De Peueraar 52, december 1994
Auteur: Gerrit de Wit
Airmiles, het spaarsysteem voor 'gratis' vliegreizen, is in opmars. Ook Leiden ontkomt er niet aan. Zo werd ik in de Albert Heyn lastig gevallen door een cassière die, nadat ze mij eerst de normale zegels in de maag wilde splitsen, vroeg of ik ook nog airmiles wenste. "Wat zeg je?", reageerde ik nietsvermoedend. Ik wist niet waar ze het over had. "Wilt U ook airmiles?" Ik begreep nog steeds niet wat ze bedoelde en besloot vanuit een gezonde portie wantrouwen tegen winkelacties maar afwijzend te reageren. En gelukkig maar. Drie dagen later vernam ik uit de krant met wat voor een milieuverziekende winkelactie ik geconfronteerd was.
Naast het milieuvernietigende aspekt van de airmilescampagne is er nog meer mis. Airmiles gaat namelijk alle persoonsgegevens verzamelen van mensen die aan de actie meedoen. Dit blijkt uit een lezing die ir. Ruud Martens, projectleider airmiles van ABN-Amro, op 3 november hield voor bedrijfskundestudenten in Eindhoven. Via de elektronische airmilespas worden alle gegevens van de consument in kaart gebracht en later gebruikt voor andere direct-marketing. Op het moment dat alle negatieve publiciteit rondom de airmiles losbarstte hadden al 400.000 mensen een airmilespas aangeschaft. Alle werknemers van deelnemende bedrijven konden bijvoorbeeld gratis een pas krijgen.
Van de deelnemers wordt precies geregistreerd welke producten ze kopen, welke reizen ze boeken, hoeveel benzine ze gebruiken, hoeveel geld er op hun bankrekening binnenkomt, wat voor verzekeringen ze hebben...
Vooral de combinatie van gegevens is interessant voor bedrijven. Zo kunnen beter gesitueerde klanten benaderd worden met folders over auto's of privé-zwembaden en kunnen de bedrijven precies bijhouden wanneer het voor iemand tijd wordt voor een nieuwe tube tandpasta of welke vrouwen nog geen maandverband gebruiken en dus wellicht een proefpakketje toegestuurd kunnen krijgen.
Het gebruik van gegevens gebeurt overigens ook bij andere voordeelacties of winkelpassen, maar door het groeiend aantal deelnemende bedrijven weet men bij airmiles echt bijna alles van de klant. De consumenten hierop wijzen zal dan ook deel uitmaken van voortgaande protesten tegen de spaaractie, die vooral op de korrel genomen wordt door consumentenorganisaties en de milieubeweging. Deze groeperingen hebben ook al bij het begin van de publiciteitscampagne voor airmiles van zich laten horen; voor korte tijd blokkeerden zij de ingang van het Albert Heyn-distributiecentrum in Zaandam.
De voordelen van het sparen blijken in praktijk nogal tegen te vallen, maar het ergst is toch dat (milieuvervuilende) vliegreizen gestimuleerd worden. Want hoewel (drie dagen van tevoren) ook een contract met de NS is getekend, sturen de deelnemende bedrijven de klanten sterk in de richting van vliegreizen. Om genoeg punten te sparen voor een NS-kaartje van acht gulden moeten voor 2500 gulden boodschappen gedaan worden, in verhouding drie keer zoveel als voor een vliegreis. De bedrijven verwachten dan ook dat 90 procent van de deelnemers zal sparen voor korte vliegreizen naar bijvoorbeeld Londen en Parijs. Dat komt overeen met de ervaringen in Engeland, waar airmiles-acties sinds 1988 bestaan. In 1993 maakten 500.000 Britten een retourvlucht met een met airmileszegels verdiend ticket. Ik hou mijn hart vast en zet mijn gasmasker vast op!
Bron: Maandblad Grenzeloos 22