De Peueraar 47/48, juli/augustus 1994
Auteur: Jos Bregman
Alweer een maand of drie geleden ging de speelfilm The Snapper in première. De film wordt nog met enige regelmaat in het Kijkhuis of het LVC vertoond. Snapper is een Iers woord voor bastaard, zonder de negatieve bijklank die het Nederlandse woord oproept. The Snapper is een bijzonder frisse en humoristische film van de Engelse regisseur Stephen Frears (Dangerous liasons, My beautiful laundrette).
De acteurs (m/v) komen gewoon en waarheidsgetrouw over. Het prachtige Ierse accent zet de Engelse stiffupperlips en het doorsnee knauwerige Hollywood-Amerikaans heerlijk in de zeik. Het uitgaansleven van de zwangere dochter en haar vriendinnen wordt prachtig tegenover het vrolijk-gezapige kroegleven van haar vader en zijn vrienden gezet. Centraal staat het "fuckin" grote, grofgebekte katholieke gezin.
Dit heerlijke gezinnetje wordt geconfronteerd met een zwangere dochter. Zwanger van de overbuurman. Wanneer dat bekend wordt waaien de conservatieve familiewaarden alsnog met orkaankracht over de personen van het gezin. Haar broer pleurt een ruit bij de overbuurman kapot. Collega's bespotten haar openlijk. Een vriendin laat haar plots in de kou staan. Zolang ze niet wilde zeggen van wie het kind was, of stelde dat de vader een prachtige exotische Spaanse matroos was, vond iedereen het wel vermakelijk. Maar de overbuurman?
De overbuurman wil scheiden van vrouw en kinderen. Hij wil uiteindelijk zijn lachwekkende verwekkersrol 'serieus' gaan nemen. Hij doet de bezwangerde dochter huwelijksaanzoeken, haar bezwerend dat zij hem pas de echte liefde heeft bijgebracht. Iets wat nogal schrijnend klinkt als 'de wip' in beeld gebracht wordt: dronken, op de motorkap, zijn orgasme. Subtiel kritiseert Frears hier het traditionele mannengedrag.
Het mooie en bijzondere van de film is mijn inziens vooral dat hij iets laat zien van wat maar zeer zelden in cultuur tot uiting komt. De film behandelt de moeilijkheden die een doorsnee heteroman doormaakt wanneer hij geconfronteerd wordt met conkrete uitingen van emancipatie. In de film wordt de karakterontwikkeling van de vader geschetst wanneer zijn dochter zwanger blijkt te zijn. Eerst reageert hij mild op haar mededeling dat ze zwanger is. Desondanks gaat hij haar doodzwijgen vanaf het moment dat bekend wordt dat het de overbuurman was. Hij weet zich geen raad. Zijn omgeving wil hem opdringen dat zijn dochter 'de schande over de familie' heeft gebracht. Maar wanneer ze dreigt het huis te verlaten ziet hij de nutteloosheid van zijn ideeën in. Hij bemerkt dat zijn gevoel voor zijn zwangere dochter sterker is dan de beperktheid van de dorpse normen en waarden. En waarlijk, hij ontpopt zich langzaam aan als een aanstaande vader voor the snapper.
In maar weinig cultuuruitingen worden de hedendaagse dilemma's van goedwillende mannen aan de orde gesteld, terwijl dergelijke dilemma's in een traditionele mannenmaatschappij met een sterke vrouwen- en homobeweging aan de orde van de dag moeten zijn.
Het is bijzonder aansprekend hoe regisseur Stephen Frears de uitkomst van de persoonlijke ontwikkeling van de vader schetst. Hij leest nog wat besmuikt een boek uit de bieb over 'de vrouw', komt tegenover vriend en vijand op voor zijn zwangere dochter, leert met zijn nieuw verworven kennis de lekkere plekjes van zijn vrouw ontdekken en scheurt in zijn VW-busje zijn dochter naar het ziekenhuis. Frears schetst het als een bevrijdende belevenis, op een soms hilarische en soms ironische toon. Dat alles spreekt des te meer aan omdat het subtiel afgezet wordt tegenover het lachwekkende gedrag van de overbuurman. De andere personages, zoals zijn vrouw en hun andere kinderen, krijgen weliswaar minder aandacht, maar komen nooit in het gedrang.
Veel mannen ervaren persoonlijke moeilijkheden wanneer er terecht aan hun dominante positie geknaagd wordt. Dat te ontkennen is weinig zinvol. Liever zie ik dat mensen als Frears er aandacht aan besteden en proberen een aansprekend alternatief voor mannen te bieden. The Snapper is hiervan een geslaagde poging, waar mannen zich mee kunnen identificeren. Gaan zien die film. Mooi.
Deze recensie is overgenomen uit het maandblad Lekker Fris nr. 50