Lokaal Kabaal 2, april 1995
Auteur: Ellen de Waard
Ook in Leiden vrouwenbesnijdenis?
Er circuleert een opzienbarende brief in Leiden. Wethouder Hennie Koek wordt daarin fel aangevallen op haar beleid ten aanzien van vrouwenbesnijdenis. Zelfs Koeks privéleven wordt er bijgehaald om de aanval kracht bij te zetten.
De briefschrijver vraagt zich af waarom Koek niet opkomt voor vrouwen uit Noord-Afrikaanse landen die weinig of geen rechten hebben. "Wacht je tot mensen die niet voor zichzelf durven opkomen, die te bang zijn om zelfs de meest basale menselijke vrijheden op te eisen, jou om hulp vragen?" Hij begrijpt ook niet waarom migranten die deze schandelijke praktijken uitoefenen niet kritisch bejegend worden. "Komt dat omdat deze zich achter hun kultuur verschuilende slagers (...) opeens verlicht zijn als ze in Nederland aankomen?" Politici zoals Koek worden van lafheid en hypocrisie beticht omdat ze niets doen voor de doodsbange meisjes die deze "ongehoorde slachterij" met scheermesjes moeten ondergaan.
De brief is ondertekend. Navraag bij deze persoon leert dat zij niets van een open brief weet. "Ik vermoed dat iemand een flauwe grap met mij wil uithalen", aldus het commentaar van de 'ondergetekende'. Een open brief verspreiden met de naam van iemand anders eronder is op z'n zachtst gezegd achterbaks.
Het betreft een zeer persoonlijke aanval met een ongekende heftigheid die doet vermoeden dat er iets in de persoonlijke kring van Koek speelt. Tegelijk is het een schreeuw om aandacht voor de flagrante schending van de rechten van meisjes en vrouwen.
Dringende vragen
De brief roept een aantal dringende vragen op. Artsen en hulpverleners worden ongetwijfeld met de gevolgen van vrouwenbesnijdenis geconfronteerd. Er verblijven in Leiden nogal wat mensen uit landen waar deze verminkingen dagelijkse praktijk zijn. Wat is er bekend over de mate waarin vrouwenbesnijdenis in Leiden voorkomt? En is het inderdaad niet een taak van een wethouder van emancipatie en welzijn om geld ter beschikking te stellen voor onderzoek, voorlichting en bewustwording? Mensenrechtenorganisaties pleiten voor regelgeving die de betreffende vader of echtgenoot aansprakelijk stelt voor psychische en lichamelijke schade, met alle juridische gevolgen van dien. Is het echt onmogelijk om hierover een diskussie aan te zwengelen in de welzijnswereld?
Argumentatie
Koek was niet bereikbaar voor commentaar. Wel wilde een van haar medewerksters, mevrouw Van Vliet, een reactie geven. "Vrouwenbesnijdenis is een achterhaalde rite die om godsienstige redenen uitgevoerd wordt. Je kunt niet in een godsdienst ingrijpen. De wethouder, bestuurder van een locale overheid, kan er niets aan doen. In Nederland mogen artsen niet aan vrouwenbesnijdenis meewerken. Daarom gebeurt het thuis, zoals beschreven in de brief. Koek kan moeilijk bij alle huizen in Leiden aanbellen om dat te controleren. Het is een hele nare zaak. Ik hoop dat u de brief gewoon weggooit. Er is niemand bij gebaat."
Weerlegd
Frappant is dat bovengenoemde argumenten om niet in te grijpen al in 1992 onderuit werden gehaald. Toen schreef een samenwerkingsverband van verschillende vrouwenorganisaties een vlammend protest tegen iedere vorm van vrouwenbesnijdenis. "Wij (...) zijn zeer verontrust over een recentelijk advies aan de regering om onder strikte voorwaarden en om erger te voorkomen, alsmede onder het mom van "respect" voor de culturele eigenheid van buitenlandse vrouwen, de meest 'onschuldige' vorm van vrouwenbesnijdenis, d.w.z. een prik of sneetje in de clitoris (incisie), in Nederland te legaliseren. Invoering van een dergelijk vrouwvijandige maatregel schendt de lichamelijke en pychische integriteit van iedere vrouw of meisje en haar fundamentele recht op zelfbeschikking, zoals dat in de Nederlandse grondwet staat geformuleerd (...) Wij protesteren met een krachtig NEE niet alleen tegen iedere vorm van genitale verminking zoals clitoridectomie (verwijdering van de clitoris, red.) en infibulatie (verwijdering van clitoris, kleine en grote schaamlippen waarna de wondranden aan elkaar groeien, of ze worden dichtgenaaid, red.), maar ook als het gaat om incisie. De symbolische betekenis van al deze lichamelijke ingrepen is de erkenning van mannelijke beheersing en controle over vrouwelijke sexualiteit (...)", aldus de verklaring.
Bemoeizucht
In landen als Somalië, Sudan, Egypte, Djibouti, Ethiopië, Oman, Zuid-Jemen en Nigeria wordt al 15 jaar strijd gevoerd tegen vrouwenbesnijdenis. Ook in Nederland zijn vrouwen uit die landen daar actief mee bezig. Van Westerse bemoeizucht is geen sprake. Het zou dan ook geen kwaad kunnen als dit onderwerp de nodige aandacht krijgt in het kader van het "Project preventie geweld tegen vrouwen in relaties", dat onlangs in Leiden van start ging.