaald werk en de machtsverhoudingen die er wereldwijd bestaan. Peter: "De vrijheid van het individu staat voorop. We zijn voor een basisinkomen en te-gen de sollicitatieplicht. Ook strijden we tegen de manier waarop de term 'passende arbeid' ingezet wordt om mensen tot werk te dwingen. Het is schandalig dat jongeren verplicht worden aan het JeugdWerkGarantieplan (JWG) deel te nemen. Er is geen sprake van passende arbeid en bovendien is het wel degelijk een vorm van concurrentie met 'gewone' banen. Ook is bekend dat er meer werkzoekenden zijn dan beschikbare banen. We zien daarom meer in deeltijdarbeid. Als mensen problemen hebben met de Sociale Dienst omdat ze principieel geen betaald werk willen hebben, dan steunen wij ze ook. De westerse wereld concurreert op hevige wijze met de Derde Wereld en Oost-Europa. Daarnaast zijn arbeidsomstandigheden vaak niet optimaal en ook het milieu heeft te lijden onder onze manier van werken. Dit kunnen allemaal redenen zijn om bepaald betaald werk niet aan te willen nemen."
De RWW-vereniging wil daarom mensen organiseren en meer actief krijgen en zoekt haar heil in actie voeren. De laatste jaren is er veel onderhandeld met werkgevers, sociale diensten en dergelijke. Peter: "Praten zie ik niet meer zitten. Onderhandelingen zijn goed maar het is genoeg geweest. Ik hoor weer mensen zeggen dat ze bereid zijn actie te voeren. Ik denk aan bezettingen, maar ook ludieke acties op straat. Uitkeringsgerechtigden moeten hun mond open doen, zich profileren en naar buiten treden. Al dat onderhandelen vindt veel te veel binnenskamers plaats. De JWG-acties hebben veel positieve punten opgeleverd, maar de draagkracht voor actie voeren verminderde op een gegeven moment sterk, waardoor de uiteindelijke resultaten tegenvielen. Het is belangrijk om voet bij stuk te houden en geen compromissen te sluiten."
In de Leidse praktijk komt het nogal eens voor dat gemeentelijke instellingen en politieke groeperingen wel steun toezeggen aan acties maar dat men zich verschuilt achter de landelijke overheid. De RWW-vereniging ziet mogelijkheden op het moment dat onder andere de Bijstand meer op plaatselijk niveau geregeld gaat worden. Als demonstraties, manifestaties en ludieke acties geen resultaat opleveren ziet de RWW-vereniging een bezetting van de Sociale Dienst als mogelijkheid om de eisen bij te zetten.
De Leidse RWW-vereniging is zich op het moment aan het oriënteren op de mogelijke samenwerking met landelijke en plaatselijke groepen zoals de Bijstandsbond, Vrouwen en de Bijstand en de Jongerenbond. Er is in Leiden inmiddels contact met Rebel, een jongerenbeweging verbonden met de Socialistische Arbeiderspartij. Vanaf januari draait de RWW-vereniging een wekelijks spreekuur. Daar kan men terecht voor informatie, ondersteuning, tips, maar ook met klachten over bijvoorbeeld de Sociale Dienst of uitzendbureau. Daarnaast wil de groep een nieuwsbrief uit gaan brengen, bijvoorbeeld samen met de Leidse Vrouwen en de Bijstand. Interne scholing om de kennis omtrent uitkeringen en werk te vergroten staat ook op de agenda. Mensen die juridische kennis hierover hebben kan de groep goed gebruiken. De groep kan sowieso mensen gebruiken die zich actief willen inzetten. Peter: "We willen ook forumdiscussies gaan organiseren en de politieke partijen daarbij uitnodigen. Een goed onderwerp is fraude. We willen de mythe doorprikken dat iedere uitkeringsgerechtigde een fraudeur is. Daarmee worden uitkeringsgerechtigden gecriminaliseerd. Daarbij kun je je afvragen waar de grenzen van fraude liggen. We willen ons eigen verhaal ook wel eens vertellen."
De groep heeft zich inmiddels al in het openbaar geprofileerd en zal dat in de toekomst blijven doen. Er wordt dan ook ingehaakt op andere maatschappelijke thema's zoals racisme en emancipatie, bijvoorbeeld op de werkvloer. Op een thema-avond georganiseerd door Leidse CNV-jongeren rondom werken en studeren heeft de groep kritische kanttekeningen geplaatst bij het JWG. De groep gaat ook inspreken op een GroenLinks-avond in het kader van de komende verkiezingen.
Peter: "Voor maatschappelijke problemen worden vaak zondebokken gezocht. Dat overkomt ons nu ook. Er is nu eenmaal niet genoeg werk. Daarom willen we uitkeringsgerechtigden duidelijk maken dat we te maken hebben met een collectief en geen individueel probleem."