De Peueraar 49, september 1994
Auteur: Petra Schultz
De spanning zat er goed in tijdens de informatie-avond over het nieuwe opvangcentrum voor asielzoekers in Roomburg. Bij de ingang kwam ik een vooraanstaande GroenLinkser tegen. Hij was zenuwachtig. Ofschoon hij in Peueraar 45 een pleidooi hield voor het pacifisme zei hij: "CD-ers gooi ik er persoonlijk uit als ze lastig worden". En inderdaad: naast de honderden buurtbewoners waren CD-leden aanwezig. Ook linkse mensen peilden de stemming in de Vredeskerk.
De avond begon met een algemeen praatje van een woordvoerder van WVC over OpvangCentra (OC's). "De OC's zijn voor de eerste tijdelijke opvang." Een gejoel steeg uit de kerkbanken op bij het woord 'tijdelijk'. Maar onverstoorbaar vervolgde de woordvoerder van WVC zijn verhaal. "Mensen kunnen vier weken tot drie maanden in een OC blijven. In die tijd kunnen ze hun verhaal doen en krijgen ze medisch onderzoek en rechtshulp. Ze worden op hun gemak gesteld en krijgen praktische dingen uitgelegd zoals dat we hier een strippenkaart kopen als we met de bus gaan. Vanuit deze OC's gaan mensen die enige kans maken op asiel naar een AzielZoekersCentrum (AZC), zoals er in Leiden een is aan de Flevoweg. Mensen die een status hebben gekregen gaan vandaar naar de gemeente waar ze kunnen gaan wonen. Ook zijn er mensen die tijdelijk kunnen blijven tot de situatie in het land van herkomst teruggaan toestaat. De mensen die geen status krijgen worden het land uitgezet. Er is veel instroom, daar worden maatregelen tegen genomen maar het duurt even voor dat effect heeft. Dit centrum in Leiden blijft twee, eventueel drie, jaar staan (ook deze opmerking leverde boe-geroep op, redactie). Er komen 600 bedden waar gemiddeld 410 volwassenen en 120 kinderen gebruik van zullen maken. Deze opvang kost de gemeente niets (weer gemor, blijkbaar omdat men vond dat het hen wel wat kost, redactie). Het zal geen gesloten centrum worden. Mensen kunnen gewoon in de buurt rondlopen. Dit leidt niet tot disproportioneel geweld, is de ervaring in andere steden." De volgende spreekster, directeur van een ander OC, kon zich de gevoelens van de aanwezige mensen goed voorstellen: "Deze mooie dames en heren komen het hier allemaal vertellen." "Mooie?", zeiden de mensen om me heen.
Ook Jan Laurier, GroenLinks wethouder Werk Sociale Zaken en Wijkbeheer, koos voor de "ik begrijp het héél goed"-aanpak, ervan uitgaand dat toch iedereen tegen het centrum is. De gemeente moest zelf ook even slikken, vertrouwde hij het publiek toe, toen ze gevraagd werden plaats voor een OC te bieden. "Maar de komst van asielzoekers naar Nederland is een gegeven. Aan de verantwoordelijkheid voor de opvang van deze mensen kunnen wij ons niet onttrekken. Hiervoor heeft Leiden ook een Vredesprijs gekregen. De gemeente heeft naar andere plaatsen in Leiden gezocht maar deze locatie bleek het geschiktst te zijn. We waren ontevreden over onze ervaringen met het AZC, mensen moesten daar te lang blijven. Nu is de afspraak dat het ministerie verplichtingen naar de gemeente heeft als mensen te lang blijven.
Dit centrum ligt niet ver weg omdat de mensen in een samenleving moeten kunnen integreren. De asielzoekers zullen mogen werken en het centrum levert ook werk op. Normaal least het OC bussen voor vervoer van en naar het OC. Nu niet, er komt een bus waar iedereen uit de wijk gebruik van kan maken."
De zaal door de bocht
Over de manier van de vragen behandelen was goed nagedacht. Iedereen kon schriftelijk vragen indienen, de forumleden reageerden dan in clusters op deze opmerkingen. "Ook als de gestelde vragen niet behandeld werden wilde dat heus niet zeggen dat er niets mee werd gedaan." Feitelijk kwam het erop neer dat de sprekers hun verhaal van voor de pauze nog eens afdraaiden.
Er zat nogal wat dubbelheid in de opmerkingen van de vragenstellers. Aan de ene kant hadden mensen het met de asielzoekers te doen, aan de andere kant maakten ze zich zorgen over hun eigen hachje en liet het hun koud wat er verder met de asielzoekers gebeurde.
Een meneer van Stichting Meerburg merkte op dat deze mensen als haringen in een ton op elkaar moeten wonen. "Dat levert agressie op en als wij daar wat van zeggen, zijn wij het die discrimineren." Jan Laurier vertelde dat de overheid kiest voor dergelijke massale opvang omdat het anders niet rendabel is.
Criminaliteit
"Wat krijgen mensen te doen, u zegt dat ze mee kunnen doen aan bestaande sportactiviteiten, voor de ƒ 30,- per week die ze krijgen? Dat is onmogelijk."
Een bedrijfsleider vond het niet gek dat mensen gingen stelen als ze van ƒ 30,- per week moeten leven: "Ze jatten fietsen, dat begrijp ik heel goed. Maar hoe hou ik die mensen van mijn bedrijfsterrein? We krijgen altijd de ellende van de gemeente (applaus volgde op deze opmerking, redactie)."
Een mevrouw maakte zich zorgen over de kinderen in het centrum, kinderen moeten spelen, dat is nog belangrijker voor hen dan een boterham. Nou had ze gehoord dat WVC speelmateriaal maar luxe vond, dat ging door haar ziel. WVC: "Het is sober maar er is heus wel iets, dat is goed voor de beheersbaarheid."
Het venijn zat in opmerkingen als dat deze mensen gratis gezondheidszorg krijgen, terwijl wij een eigen bijdrage moeten betalen. De mevrouw van WVC zei dat dat een politieke vraag is. Maar volgens haar is van primair belang dat iedereen gezondheidshulp krijgt. Ook vonden mensen hun wijk van 1800 mensen wat te klein om 600 mensen op te vangen. Hoewel je ook kunt zeggen dat er 600 mensen bij komen in een stad van 116.000 mensen. De zaal: "Er zijn nog nooit zoveel asielzoekers geweest en de misdaad is nog nooit zo groot geweest. De regering moet naar andere manieren zoeken om dit op te lossen, wij zijn redelijke mensen, maar dit kan niet zo." Een ander: "Ik zie 600 nieuwe buren niet zitten, heeft de politie soms tips?" De forumleden speelden het hard met opmerkingen als: "De asielzoekers weten wat hun rechten, en belangrijker, wat hun plichten zijn" en "De asielzoekers moeten zich volgens de Nederlandse normen en waarden gedragen." Toen de sfeer wat al te bar werd zei Tjeerd van Rij, PvdA wethouder Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening, dat we niet zo moesten somberen. Dat werd beantwoord met "ik woon daar en u niet". De politie zei nuchter dat iedere nieuwe woonwijk tot een stijging van de criminaliteit leidt, maar met 17 extra mensen voor de vreemdelingenpolitie zullen ze hun best doen om de veiligheid te handhaven. Het rumoer stopte toen de politiewoordvoeder sprak. Blijkbaar zat de autoriteitsgevoeligheid er goed in bij dit publiek, waarvan de gemiddelde leeftijd minstens vijftig was.
Over de bus die eerder werd opgeheven en er nu wel weer komt: "Nu kan het wel, hè?". Iemand anders vroeg zich af of inspraak betekent meebeslissen of besluiten aanhoren? Tjeerd van Rij wilde best nog eens de procedure uitleggen: "We hebben nu te maken met een voornemen van B&W, de gemeenteraad gaat hier 30 augustus over beslissen. Hier kunnen mensen hun gevoelens en ideeën kwijt, die de gemeenteraadsleden in hun besluit zullen mee nemen." Toch was duidelijk dat veel mensen het gevoel hadden dat deze procedure voor nop is.
Woningnood
De zaal: "Waarom krijgen asielzoekers wel een woning?" Tjeerd van Rij:" Ze krijgen heus niet de mooiste woningen. Asielzoekers concurreren inderdaad met 'gewone' Nederlanders op de huisvestingsmarkt. Maar deze mensen hebben niets, dat is het verschil met Nederlanders die willen verhuizen." Natuurlijk leverde ook deze opmerking rumoer op in de zaal. Tjeerd van Rij gooide olie op het vuur: "Het centrum ook wel eens permanent zou kunnen worden als wij dat met z'n allen besluiten. Maar als dat zo wordt dan trekken we een half jaar uit voor de procedure. Dan is er niet van tevoren een overeenkomst, maar een open situatie." Nu zijn er al afspraken voor de bouwwerkzaamheden. De zaal: "Het gaat erom dat er geluisterd wordt, niet hoeveel tijd ervoor uitgetrokken wordt." Van Rij vervolgde zijn verhaal: "Deze mensen zullen wonen in portocabins, dat illustreert de tijdelijkheid en is 's zomers heus niet lekker". "Aahh", riep de zaal. Evenals op de opmerking dat in de Merenwijk achttien mensen op een slaapzaal wonen. De opmerking van een buurtbewoner "Zet je eens voor anderen in", geadresseerd aan de andere buurtbewoners, kon op enig applaus rekenen, helaas niet op veel.
Een discussie over de oorzaken van de vluchtelingenstroom zat er niet in. De zaal probeerde het nog met te zeggen dat WVC het geld beter uit kan geven in de oorlogsgebieden zelf. Ter afsluiting zei de voorzitter: "Verder worden de zaken besproken in een commissie van politie, gemeente en buurtbewoners. De ervaring is dat dat heel goed werkt." Het geheel werd afgesloten met de opmerking van Van Rij dat hij zelden zoveel genuanceerde geluiden had gehoord.